Biến pháp luật thành lợi thế cạnh tranh quốc gia

Thiết kế tổng thể hệ thống pháp luật cho 100 năm tới

Quang cảnh cuộc họp. Ảnh: PV.

Phát biểu tại cuộc làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30-4-2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới (Nghị quyết số 66), cùng nhiều nghị quyết quan trọng khác về chuyển đổi số, hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế tư nhân.

"Việc chuyển tải những chủ trương này thành pháp luật và hành động cụ thể với tốc độ rất nhanh đòi hỏi công tác xây dựng thể chế pháp luật phải được đổi mới một cách toàn diện", người đứng đầu ngành tư pháp nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: PV.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp chia sẻ: Chưa bao giờ chúng ta phải xây dựng một khối lượng văn bản pháp luật lớn và với tốc độ nhanh như vậy. Tuy nhiên, Bộ trưởng nhấn mạnh, Nghị quyết 66 đã chỉ ra, hệ thống pháp luật vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Do đó, chúng ta buộc phải thay đổi, sửa đổi, ban hành văn bản mới để khắc phục những điểm nghẽn này. Hơn nữa, Nghị quyết 66 còn đặt ra yêu cầu pháp luật phải tạo nền tảng vững chắc và thậm chí là dẫn dắt sự phát triển, trở thành một lợi thế cạnh tranh. Đây là một yêu cầu rất cao. Chúng ta vừa phải khắc phục những bất cập tồn tại từ nhiều năm, vừa phải đáp ứng những yêu cầu mới của sự phát triển.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành đã và đang hết sức nỗ lực. Khối lượng công việc tại Kỳ họp tới của Quốc hội là vô cùng lớn, dự kiến trình khoảng 50 luật và nghị quyết...

Với tư cách “người trong cuộc”, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh khẳng định, bên cạnh việc sửa đổi từng luật cụ thể, chúng ta cần có một cách nhìn toàn diện và tổng thể về hệ thống pháp luật; cần có một “thiết kế” tổng thể cho hệ thống pháp luật Việt Nam trong bối cảnh mới, xác định rõ những trụ cột cần thiết để đáp ứng mục tiêu phát triển đất nước trong 100 năm tới.

Đồng bộ, khả thi, dự báo và dẫn dắt phát triển

Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” nhấn mạnh quan điểm xuyên suốt là bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, giữ vững chủ quyền lập pháp, kế thừa truyền thống pháp lý Việt Nam và tham khảo chọn lọc kinh nghiệm quốc tế. Nguyên tắc pháp quyền được đặt ở trung tâm, coi Hiến pháp là luật tối cao, mọi văn bản phải hợp hiến, hợp pháp, đồng thời hệ thống pháp luật phải minh bạch, dễ tiếp cận, giảm chi phí tuân thủ và phù hợp chuẩn mực quốc tế.

Mục tiêu của Đề án là hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam theo hướng bảo đảm bao quát được đầy đủ các lĩnh vực đời sống kinh tế, chính trị, xã hội cần điều chỉnh pháp luật, tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và dễ tiếp cận, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới, trước mắt cho giai đoạn 2026 - 2031, làm tiền đề xây dựng Chiến lược hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Các giải pháp trọng tâm được đưa ra gồm: Hoàn thiện cấu trúc pháp luật cân đối giữa kinh tế, chính trị, xã hội, môi trường, an ninh - quốc phòng; hình thành ngành luật mới về kinh tế số, dữ liệu, AI, chuyển đổi xanh; vận dụng tư duy phân loại luật chung - chuyên ngành để giải quyết chồng chéo; xây dựng cơ sở dữ liệu pháp luật quốc gia công khai, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tra cứu và giám sát; xác định rõ danh mục văn bản cần sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI...

Theo các chuyên gia, để đạt mục tiêu này, hệ thống pháp luật phải được thiết kế hợp lý cả về nội dung và cấu trúc, bảo đảm mối quan hệ biện chứng giữa các thành tố trong hệ thống pháp luật...

Cùng với đó, có thể tính tới việc thiết kế các luật khung (hoặc luật chung) trong từng lĩnh vực quản lý nhà nước, đi kèm với các luật quy mô nhỏ, xử lý trực tiếp một vấn đề cụ thể; thiết kế các văn bản luật để áp dụng trong điều kiện phải xử lý tình huống bất thường, các văn bản luật quy định cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) với những yêu cầu đặc thù so với các văn bản luật thông thường...

Bộ Tư pháp kỳ vọng, đề án sẽ biến pháp luật thành lợi thế cạnh tranh quốc gia, khơi thông mọi nguồn lực và đồng hành cùng dân tộc trên con đường phát triển.

Hà Phong