Bổ nhiệm hiệu trưởng THCS, THPT không hạn chế số lần: Có đồng tình và cả e ngại

.t1 { text-align: justify; }

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của một số Thông tư của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về lĩnh vực giáo dục phổ thông khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Trong đó, tại Điều 17 của Dự thảo, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất sửa đổi, bổ sung một số nội dung trong điểm c khoản 1 Điều 11, Thông tư số 32/2020/TTBGDĐT ngày 15/9/2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, ban hành Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học.

Cụ thể, Thông tư số 32/2020/TTBGDĐT trước đây quy định hiệu trưởng trường trung học công lập chỉ được công tác tại một trường không quá hai nhiệm kỳ liên tiếp. Tuy nhiên, theo Dự thảo sửa đổi lần này, điểm c khoản 1 Điều 11 được điều chỉnh như sau:

“Nhiệm kỳ của hiệu trưởng trường trung học là 05 năm. Sau mỗi năm học, hiệu trưởng được viên chức, nhân viên trong trường góp ý và cấp có thẩm quyền đánh giá theo quy định. Hiệu trưởng công tác tại một trường trung học công lập có thể được bổ nhiệm lại với số lần không hạn chế để giữ một chức vụ quản lý, trừ trường hợp có quy định khác của Đảng và pháp luật chuyên ngành”.

Gỡ bỏ giới hạn nhiệm kỳ để giữ chân người lãnh đạo tâm huyết

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam về những thay đổi trong dự thảo, cô Nguyễn Thị Kiều Anh - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Minh Thành (thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh) cho rằng đây là một điều chỉnh phù hợp, cần thiết và có căn cứ pháp lý rõ ràng.

“Trước hết, tôi cho rằng việc đề xuất thay đổi nhiệm kỳ của viên chức quản lý từ tối đa hai nhiệm kỳ liên tiếp thành không giới hạn số lần bổ nhiệm lại là để đồng bộ với quy định trong Nghị định số 85/2023/NĐ-CP về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức. Đồng thời, sửa đổi này cũng hợp lý với các quy định khác của pháp luật chuyên ngành.

Quy định mới sẽ mở ra điều kiện thuận lợi cho những cán bộ quản lý tâm huyết, đã và đang cống hiến lâu dài tại một trường học cụ thể. Nếu một hiệu trưởng vẫn đầy đủ uy tín, vẫn được tín nhiệm và tiếp tục chỉ đạo tốt hoạt động của nhà trường qua nhiều năm thì việc được tiếp tục bổ nhiệm là hoàn toàn hợp lý", cô Kiều Anh khẳng định.

Cô Nguyễn Thị Kiều Anh - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Minh Thành. Ảnh: NVCC

Nữ hiệu trưởng cho hay, bản thân đã có hơn 30 năm công tác trong ngành giáo dục, trong đó có nhiều năm làm phó hiệu trưởng và đặc biệt là 7 năm làm hiệu trưởng tại Trường Trung học cơ sở Minh Thành.

“Tôi rất gắn bó và tâm huyết với ngôi trường này, nên nếu được tiếp tục ở lại để cống hiến, tôi nghĩ đó là một điều rất đáng quý. Dù làm hiệu trưởng tại đây chưa hết hai nhiệm kỳ, nhưng sắp tới tôi sẽ về hưu. Vì vậy, có thể nói rằng tôi đã có một hành trình rất đẹp, rất trọn vẹn dưới mái trường này”, cô Kiều Anh nói thêm.

Theo cô Kiều Anh, nếu một hiệu trưởng được sự tín nhiệm của cán bộ, giáo viên, nhân viên trong trường, cũng như được phụ huynh và học sinh tin tưởng, thì nên tạo điều kiện để họ tiếp tục cống hiến tại trường đó. Ngược lại, nếu người quản lý không có nguyện vọng ở lại hoặc có lý do như muốn chuyển về gần nhà, thì vẫn có thể luân chuyển theo quy định hiện hành.

Cô Kiều Anh cũng chỉ ra rằng việc bỏ giới hạn nhiệm kỳ sẽ giúp khắc phục tư duy nhiệm kỳ trong công tác quản lý giáo dục.

"Trước đây, có trường hợp hiệu trưởng dù còn tâm huyết và muốn tiếp tục gắn bó với trường nhưng dần nản lòng vì biết rằng sau hai nhiệm kỳ sẽ buộc phải chuyển đi. Có trường hợp đang xây dựng trường tốt, đang tạo được nền tảng phát triển, nhưng đến năm cuối cùng trong nhiệm kỳ thứ hai thì bắt buộc phải dừng lại, điều đó rất tiếc.

Do đó, việc hiệu trưởng công tác tại một trường trung học công lập có thể được bổ nhiệm lại với số lần không hạn chế để giữ một chức vụ quản lý sẽ giúp giữ chân người lãnh đạo tâm huyết, cho họ cơ hội để tiếp tục đồng hành, phát triển ngôi trường", cô Kiều Anh chia sẻ.

Theo cô, hiệu trưởng gắn bó lâu dài với một ngôi trường sẽ tạo nên mối quan hệ gần gũi, gắn kết chặt chẽ với giáo viên, học sinh và đặc biệt là với phụ huynh. Nhiều thầy cô trở thành thương hiệu của trường. Phụ huynh đã tin tưởng, giáo viên tín nhiệm thì khi người đứng đầu đưa ra các quyết sách, họ dễ nhận được sự ủng hộ và tạo thuận lợi trong quản lý, xây dựng trường học.

Tuy nhiên, cô Kiều Anh cũng nhấn mạnh rằng việc được bổ nhiệm lại nhiều lần không đồng nghĩa với sự “an toàn” hay “mặc định” tại vị. Hiệu trưởng phải không ngừng học hỏi, đổi mới bản thân, sáng tạo trong quản lý và thực sự nỗ lực vì sự phát triển của nhà trường. Có như vậy, sự tín nhiệm mới bền vững, ngôi trường mới tiếp tục đi lên.

"Dự thảo sửa đổi lần này là một bước tiến phù hợp với bối cảnh mới, mở ra cơ hội cho những cán bộ quản lý giàu tâm huyết, muốn tiếp tục gắn bó lâu dài với trường học. Bên cạnh đó, điều kiện cốt lõi để một hiệu trưởng được bổ nhiệm lại vẫn là sự tín nhiệm thực chất từ tập thể và hiệu quả công tác được kiểm chứng qua thời gian", cô Kiều Anh khẳng định.

Hiệu trưởng cần được luân chuyển để thúc đẩy sáng tạo và tránh tư duy cũ kỹ

Bên cạnh ý kiến đồng tình, nhiều hiệu trưởng trường học lại cho rằng, viên chức quản lý cần được luân chuyển, giới hạn số nhiệm kỳ để thúc đẩy động lực công tác, học tập ở môi trường mới.

Thầy Lê Thái Phi - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Nguyễn Trung Thiên (huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh) cho hay, cần thận trọng và cân nhắc kỹ lưỡng khi áp dụng quy định này.

Theo thầy Phi, quy định hiện hành trong Thông tư 32/2020/TT-BGDĐTđã nêu rõ: Hiệu trưởng chỉ được giữ chức vụ tại một trường trung học công lập không quá hai nhiệm kỳ liên tiếp, sau đó nếu tiếp tục được bổ nhiệm thì phải điều động sang đơn vị khác. Quy định này nhằm tránh việc người đứng đầu gắn bó quá lâu tại một đơn vị, từ đó nảy sinh những vấn đề phức tạp như tư duy chủ quan, hình thành “phe nhóm” hoặc tâm lý bảo thủ, trì trệ.

“Hiệu trưởng mà làm ở một trường quá lâu thì dễ nảy sinh tư tưởng chủ quan, mất đi nhu cầu đổi mới. Nhiều người khi đã quen công việc sẽ chỉ làm theo kinh nghiệm cũ, không còn động lực để sáng tạo hay cập nhật cái mới. Như vậy thì mục tiêu đổi mới giáo dục rất khó đạt được", thầy Phi chia sẻ.

Thầy cũng cho rằng quy định cũ về không quá hai nhiệm kỳ tại một trường là có cơ sở, vì điều này khuyến khích viên chức quản lý phải học hỏi, làm mới bản thân qua những môi trường khác nhau, từ đó mở rộng tư duy, cách làm và mang lại hiệu quả tốt hơn cho các đơn vị được điều động đến.

Thầy Lê Thái Phi - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Nguyễn Trung Thiên. Ảnh: Website Trường

Về đề xuất bỏ giới hạn số lần bổ nhiệm lại trong dự thảo mới, thầy Phi cho rằng điều này cần được tính toán kỹ lưỡng, gắn với việc tăng cường cơ chế giám sát, đánh giá thực chất hơn đối với viên chức quản lý.

“Nếu chỉ căn cứ vào việc không bị kỷ luật, hoàn thành nhiệm vụ theo báo cáo hàng năm để xem xét bổ nhiệm lại không giới hạn số lần thì chưa đủ. Phải có cơ chế đánh giá minh bạch, rõ ràng và có sự góp ý ẩn danh từ giáo viên, nhân viên trong trường để đảm bảo khách quan”, thầy nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, để tránh phản ứng trái chiều trong nội bộ trường học khi hiệu trưởng được giữ nhiệm kỳ quá dài, bản thân người đứng đầu cũng cần có động thái công khai, minh bạch trong điều hành. Việc lắng nghe, cầu thị và thường xuyên tự đổi mới sẽ giúp duy trì sự tín nhiệm và sự đồng thuận trong nhà trường.

“Việc điều động sang môi trường mới là một áp lực nhưng cũng là cơ hội để người hiệu trưởng phải quyết tâm hơn, tư duy sáng tạo hơn. Nếu làm tốt, họ sẽ tiếp tục khẳng định năng lực lãnh đạo ở nơi mới. Còn nếu chỉ ở mãi một chỗ, nhiều khi chính người đó cũng dần mất động lực phấn đấu”, thầy Phi kết luận.

Đồng tình với ý kiến trên, cô Hoàng Thị Hạnh - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Mỏ Trạng (huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang) cho hay, bất kỳ một quy định nào cũng luôn có hai mặt thuận lợi và hạn chế.

Theo cô Hạnh, việc bỏ giới hạn số lần bổ nhiệm có thể là một điểm tích cực với những cán bộ quản lý thực sự tâm huyết và có mong muốn gắn bó lâu dài với trường học. Với những người đã an cư tại địa phương, không phải di chuyển xa thì việc tiếp tục công tác tại một trường quen thuộc sẽ giúp họ yên tâm làm việc và tiếp tục cống hiến.

Tuy nhiên, cô cũng thẳng thắn nhìn nhận, nếu một cán bộ quản lý ở quá lâu tại một đơn vị, có thể sẽ dẫn đến sự trì trệ, thiếu đổi mới trong tư duy và cách làm việc.

“Vì thế, chính sách nào cũng có mặt tốt và chưa tốt. Điều quan trọng là lãnh đạo cấp trên cần căn cứ vào đặc thù từng trường, từng địa phương để đưa ra quyết định phù hợp, nhằm đảm bảo sự phát triển chung của đơn vị.

Bản thân viên chức quản lý khi muốn tiếp tục ở lại một đơn vị thì cần phải có năng lực thực sự, đồng thời nhận được sự tín nhiệm của tập thể giáo viên và nhân viên trong trường. Việc bỏ giới hạn nhiệm kỳ sẽ chỉ tạo tác động tiêu cực nếu người quản lý không chịu đổi mới và chỉ muốn giữ vị trí mà không tiếp tục cống hiến.

Tuy nhiên, giờ đây việc đánh giá hiệu trưởng được thực hiện khá rõ ràng. Có bỏ phiếu tín nhiệm, có quy trình minh bạch. Giáo viên bây giờ làm việc theo quy định, nên không cần quá lo ngại việc bổ nhiệm không giới hạn sẽ tạo áp lực cho nhân sự trong trường,” cô Hạnh nhận định.

Dù vậy, nữ hiệu trưởng cũng lưu ý rằng cần hoàn thiện hơn nữa các tiêu chí đánh giá, nhất là đánh giá tín nhiệm, để đảm bảo tính khách quan, thực chất.

“Nếu không có cơ chế rõ ràng thì có thể vô tình tạo ra một dạng 'quyền lực mềm', gây tâm lý e dè cho giáo viên khi đánh giá. Còn nếu minh bạch, công bằng, thì quy định mới sẽ phát huy được tính tích cực của nó", cô Hạnh khẳng định.

Ngọc Huyền