Bị lừa tiền qua mạng thì cần làm gì để có cơ hội lấy lại được tiền?

Tình huống Nguyễn Thị Thu Trang hỏi?

Tôi là Trang, 30 tuổi, hiện đang sinh sống tại TP.HCM. Vừa qua, tôi đã bị lừa đảo qua mạng với hình thức giả danh người quen để vay tiền. Cụ thể, đối tượng đã sử dụng công nghệ Deepfake để giả mạo khuôn mặt và giọng nói của một người bạn cũ, khiến tôi tin tưởng và chuyển khoản số tiền 10 triệu đồng. Sau khi chuyển tiền, tôi không thể liên hệ lại với người này, lúc đó mới nhận ra mình đã bị lừa. Tôi có một số thắc mắc mong được luật sư giải đáp:

Làm thế nào để nhận biết các dấu hiệu của hành vi lừa đảo qua mạng, đặc biệt là những chiêu trò như giả danh người quen, đầu tư tài chính, đa cấp?

Trong trường hợp bị lừa chuyển tiền nhưng không thể liên hệ lại với đối tượng, tôi cần làm gì để có cơ hội lấy lại tiền?

Thủ tục tố cáo hành vi lừa đảo này ra sao? Tôi cần chuẩn bị những giấy tờ, bằng chứng gì để có cơ sở pháp lý đòi lại tài sản?

Rất mong nhận được sự tư vấn từ luật sư. Tôi xin chân thành cảm ơn!

Luật sư Hoàng Văn Hà-Công Ty Luật ARC Hà Nội

Dựa trên các thông tin chị Trang cung cấp, Luật sư Hoàng Văn Hà - Công ty Luật ARC Hà Nội tư vấn các vấn đề cho chị như sau:

Hiện nay, các đối tượng lừa đảo trên không gian mạng sử dụng nhiều hình thức tinh vi, đặc biệt là công nghệ Deepfake để giả mạo giọng nói, khuôn mặt. Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết để chị tránh rơi vào bẫy:

1. Dấu hiệu nhận biết hành vi lừa đảo qua mạng

Các dấu hiệu lừa đảo qua mạng phổ biến bao gồm:

a) Lừa đảo giả danh người quen (giống trường hợp của chị): Đối tượng tiếp cận chị qua tin nhắn, cuộc gọi video và sử dụng Deepfake để giả mạo hình ảnh, giọng nói. Nội dung trao đổi thường xoay quanh vay tiền gấp, chuyển khoản khẩn cấp, hoặc đầu tư sinh lời cao. Hối thúc, yêu cầu chuyển tiền nhanh chóng, tránh chị có thời gian kiểm tra lại thông tin.

b) Lừa đảo đầu tư tài chính, đa cấp: Hứa hẹn lợi nhuận cao (10-30%/tháng), cam kết không có rủi ro. Không có giấy tờ hợp pháp, chỉ giao dịch qua ứng dụng điện thoại hoặc nhóm chat riêng. Dụ dỗ nạp tiền liên tục, hứa sẽ được rút sau khi "đạt đủ cấp độ".

c) Mạo danh tổ chức, cơ quan Nhà nước, ngân hàng để lừa đảo tài chính. Gửi tin nhắn trúng thưởng, quà tặng từ nước ngoài, yêu cầu đóng phí nhận hàng. Giả danh công an, viện kiểm sát, ngân hàng đe dọa hoặc yêu cầu chuyển tiền…..

2. Khi bị lừa chuyển tiền nhưng không thể liên hệ lại với đối tượng, cần làm gì?

Ngay khi phát hiện bị lừa, chị cần thực hiện các bước sau:

Báo ngân hàng. Liên hệ ngay với ngân hàng nơi chị đã chuyển tiền, cung cấp số tài khoản người nhận, thời gian chuyển khoản, số tiền và đề nghị tạm khóa tài khoản của kẻ lừa đảo. Nếu tiền chưa bị rút hoặc chuyển tiếp, ngân hàng có thể hỗ trợ phong tỏa số dư để ngăn chặn kẻ gian.

Chị nên trình báo với Công an phường/xã nơi chị cư trú hoặc Phòng An ninh mạng & Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) của Công an TP.HCM và cung cấp bằng chứng: tin nhắn, cuộc gọi, ảnh chụp màn hình giao dịch, video call (nếu có), số tài khoản, số điện thoại kẻ lừa đảo.

Kiểm tra trên Cổng cảnh báo an toàn thông tin mạng. Truy cập website: https://canhbao.ncsc.gov.vn/ để kiểm tra số tài khoản/điện thoại có bị tố cáo lừa đảo hay không.

3. Thủ tục tố cáo lừa đảo và cách lấy lại tài sản

Theo Điều 144 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, chị cần gửi đơn tố giác đến:

Công an phường/xã nơi chị cư trú hoặc Phòng Cảnh sát Hình sự - Công an TP.HCM.

Ngân hàng nơi thực hiện giao dịch để yêu cầu hỗ trợ truy vết tài khoản.

Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao để điều tra hành vi sử dụng Deepfake

Hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm: Đơn tố giác tội phạm (theo mẫu), bản sao chứng minh thư/căn cước công dân của chị, bằng chứng liên quan: lịch sử giao dịch, tin nhắn, số tài khoản nhận tiền, số điện thoại liên lạc.

Hành vi của đối tượng X có dấu hiệu vi phạm Điều 174 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) - Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản quy định:

Nếu chiếm đoạt từ 2 triệu đến dưới 50 triệu đồng, khung hình phạt là phạt tiền từ 10-50 triệu đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.

Nếu có tổ chức, sử dụng công nghệ cao (Deepfake), số tiền chiếm đoạt trên 50 triệu đồng, khung hình phạt có thể lên đến 12-20 năm tù hoặc chung thân.

Ngoài ra, đây cũng có thể là hành vi sử dụng trái phép thông tin mạng viễn thông (Điều 290 BLHS), với mức phạt tù từ 1-7 năm tùy theo mức độ vi phạm.

Được biết, Deepfake không chỉ dừng lại ở những vụ lừa đảo tài chính mà còn len lỏi vào các chiêu trò lừa đảo tình cảm, khiến nhiều nạn nhân sập bẫy.

Công ty Luật ARC khuyến cáo mọi người cần nâng cao cảnh giác, đặc biệt với các lời kêu gọi đầu tư từ người nổi tiếng trên mạng xã hội, các tin nhắn, email hoặc cuộc gọi từ nguồn không xác định. Khi xem video, hãy chú ý đến những biểu cảm khuôn mặt thiếu tự nhiên – đây có thể là dấu hiệu của deepfake. Không bao giờ chuyển tiền chỉ dựa vào cuộc gọi video hoặc tin nhắn và luôn xác minh qua nhiều kênh trước khi thực hiện giao dịch tài chính. Bên cạnh đó, để tránh bị kẻ xấu lợi dụng, người dùng mạng xã hội nên hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân, bao gồm hình ảnh, video hay giọng nói. Đồng thời, hãy cài đặt tài khoản ở chế độ riêng tư để tăng cường bảo vệ dữ liệu cá nhân trước nguy cơ bị đánh cắp và giả mạo.

Giải đáp thắc mắc, tư vấn pháp luật miễn phí: 0968.007.001

Hoặc gửi về email: toasoan.phunuphapluat@gmail.com

Luật sư Hoàng Văn Hà