Bộ Nông nghiệp và Môi trường tăng tốc hỗ trợ tiêu thụ trái cây mùa vụ

Tối ưu hóa quy trình sản xuất và tiêu thụ

Hiện nay, các tỉnh Bắc Giang, Hưng Yên, Hải Dương… đang trong thời điểm cao điểm thu hoạch vải thiều với sản lượng toàn vùng dự kiến vượt 300.000 tấn. Đây là giai đoạn quan trọng trong chuỗi sản xuất, tiêu thụ nông sản, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã sớm chủ động tổ chức các cuộc họp với các địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã và hệ thống phân phối lớn để xây dựng kế hoạch tiêu thụ bài bản, hiệu quả. Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: “Chúng tôi đã làm việc trực tiếp với các tỉnh và doanh nghiệp để chủ động đầu ra cho vải thiều năm 2025, từ khâu quy hoạch sản xuất, kiểm soát chất lượng, đến kết nối thị trường xuất khẩu và tiêu thụ nội địa”.

Vải thiều là một trong những mặt hàng có tính mùa vụ cao, dễ bị tác động bởi thời tiết, dịch bệnh, thị hiếu tiêu dùng và rào cản kỹ thuật từ các nước nhập khẩu. Vì vậy, nếu chỉ chú trọng vào sản xuất mà không tổ chức tốt khâu tiêu thụ thì nông dân sẽ đối diện rủi ro ép giá, tồn đọng. Rút kinh nghiệm từ các năm trước, Bộ đã yêu cầu các địa phương đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, đa dạng hóa thị trường, tránh phụ thuộc vào một vài đầu mối lớn.

Tỉnh Bắc Giang đẩy mạnh xúc tiến tiêu thụ vải thiều vào chính vụ. Ảnh: Linh Nguyễn

Đặc biệt, công nghệ được xem là “chìa khóa” để nâng cao giá trị vải thiều. Các địa phương cần thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao trong khâu bảo quản, sơ chế, chế biến để kéo dài thời gian sử dụng và mở rộng thị trường. Ngoài xuất khẩu quả tươi, việc phát triển các sản phẩm chế biến như nước ép, mứt, sấy khô cũng đang được nhiều doanh nghiệp đầu tư nhằm tạo nguồn thu ổn định và nâng tầm thương hiệu vải thiều Việt.

Bên cạnh vải thiều, sầu riêng tiếp tục là điểm sáng trong xuất khẩu nông sản Việt Nam. Tuy nhiên, việc Trung Quốc - thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất siết chặt quy trình kiểm định đã đặt ra thách thức không nhỏ.

Ngay sau khi có cảnh báo từ phía nước bạn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ đạo Cục Bảo vệ thực vật và các đơn vị liên quan rà soát, truy xuất nguồn gốc các lô hàng vi phạm, tạm dừng các mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói không đáp ứng yêu cầu. Đồng thời, Bộ cũng làm việc với phía Trung Quốc để tháo gỡ khó khăn kỹ thuật, cập nhật lại quy định mới và mở rộng thời gian thông quan.

Nhờ hành động kịp thời, đến nay Trung Quốc đã cấp thêm 829 mã số vùng trồng và 131 mã số cơ sở đóng gói cho sầu riêng Việt Nam, khẳng định năng lực của ngành hàng trong việc thích ứng và đáp ứng tiêu chuẩn thị trường cao cấp.

Theo một số doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng tại Tây Nguyên, việc được cấp thêm mã số vùng trồng đã giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô xuất khẩu lên gấp đôi so với năm 2024. Tuy nhiên, để đi đường dài, các doanh nghiệp đang đầu tư vào kho lạnh, dây chuyền sơ chế hiện đại và đặc biệt là hệ thống giám sát chất lượng đồng bộ từ vườn đến khâu đóng gói.

Đa dạng hóa thị trường, không giới hạn trong “sân nhà”

Thời gian gần đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặc biệt chú trọng chiến lược mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản. Bên cạnh Trung Quốc, thị trường truyền thống chiếm trên 40% kim ngạch xuất khẩu rau quả, Việt Nam đang tích cực khai phá các thị trường Halal tại Trung Đông, Bắc Phi và Nam Á. Đây là những khu vực có nhu cầu nhập khẩu nông sản lớn, nhưng đòi hỏi tiêu chuẩn Halal khắt khe, cần được kiểm định và chứng nhận bài bản.

Song song đó, các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, EVFTA, UKVFTA… cũng đang mở ra nhiều cơ hội “vàng” cho nông sản Việt tiếp cận thị trường phát triển như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia. Nhờ ưu đãi thuế quan và quy tắc xuất xứ linh hoạt, các doanh nghiệp có thể gia tăng xuất khẩu mà vẫn đảm bảo lợi nhuận.

Đơn cử, vải thiều Lục Ngạn đã được xuất khẩu thành công vào Pháp, Đức và Nhật Bản dưới dạng quả tươi đóng khay, bảo quản lạnh. Đây là bước tiến lớn trong việc định vị thương hiệu vải thiều Việt trên bản đồ nông sản thế giới.

Bên cạnh xuất khẩu, tiêu thụ nội địa cũng được xem là “bệ đỡ” trong bối cảnh thị trường thế giới nhiều biến động. Các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Shopee, Tiki, TikTok Shop, Lazada… đang trở thành kênh bán hàng chủ lực cho nông sản mùa vụ.

Với ưu thế kết nối trực tiếp giữa người trồng và người tiêu dùng, các nền tảng này giúp rút ngắn chuỗi trung gian, giảm chi phí logistics và nâng cao thu nhập cho nông dân. Theo thống kê của Tổng công ty Bưu điện Việt Nam (Vietnam Post), riêng trong mùa vải năm 2024, hơn 8.000 tấn vải thiều đã được tiêu thụ qua sàn Postmart, tăng gần 70% so với năm trước.

Ngoài ra, các mô hình như “Tuần lễ nông sản” tại các siêu thị, trung tâm thương mại lớn ở Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng… cũng đang được triển khai rộng rãi. Đây là dịp để quảng bá đặc sản vùng miền, tạo cầu nối giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng thành thị.

Để đảm bảo tiêu thụ thuận lợi, không thể thiếu sự đồng hành của hệ thống chính sách. Bộ Nông nghiệp và Môi trường thường xuyên phối hợp với các bộ, ngành liên quan tổ chức các hội nghị kết nối cung - cầu, hướng dẫn cấp mã số vùng trồng, phổ biến quy định mới của thị trường xuất khẩu. Các chương trình tập huấn, chuyển giao kỹ thuật, đào tạo nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP cũng đang được triển khai sâu rộng.

Ngoài ra, việc thúc đẩy đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao, chuỗi giá trị và chế biến sâu đang được Chính phủ khuyến khích thông qua ưu đãi về đất đai, tín dụng và thuế. Nhiều doanh nghiệp lớn như Nafoods, Vinamit, Dong Giao Food đã đầu tư mạnh vào dây chuyền chế biến hiện đại, góp phần tăng tỷ lệ chế biến nông sản lên gần 20%, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu thô.

Linh Nguyễn