Bỏ hội đồng trường trong cơ sở giáo dục công lập: Quyết sách đúng đắn, phù hợp bối cảnh mới

Nghị quyết số 71-NQ/TƯ khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện của tổ chức Đảng, hướng đến một nền giáo dục tinh gọn, thực chất. Ảnh: Lê Nguyễn

Quy định bỏ hội đồng trường trong cơ sở giáo dục công lập tại Nghị quyết số 71-NQ/TƯ về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo của Bộ Chính trị là bước đi mang tính chiến lược, khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức Đảng, hướng đến một nền giáo dục hiệu quả, tinh gọn và thực chất.

Từ kỳ vọng đến thực tiễn vận hành

Hội đồng trường được xác định là một thiết chế quản trị nhằm thực hiện quyền đại diện sở hữu nhà trường, giám sát hoạt động và định hướng chiến lược phát triển. Ở mỗi cấp học, vai trò của hội đồng trường được xác lập theo đặc thù riêng.

Tại các trường mầm non và phổ thông công lập, hội đồng trường có chức năng quyết định phương hướng hoạt động, huy động và giám sát nguồn lực, bảo đảm kết nối giữa nhà trường với xã hội và cộng đồng.

Thành phần hội đồng bao gồm đại diện của nhiều bên như cấp ủy, công đoàn, tổ chuyên môn, chính quyền địa phương, cha mẹ học sinh... Tuy nhiên, nhiều địa phương phản ánh, hội đồng trường phần lớn chỉ hoạt động theo hình thức, vai trò mờ nhạt và chồng chéo với chức năng của hiệu trưởng hay tổ chức Đảng.

Còn bậc đại học, hội đồng trường từng được kỳ vọng là “quốc hội thu nhỏ” của nhà trường. Hội đồng trường có thực quyền trong bốn lĩnh vực cốt lõi: Quyết định chiến lược phát triển, ban hành các quy chế nội bộ quan trọng, lựa chọn nhân sự chủ chốt và phê duyệt đầu tư lớn.

Mô hình này được thiết kế để thực hiện quyền tự chủ, tách bạch giữa lãnh đạo chính trị và điều hành hành chính, giúp giảm tập trung quyền lực vào hiệu trưởng.

Thực tế, tại nhiều trường đại học công lập, hội đồng trường lại trở thành điểm nghẽn trong quản trị.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quý Thanh, Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhận định: Nghị quyết số 71-NQ/TƯ đã chấm dứt tranh luận kéo dài về vai trò hội đồng trường trong đại học công lập. Giải pháp này là sự điều chỉnh mạnh mẽ để tăng hiệu lực chỉ đạo.

Theo ông, việc vận hành song song giữa Đảng ủy, ban giám hiệu và hội đồng trường khiến chu trình ra quyết định bị kéo dài, thậm chí mâu thuẫn.

Có những tình huống, Đảng ủy đề xuất một chủ trương, nhưng hội đồng trường lại biểu quyết theo hướng khác. Hệ quả là quá trình xử lý công việc mất vài tháng, gây ảnh hưởng đến hiệu quả quản trị và làm suy giảm vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng.

Bước chuyển trong quản trị giáo dục công lập

Nghị quyết số 71-NQ/TƯ đã đưa ra chủ trương cụ thể: Không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập (trừ các trường có thỏa thuận quốc tế), đồng thời thực hiện mô hình bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu nhà trường.

Với cấp đại học, mô hình này được đánh giá là giúp rút ngắn chu trình quyết định, tạo sự thống nhất trong lãnh đạo và vận hành hiệu quả hơn.

Sinh viên Trường Đại học Thủ đô Hà Nội. Ảnh: CTV

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quý Thanh nhận định, quy định mới mở ra con đường rõ ràng hơn cho giáo dục đại học. Các chức năng của Đảng ủy sẽ được cập nhật, chỉ đạo cụ thể hơn, sâu hơn. Đây là sự phát triển theo hướng hiệu quả, gọn gàng và nhất quán.

Theo các chuyên gia, nhà giáo, trước đây, hội đồng trường trong các đại học công lập được kỳ vọng là thiết chế quyền lực cao nhất, giúp thực thi tự chủ và giảm tập trung vào hiệu trưởng.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy cơ chế này đã tạo nên những vòng lặp trong quá trình ra quyết định, làm chậm vận hành và đôi khi gây mâu thuẫn giữa các bộ phận trong nội bộ nhà trường. Việc đưa vai trò chỉ đạo về cho Đảng ủy và người đứng đầu kiêm nhiệm sẽ khắc phục triệt để điểm nghẽn này.

Để Nghị quyết số 71-NQ/TƯ triển khai hiệu quả, hệ thống pháp lý phải được cập nhật tương thích. Ba bộ luật gồm Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp cần được sửa đổi, bổ sung đồng bộ. Việc này không chỉ để xóa bỏ xung đột pháp lý, mà còn thiết lập khung vận hành rõ ràng cho cơ chế tự chủ đại học trong giai đoạn mới.

Nhiều chuyên gia giáo dục cũng đồng tình rằng, trong bối cảnh hệ thống chính trị đang hướng tới sự tinh gọn, hiệu lực, thì thiết kế lại mô hình quản trị nhà trường theo hướng rút ngắn đầu mối, tăng cường vai trò lãnh đạo trực tiếp của Đảng ủy là phù hợp. Việc bỏ hội đồng trường trong các cơ sở công lập sẽ giúp tái thiết lại hệ thống ra quyết định một cách mạch lạc, nhanh gọn và hiệu quả hơn.

Không chỉ với giáo dục đại học, việc bỏ hội đồng trường ở khối mầm non và phổ thông công lập cũng cho thấy sự phù hợp trong bối cảnh quản trị công lập hiện nay.

Các nhà giáo nêu ý kiến, thực tế tại các trường phổ thông, hội đồng trường hiếm khi có vai trò quyết định thực sự. Việc bỏ thiết chế này sẽ không làm mất đi tính dân chủ, mà ngược lại giúp tinh giản bộ máy, tập trung hơn vào chuyên môn giảng dạy và quản lý học sinh.

Việc bỏ hội đồng trường giúp tiết kiệm chi phí vận hành, giảm áp lực nhân sự và tạo điều kiện để hiệu trưởng tập trung điều hành chuyên môn. Các hoạt động của nhà trường vẫn được giám sát thông qua chi bộ Đảng, ban đại diện phụ huynh, công đoàn và các tổ chức xã hội khác.

Từ thực tiễn giáo dục các cấp, có thể thấy chủ trương bỏ hội đồng trường trong cơ sở giáo dục công lập theo tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TƯ là bước điều chỉnh phù hợp, nhất quán với định hướng cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy và tăng cường vai trò lãnh đạo trực tiếp của tổ chức Đảng. Đây là giải pháp thiết thực để nâng cao hiệu lực quản trị, giúp các cơ sở giáo dục vận hành nhanh, hiệu quả và tập trung hơn vào chất lượng chuyên môn – vấn đề cốt lõi của một nền giáo dục phát triển bền vững

Thống Nhất