Bộ Công an, Bộ Quốc phòng cùng đảm bảo trật tự, chủ quyền an ninh mạng
Ngày 31-10, các đại biểu Quốc hội (ĐB) đã nghe tờ trình về các dự án luật do Bộ Công an chủ trì soạn thảo; thảo luận ở tổ về các dự án luật: Luật An ninh mạng; Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật có liên quan đến an ninh, trật tự. Trong đó, các ĐB đặc biệt quan tâm góp ý vào dự thảo Luật An ninh mạng.

Đại biểu Đỗ Đức Hiển (TPHCM) phát biểu tại thảo luận tổ ở kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, ngày 31-10. Ảnh: QUANG PHÚC
Rõ hơn trách nhiệm của Bộ Quốc phòng
Đoàn ĐB TPHCM thảo luận tại tổ về dự án Luật An ninh mạng, ĐB Đỗ Văn Yên cho biết, mặc dù trong dự án luật đã đề cập tới nhiều hành vi bị cấm trên không gian mạng, nhưng vẫn còn có hành vi như: sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), hành vi giả tạo các thông tin, xuyên tạc, lừa đảo qua AI chưa được đưa vào để luật hóa. ĐB Đỗ Văn Yên đề nghị bổ sung theo hướng cấm các hành vi “bịa đặt, vu khống, sử dụng công nghệ AI để giả mạo âm thanh, giọng nói, video của các cá nhân, tổ chức nhằm xuyên tạc sự thật, gây hiểu lầm, làm tổn hại đến danh dự, uy tín, quyền lợi hợp pháp của người khác hoặc gây phương hại tới an ninh quốc gia”.
ĐB Đỗ Văn Yên cũng đề nghị có quy định hay cơ chế phối hợp giữa chủ thể Bộ Công an và Bộ Quốc phòng trong đảm bảo an ninh mạng; đề nghị có quy định trách nhiệm của Bộ Quốc phòng trong kiểm tra an ninh mạng, các biện pháp phòng chống gián điệp mạng, bảo vệ bí mật nhà nước.
Trong khi đó, qua rà soát các cơ sở pháp lý về Luật An ninh mạng, ĐB Nguyễn Trần Phượng Trân (TPHCM) thấy rằng, trong dự án luật lần này chưa kế thừa ở lĩnh vực mật mã dân sự, cũng như vai trò, trách nhiệm của Bộ Quốc phòng trong quản lý nhà nước về mật mã dân sự. Từ nhận định này, ĐB Nguyễn Trần Phượng Trân đề nghị Quốc hội và ban soạn thảo tiếp tục giao cho Ban Cơ yếu Chính phủ để giúp cho Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trong việc quản lý nhà nước về mật mã dân sự.
Qua nghiên cứu dự án luật, ĐB Nguyễn Tâm Hùng cũng đề nghị bổ sung quy định “Bộ Quốc phòng tổ chức phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn và xử lý phần mềm độc hại gây ảnh hưởng tới quốc phòng, an ninh thuộc phạm vi quản lý”. Theo ĐB Nguyễn Tâm Hùng, việc bổ sung này bảo đảm thống nhất với quy định của pháp luật về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Quốc phòng; đồng thời, bảo đảm thống nhất với quy định Bộ Quốc phòng chịu trách nhiệm trước Chính phủ trong quản lý nhà nước về an ninh mạng.
Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương cho biết, dự án Luật An ninh mạng là một luật mới, được xây dựng trên cơ sở hợp nhất, thu hút hai đạo luật vào làm một, đó là luật An ninh mạng và Luật An toàn thông tin mạng. Yêu cầu đặt ra là vừa bao phủ hết được những vấn đề liên quan nhưng cũng phải mở đường cho chuyển đổi số phát triển. Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, trong dự án luật có nhiều nội dung, nhưng đến thời điểm này, các thành viên Chính phủ, báo cáo thẩm định của Bộ Tư pháp và Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại cơ bản đều thống nhất. “Những vấn đề mới để mở đường cho phát triển, cố gắng quy định về nguyên tắc trong luật”, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị.
Phát triển công nghiệp an ninh
Sáng cùng ngày, các ĐB đã thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp. Liên quan tới dự án luật này, Chính phủ đã trình Quốc hội tách Quỹ Công nghiệp quốc phòng, an ninh thành 2 quỹ độc lập, gồm: Quỹ đầu tư Phát triển công nghiệp an ninh và Quỹ công nghiệp quốc phòng. Qua thảo luận tại tổ, các đại biểu nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp. Các ý kiến nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của luật này đã cụ thể hóa và phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh trong thời gian qua.

Đại biểu Nguyễn Trần Phượng Trân (TPHCM) phát biểu tại thảo luận tổ. Ảnh: QUANG PHÚC
Thảo luận tại tổ, ĐB Lò Thị Việt Hà (Tuyên Quang) tán thành với đề xuất tách riêng Quỹ Công nghiệp quốc phòng, an ninh thành 2 quỹ độc lập; đồng thời đề nghị ban soạn thảo quy định hoạt động của quỹ phải được sự giám sát của cơ quan tài chính hoặc cơ quan quản lý về tài chính quốc gia và phải được thực hiện kiểm toán. Nếu có sử dụng vốn của Nhà nước, cần có sự đánh giá và có giải pháp bảo đảm an toàn vốn.
ĐB Đỗ Đức Hiển (TPHCM) cho biết, các quy định trong dự án luật cơ bản đã bám sát nội dung trong Kết luận 158 của Bộ Chính trị về xây dựng công nghiệp an ninh trong kỷ nguyên mới. ĐB Đỗ Đức Hiển cho rằng, việc có thêm Quỹ Đầu tư phát triển công nghiệp an ninh phải đảm bảo theo yêu cầu nội dung chi của Kết luận 158. Theo đó, nội dung chi phải tách biệt với Quỹ công nghiệp quốc phòng. Do đó, cơ quan chủ trì soạn thảo cần rà soát lại toàn bộ dự án luật đảm bảo nội dung chi ở 2 quỹ không chồng chéo. Tuy nhiên, ĐB Đỗ Đức Hiển băn khoăn trong thẩm quyền xác định cơ sở công nghiệp an ninh nòng cốt khi dự án luật quy định cơ sở công nghiệp an ninh nòng cốt do Thủ tướng thành lập, nhưng đơn vị dẫn dắt chỉ đạo lại do Bộ trưởng Bộ Công an thành lập. Vấn đề này, ban soạn thảo cần nghiên cứu thêm.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp đã được Quốc hội thông qua với gần 50 chính sách vượt trội. Tuy nhiên, lĩnh vực công nghiệp quốc phòng và công nghiệp an ninh có những đặc thù khác nhau. Vì vậy Chính phủ đã báo cáo Bộ Chính trị và Bộ Chính trị đã có Kết luận 158-KL/TƯ về xây dựng công nghiệp an ninh trong kỷ nguyên phát triển, vươn mình của dân tộc. Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng cho biết, an ninh hiện nay không chỉ là an ninh, an toàn trật tự xã hội, mà còn bao gồm nhiều vấn đề an ninh phi truyền thống. Đối với việc tách 2 quỹ như trên, theo Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, mặc dù tên gọi 2 quỹ khác nhau, nhưng bản chất 2 quỹ đều đầu tư để phát triển công nghiệp quốc phòng và phát triển công nghiệp an ninh.
Tránh lạm dụng dấu “mật”
Bàn về dự thảo Luật Bảo vệ bí mật nhà nước sửa đổi trong phiên họp ngày 31-10, nhiều đại biểu Quốc hội đều tán thành việc bổ sung vào dự thảo luật các hành vi bị nghiêm cấm, bao gồm “xác định bí mật nhà nước đối với thông tin không thuộc danh mục bí mật nhà nước” và, quan trọng hơn, “xác định độ mật không đúng quy định”. Việc này nhằm phòng ngừa các hành vi “lạm dụng việc xác định bí mật nhà nước” để che giấu thông tin lẽ ra phải công khai.
Phạm vi bí mật nhà nước cũng được đề nghị quy định cụ thể hơn để các cơ quan chức năng không thể dễ dàng diễn giải mở rộng, dẫn đến việc xếp loại bí mật đối với các thông tin không cần thiết, hạn chế tính công khai, minh bạch.
Cần nói thêm rằng, ngay cả khi thể chế đã “giấy trắng mực đen”, thực tiễn triển khai vẫn có thể phát sinh những vướng víu muôn hình vạn trạng. Bà Lê Thị Nga, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, đã hơn một lần phát biểu tại các phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tình trạng đóng dấu “mật” tùy tiện lên các văn bản, báo cáo, làm hạn chế quyền tiếp cận thông tin trong phòng, chống tham nhũng và ảnh hưởng đến tính công khai trong hoạt động tố tụng. Không những thế, trong một số trường hợp, do “mật hóa” quá rộng, nên rủi ro pháp lý đối với cán bộ liên quan là rất lớn khi cung cấp thông tin cho báo chí, doanh nghiệp, công dân.
Từng có nghịch lý lãnh đạo một ủy ban của Quốc hội đã rất lúng túng khi có phiên họp truyền hình trực tiếp mà cơ quan này nhận được 5 văn bản đóng dấu “mật” của các bên liên quan, đề nghị đại biểu cân nhắc khi thảo luận. Kiểm tra kỹ lại thì thấy đa số nội dung đề nghị “mật” thực tế không còn mật.
Đảm bảo “yêu cầu kép”, hài hòa giữa quyền tiếp cận thông tin của công dân với bảo vệ bí mật nhà nước - không chỉ gói trong văn bản luật, mà trong toàn bộ quá trình thực thi - tất nhiên là không dễ dàng, nhưng là mục tiêu phải đạt được của một nhà nước pháp quyền.
ANH THƯ































