Chiến dịch trấn áp tội phạm 'gắt' nhất lịch sử Washington

Các thành viên của Cục Điều tra Liên bang (FBI) trao đổi với văn phòng Sở Cảnh sát Thủ đô trong một lần dừng xe, sau khi ông Trump triển khai Vệ binh Quốc gia và ra lệnh tăng cường sự hiện diện của lực lượng thực thi pháp luật liên bang để hỗ trợ phòng chống tội phạm, tại Washington, DC ngày 17/8. Ảnh: Reuters.

Một đêm tuần trước, cảnh sát Washington chặn một người đàn ông mang túi hàng hiệu sau khi phát hiện chiếc túi nhựa trong suốt nhỏ ló ra ngoài, nghi chứa cần sa.

Đây vốn là tình huống quen thuộc trong công việc thường ngày của cảnh sát địa phương, nhưng lần này bên cạnh họ còn có đặc vụ từ 5 cơ quan thực thi pháp luật liên bang, trong đó có cả FBI và Mật vụ Mỹ, theo hồ sơ nộp tại tòa án địa phương.

Cảnh sát thu giữ khoảng 3 ounce (85 gram) cần sa - nhiều hơn 1 ounce (28 gram) so với mức hợp pháp ở thủ đô - và khởi tố người đàn ông với tội danh nhẹ, có thể bị phạt tiền hoặc giam ngắn hạn.

Vụ việc diễn ra giữa bối cảnh Tổng thống Donald Trump ra lệnh mở chiến dịch trấn áp tội phạm bạo lực, điều động hàng trăm đặc vụ liên bang và binh sĩ Vệ binh Quốc gia đến Washington. Ông Trump gọi đây là “dịch tội phạm” cần phải dập tắt, trong khi giới lãnh đạo Dân chủ tại thành phố cho rằng đó chỉ là “màn kịch chính trị”.

Dù chiến dịch hai tuần qua đã phát hiện nhiều súng đạn và ma túy, hồ sơ tại Tòa Thượng thẩm Washington cho thấy các đặc vụ liên bang cũng tập trung đông đảo vào những hành vi vi phạm nhỏ như sử dụng cần sa hay uống rượu nơi công cộng - vốn hiếm khi là ưu tiên của các cơ quan vốn chuyên trách truy quét tội phạm ma túy lớn và buôn lậu vũ khí.

Phân nửa là vi phạm nhỏ

Trong lần phân tích đầu tiên, Reuters rà soát hơn 500 hồ sơ hình sự được nộp kể từ ngày 11/8 - thời điểm ông Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp tội phạm. Kết quả cho thấy lực lượng đặc nhiệm chống tội phạm của chính phủ đã tham gia ít nhất 69 vụ án địa phương, trong đó gần một nửa là các vi phạm nhỏ.

Phần còn lại là trọng tội theo luật của Washington D.C., chủ yếu liên quan đến tàng trữ súng không giấy phép hoặc ma túy với mục đích buôn bán. Đáng chú ý, không có vụ nào trong số đó liên quan trực tiếp đến hành vi bạo lực.

Tòa Thượng thẩm Washington xử lý hầu hết vụ án hình sự địa phương, và trước đây hiếm khi có sự tham gia của đặc vụ liên bang. Các hồ sơ này cũng không tính hơn 30 vụ được nộp lên tòa án liên bang gần đây - chủ yếu liên quan đến tàng trữ vũ khí hoặc hành hung nhân viên liên bang - cùng các vụ vi phạm nhập cư hay bắt giữ theo lệnh cũ.

Cảnh sát Đô thị Washington phối hợp cùng đặc vụ FBI, ATF, HSI và Mật vụ Mỹ thu giữ một khẩu súng ngắn từ một chiếc xe gần Trung tâm Hội nghị ở Washington, D.C., ngày 27/8. Ảnh: Reuters.

Hồ sơ của cảnh sát và công tố cho thấy đặc vụ liên bang hỗ trợ trong các vụ triệt phá ma túy nhỏ, kiểm tra những người uống rượu nơi công cộng, hành vi khả nghi hoặc đuổi bắt những đối tượng bỏ chạy khi thấy nhóm sĩ quan đông đảo.

“Người nộp thuế không bỏ tiền để huấn luyện đặc vụ cao cấp rồi để họ làm lại công việc của cảnh sát địa phương. Họ phải xử lý những vụ mà cảnh sát không kham nổi”, Jeff Cohen, cựu cố vấn pháp lý cấp cao tại Cục Rượu, Thuốc lá, Súng và Chất nổ (ATF), nhấn mạnh.

Phát ngôn viên Nhà Trắng Taylor Rogers cho rằng chiến dịch đã loại bỏ hơn 1.000 tội phạm nguy hiểm trong tháng 8, trong đó có băng nhóm, kẻ bạo lực, lạm dụng trẻ em và buôn bán ma túy chết người.

Tuy nhiên, hiện vẫn không thể xác minh con số này do chính phủ không công bố danh tính người bị bắt. “Đây không phải những ‘vi phạm nhỏ nhặt’. Bất kỳ nỗ lực nào nhằm hạ thấp thành công của chiến dịch đều sai lệch và xúc phạm các nạn nhân”, Rogers nói.

Bộ Tư pháp tuyên bố việc triển khai 2.500 nhân sự từ 20 cơ quan liên bang đã giúp giảm tội phạm và khiến thành phố an toàn hơn, đồng thời bác bỏ mọi nghi ngờ coi đây là “ảo tưởng”.

Thực tế, nhiều vụ bắt giữ súng và ma túy được Reuters rà soát lại đều khởi nguồn từ những vi phạm nhỏ, với sự tham gia của tới 6 cơ quan liên bang cùng một lúc.

Bắt giữ súng đạn: Giá trị thực hay chỉ là “hình thức”?

Một số vụ việc ghi nhận lượng ma túy lớn đủ để khép tội buôn bán. Chẳng hạn, ngày 20/8, cảnh sát phát hiện 0,75 kg cần sa trong xe, bắt giữ hai người; ba ngày sau, một xe khác bị thu giữ 36 ounce cần sa.

Jeffrey Fagan, giáo sư Trường Luật Columbia, đặt câu hỏi: “Những nguồn lực bổ sung này làm được gì khác so với cảnh sát địa phương? Họ có thay thế, hay giúp cảnh sát tập trung điều tra án mạng và tội ác nghiêm trọng hơn? Giá trị gia tăng ở đâu?”

“Nếu họ chỉ làm những việc mà cảnh sát Washington vốn dĩ đã làm, thì đây chỉ là bề nổi”, ông nhận định.

Theo Steven Dettelbach, cựu Giám đốc ATF, các chiến dịch liên bang thường mất hàng tháng điều tra để nhắm vào kẻ buôn súng và tội phạm tái phạm. “Mục tiêu là xác định kẻ trực tiếp gây án và tống giam, chứ không phải xử lý những người ở tầng thấp”.

Các nhân viên FBI và Cơ quan An ninh Ngoại giao (DSS) chạy tại ga tàu điện ngầm Navy Yard–Ballpark, khu vực Navy Yard, Washington, D.C., Mỹ, ngày 15/8. Ảnh: Reuters.

Trong số ít vụ việc có chi tiết rõ ràng, có hôm đặc vụ An ninh Nội địa và Mật vụ rượt đuổi nghi phạm buôn ma túy trong công viên, thu giữ 4 viên heroin và 10 viên MDMA.

Một vụ khác, nhóm bốn cơ quan phối hợp bắt giữ kẻ trộm đồng hồ đính đá và quần áo Gucci. Thậm chí, Cơ quan Phòng chống Ma túy (DEA) còn tham gia mua thử… 25 USD cần sa trong một chiến dịch ngầm.

Sự hiện diện áp đảo của lực lượng liên bang đôi khi khiến nghi phạm tự khai. Nửa đêm 15/8, khi nhóm cảnh sát và đặc vụ từ bốn cơ quan tiếp cận hai người ngồi trong xe xem phim trong công viên đã đóng cửa, một người bối rối thốt lên: “Chết rồi, tôi tiêu rồi” và thú nhận có súng trong hộc xe. Anh ta lập tức bị buộc tội tàng trữ súng không giấy phép.

Chiến dịch trấn áp tội phạm của ông Trump tại Washington vì vậy đang khiến giới phân tích đặt ra câu hỏi lớn: Liệu đây là bước đi cần thiết để tăng an ninh, hay chỉ là một “sân khấu chính trị” với chi phí khổng lồ từ ngân sách liên bang?

Phương Linh