Bỉ nối gót Ba Lan siết chặt nhập cư, EU đối mặt phép thử đoàn kết

Động thái phản ánh xu hướng siết chặt nhập cư đang diễn ra tại nhiều quốc gia châu Âu trong bối cảnh hệ thống tiếp nhận quá tải và sức ép chính trị nội bộ. Tuy nhiên, lập trường cứng rắn này cũng đang gây tranh cãi trong Liên minh châu Âu, nhất là liên quan đến khía cạnh nhân đạo và nghĩa vụ quốc tế trong việc bảo vệ người tị nạn.

Chính sách tị nạn mới của Bỉ có hiệu lực từ ngày 4/8, với trọng tâm là loại trừ các đơn xin tị nạn từ những người đã được bảo vệ ở quốc gia EU khác, tăng kiểm soát nơi cư trú của những người từ chối hồi hương và siết thủ tục đoàn tụ gia đình. Đây là bước đi cụ thể đầu tiên của chính phủ liên minh Arizona trong cam kết xây dựng chính sách nhập cư nghiêm ngặt nhất từ trước tới nay.

Bỉ nối gót Ba Lan siết chặt nhập cư (ảnh minh họa Reuters)

Một ngày trước đó, Ba Lan thông báo sẽ gia hạn kiểm soát biên giới với Đức và Litva thêm 2 tháng nhằm ngăn chặn dòng người nhập cư bất hợp pháp chuyển hướng từ khu vực Baltic. Đây là lần thứ hai Warsaw triển khai biện pháp này chỉ trong vòng một tháng, thể hiện lập trường cứng rắn bất chấp những lo ngại về tự do đi lại trong khối Schengen.

Các động thái diễn ra trong bối cảnh EU đang chuẩn bị thực thi Hiệp ước Di cư mới vào đầu năm sau. Đây là một khuôn khổ cải cách toàn diện nhằm giảm lượng đơn xin tị nạn, đẩy mạnh trục xuất và xử lý hồ sơ ở ngoài lãnh thổ EU. Tuy nhiên, đằng sau sự đồng thuận về mặt văn bản là những chia rẽ ngày càng sâu sắc về cách thức thực hiện và chia sẻ trách nhiệm giữa các nước thành viên.

Đức dưới thời Thủ tướng Friedrich Merz đang dẫn đầu nhóm quốc gia theo đường lối cứng rắn, ủng hộ việc thành lập các trung tâm xử lý tị nạn ở nước thứ ba và hạn chế tái định cư. Cuộc gặp mang tính biểu tượng mới đây trên đỉnh Zugspitze cao nhất nước Đức giữa các Bộ trưởng Nội vụ Đức, Pháp, Ba Lan, Áo, Cộng hòa Séc và Đan Mạch, mà không có các đại diện Nam Âu, đã hé lộ sự hình thành một "liên minh nhập cư mới" ngay trong lòng EU.

Bộ trưởng Nội vụ Đức Alexander Dobrindt cho biết: “Chúng tôi muốn tăng cường đáng kể các quy định về trục xuất. Điều này bao gồm cả việc thành lập các trung tâm hồi hương tại các nước thứ ba, nơi những người buộc rời khỏi châu Âu có thể được tiếp nhận".

Quan điểm này cũng nhận được sự ủng hộ từ phía Pháp. Bộ trưởng Nội vụ Bruno Retailleau nêu rõ: "Chúng tôi đang duy trì những tiêu chuẩn xã hội thuộc hàng cao nhất thế giới, và muốn tiếp tục bảo vệ các mô hình xã hội hào phóng đó. Nhưng điều này sẽ không thể thực hiện nếu tình trạng nhập cư bất hợp pháp tiếp tục ở mức cao như hiện nay. Thông điệp từ hội nghị lần này rất rõ ràng: chúng tôi muốn cứng rắn hơn và quyết liệt giảm mạnh làn sóng nhập cư bất hợp pháp".

Trong khi đó, các nỗ lực đơn phương của Italia gần đây đã vấp phải rào cản pháp lý. Một phán quyết mới của Tòa án Công lý EU khẳng định các nước thành viên có thể chỉ định quốc gia thứ ba là “an toàn” bằng văn bản lập pháp, nhưng việc này phải chịu sự giám sát tư pháp để đảm bảo đáp ứng đầy đủ các điều kiện nội dung. Ngay tại Đức, nội bộ liên minh cầm quyền cũng không thống nhất. Đảng Dân chủ Xã hội (SPD) phản đối đình chỉ chương trình tái định cư và các biện pháp kiểm soát biên giới, đối lập với đường lối của Thủ tướng Merz và đảng Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU).

Khi Hiệp ước Di cư mới sắp có hiệu lực, nhập cư không chỉ còn là một bài toán chính sách, mà rõ ràng đang trở thành phép thử về tính đoàn kết, năng lực quản trị và vai trò lãnh đạo của EU trong bối cảnh tình hình khu vực và quốc tế có nhiều biến động như hiện nay.

Thu Hoài/VOV1 Reuters