'Bệ phóng' cho kinh tế tư nhân - Kỳ 1: Những 'điểm nghẽn' cần khơi thông

Khánh Hòa được đánh giá có nhiều tiềm năng và thế mạnh để phát triển kinh tế tư nhân, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế biển. Tuy nhiên, trong những năm qua, kinh tế tư nhân trên địa bàn tỉnh vẫn chưa phát triển tương xứng với kỳ vọng. Chính vì vậy, ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 68 về phát triển kinh tế tư nhân, tỉnh Khánh Hòa đã quyết liệt triển khai nghị quyết này, coi đây là “chìa khóa” quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân trên địa bàn tỉnh.

Kỳ 1: Những “điểm nghẽn” cần khơi thông

Tỉnh ủy Khánh Hòa xác định, để chuẩn bị cho thập niên tăng trưởng 2 con số, kinh tế tư nhân đã và đang là động lực rất lớn góp phần vào sự phát triển chung. Nhằm giúp thành phần kinh tế này có những đóng góp tương xứng với tiềm năng, thế mạnh thì việc tìm ra và tháo gỡ các “điểm nghẽn” là hết sức cần thiết.

Thành lập nhiều, giải thể không ít

Những năm qua, tỉnh nỗ lực triển khai nhiều giải pháp phát triển kinh tế tư nhân và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân theo Nghị quyết số 10 ngày 3-6-2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành các nghị quyết, kế hoạch để đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao vai trò của các doanh nhân và sự đóng góp của doanh nghiệp tư nhân vào tăng trưởng kinh tế. Song đến nay, kết quả đạt được vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh mà Khánh Hòa đang sở hữu; nguồn lực kinh tế tư nhân chưa được khai thác hết.

Sơ chế rong nho tại Công ty Cổ phần DT Food.

Ông Châu Ngô Anh Nhân - Giám đốc Sở Tài chính cho biết, mặc dù số lượng doanh nghiệp đăng ký thành lập mới trên địa bàn khá ổn định song số lượng doanh nghiệp giải thể và ngừng hoạt động mỗi năm cũng rất nhiều. Đặc biệt, đóng góp của khu vực này vào thu ngân sách địa phương vẫn chưa tương xứng với tiềm năng… Điều này đặt ra nhiều thách thức trong giai đoạn sắp tới nhằm phát huy tối đa sức mạnh của doanh nghiệp tư nhân, tăng thu ngân sách, tạo việc làm cho lao động, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, đưa Khánh Hòa trở thành trung tâm kinh tế lớn của cả nước và khu vực.

Những con số thống kê gần đây đã phản ánh rõ nét thực trạng này. Tại tỉnh Ninh Thuận cũ, từ năm 2017 đến tháng 2-2025 có 3.910 doanh nghiệp được thành lập mới, nâng tổng số doanh nghiệp lên gần 4.800 doanh nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay, chỉ còn 3.450 doanh nghiệp đang hoạt động; 722 doanh nghiệp không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký, 268 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh và 260 doanh nghiệp đang làm thủ tục giải thể. Với hàng ngàn doanh nghiệp đang hoạt động, đóng góp của khu vực này vào ngân sách khá lớn, đạt hơn 2.323 tỷ đồng vào năm 2024, chiếm gần 70% tổng thu ngân sách.

Sơ chế tổ yến ở Công ty TNHH Hải Yến Nha Trang.

Tại tỉnh Khánh Hòa cũ, giai đoạn 2021 - 2024, số doanh nghiệp thành lập mới tăng mạnh từ 1.916 doanh nghiệp (năm 2021) lên 3.141 doanh nghiệp (năm 2022). Tuy nhiên, các năm 2023, 2024 lại giảm dần xuống còn hơn 3.000 doanh nghiệp mỗi năm. Vốn đăng ký cũng giảm, từ mức cao nhất đạt 18.487 tỷ đồng (năm 2022) xuống còn 11.759 tỷ đồng (năm 2024), cho thấy xu hướng doanh nghiệp chuyển sang đầu tư quy mô nhỏ hơn.

Điều đáng lo ngại là số doanh nghiệp giải thể và tạm ngừng hoạt động liên tục tăng. Số doanh nghiệp giải thể tăng từ 709 đơn vị (năm 2021) lên 1.006 đơn vị (năm 2024); số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động tăng liên tục từ 1.842 đơn vị (năm 2021) lên 2.414 đơn vị (năm 2024), cao hơn số doanh nghiệp thành lập mới cùng năm. Khả năng phục hồi của doanh nghiệp cũng suy yếu rõ rệt khi số đơn vị hoạt động trở lại giảm từ 1.451 (năm 2021) xuống còn 1.025 (năm 2024), chỉ bằng 42,5% số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động trong năm.

Nhận diện những "điểm nghẽn"

Bước vào kỷ nguyên phát triển mới cùng đất nước, các doanh nghiệp Khánh Hòa đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức khiến nguồn lực kinh tế tư nhân chưa được khai thác hiệu quả. Mặc dù cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở đã chủ động quán triệt tinh thần Nghị quyết số 10 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, tổ chức các hội nghị đối thoại doanh nghiệp và Chương trình "Cà phê doanh nhân" để tháo gỡ khó khăn song hiệu quả mang lại vẫn chưa thực sự như kỳ vọng. "Phải nhìn nhận rằng nguồn lực kinh tế tư nhân chưa được khai thác thật sự hiệu quả. Công tác thu hút đầu tư ngoài ngân sách, đặc biệt là các dự án FDI công nghệ cao chưa đạt yêu cầu" - ông Châu Ngô Anh Nhân nói.

Sản xuất yến hũ tại Công ty Cổ phần Yến sào DTNest Khánh Hòa.

Một trong những nguyên nhân chính là sự chồng chéo, mâu thuẫn trong các quy định pháp luật về đầu tư, xây dựng và đất đai, gây lúng túng cho địa phương khi áp dụng. Mặt khác, việc triển khai Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa còn chậm; việc ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp và phát triển các chuỗi liên kết còn nhiều hạn chế. Đặc biệt, việc triển khai các quy hoạch lớn còn chậm trễ. Các quy hoạch phân khu tại Khu Kinh tế Vân Phong chưa được hoàn thiện khiến việc thu hút đầu tư bị hạn chế. Hơn nữa, nhân lực làm quy hoạch còn thiếu và yếu, không đáp ứng được tiến độ, gây khó khăn trong thu hút các nhà đầu tư chiến lược. Những tồn tại nêu trên khiến nhiều dự án được giao đất nhưng không đưa vào sử dụng, gây lãng phí nguồn tài nguyên. Đây là những "điểm nghẽn" mà Khánh Hòa cần nhanh chóng tháo gỡ để kinh tế tư nhân có thể bứt phá, phát triển tương xứng với tiềm năng, góp phần đưa tỉnh trở thành trung tâm kinh tế lớn của cả nước và khu vực.

Tại Chương trình “Cà phê doanh nhân” gần đây về phát triển kinh tế tư nhân tại Khánh Hòa, chuyên gia kinh tế Mai Hữu Tín - nguyên Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, đã thẳng thắn chỉ ra những "điểm nghẽn" đang cản trở sự phát triển của kinh tế tư nhân ở Khánh Hòa. Đó là vấn đề hạ tầng vẫn chưa được kết nối đồng bộ. Dù Khánh Hòa có đầy đủ đường bộ, đường không, đường biển, đường sắt nhưng sự kết nối đối với các khu vực vẫn chưa đủ tốt. “Kinh tế muốn bứt phá cần có hệ thống hạ tầng kết nối mạnh mẽ, từ giao thông, logistics đến năng lượng. Khánh Hòa đã có những bước tiến, nhưng vẫn còn nhiều khoảng trống. Hạ tầng chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu vận chuyển hàng hóa, kết nối các khu công nghiệp, khu du lịch, khiến chi phí sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp bị đội lên, giảm sức cạnh tranh” - ông Tín nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, ông Tín chỉ ra cơ chế kinh tế còn bất cập. Dù tỉnh đã nỗ lực cải cách hành chính song nhiều thủ tục vẫn còn rườm rà, phức tạp. Không ít doanh nghiệp phản ánh việc phải chờ đợi lâu để hoàn thành các thủ tục đầu tư, đất đai, cấp phép... Điều này không chỉ gây lãng phí thời gian, nguồn lực mà còn ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư. Cuối cùng là thiếu nguồn nhân lực chất lương cao. Nguồn lao động tại địa phương còn thiếu đội ngũ có trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý tốt, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao và kinh tế biển.

Hoạt động sản xuất tại Công ty Cổ phần Thực phẩm Cánh Đồng Việt - VietFarm.

Ông Nguyễn Thanh Hải - Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Khánh Hòa nhận định, mặc dù kinh tế tư nhân đã có bước phát triển mạnh mẽ, trở thành một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhưng hiện nay vẫn đối mặt với nhiều rào cản kìm hãm sự phát triển, chưa bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh, chưa đáp ứng được yêu cầu, kỳ vọng là lực lượng nòng cốt của kinh tế địa phương. Đánh giá tổng quan, hiện nay, hầu hết doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa; tiềm lực tài chính và trình độ quản trị hạn chế; phần lớn có năng lực công nghệ, đổi mới sáng tạo thấp; năng suất lao động, hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh chưa cao; tư duy kinh doanh thiếu tầm nhìn chiến lược, thiếu kết nối với các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Chính vì vậy, cần có những giải pháp tổng thể, toàn diện, đột phá để phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò của kinh tế tư nhân.

Đồng chí TRẦN HÒA NAM - Phó Chủ tịch UBND tỉnh: Khánh Hòa đặt mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế lớn của cả nước, với kinh tế biển làm nền tảng và du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn. Thời gian tới, tỉnh sẽ hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút đầu tư tư nhân và bảo đảm hoạt động của kinh tế tư nhân theo cơ chế thị trường; mở rộng khả năng tham gia thị trường và thúc đẩy cạnh tranh bình đẳng; đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm, liên vùng, nhất là các dự án kết cấu hạ tầng; có giải pháp khơi thông nguồn lực đất đai… Với những tiềm năng, thế mạnh và quyết tâm cao, Khánh Hòa kỳ vọng sẽ là "thỏi nam châm" thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư, trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư chiến lược.

ĐÌNH LÂM - VĂN KỲ

Kỳ 2: Tạo điều kiện tốt nhất để kinh tế tư nhân bứt phá, phát triển