Bê bối tham nhũng 100 triệu USD rúng động Ukraine

Đình chỉ công tác bộ trưởng, bắt giữ 5 người

Bộ trưởng Tư pháp Ukraine đã bị đình chỉ công tác vào hôm 12/11 trong một cuộc điều tra về vụ bê bối tham nhũng 100 triệu USD trong ngành năng lượng của nước này - vụ việc đã gây phẫn nộ trong công chúng và chạm đến ban lãnh đạo thời chiến của đất nước này.

Bộ trưởng Tư pháp Ukraine German Galushchenko. Ảnh: Bloomberg.

Ông German Galushchenko đã bị cách chức một ngày sau khi các cơ quan chống tham nhũng cho biết họ đã phanh phui hoạt động tham nhũng được cho là liên quan đến một cộng sự thân cận của Tổng thống Volodymyr Zelensky và một cựu phó thủ tướng.

Cuộc điều tra đe dọa tạo ra một cuộc đối đầu ở cấp cao liên quan vấn nạn tham nhũng kéo dài ở Ukraine trong bối cảnh nước này đang nỗ lực duy trì sự ủng hộ của phương Tây trong cuộc xung đột vũ trang với Nga.

Trong một tuyên bố trên mạng xã hội Telegram hôm 12/11, Tổng thống Zelensky cho biết những người dính líu đến vụ scandal này “không thể tiếp tục giữ chức vụ”. Ông nhấn mạnh: “Đây là vấn đề lòng tin. Nếu có cáo buộc thì phải xử lý”.

Theo một tuyên bố hôm 11/11 từ Cục Chống tham nhũng quốc gia Ukraine (NABU) và Văn phòng Công tố chuyên trách chống tham nhũng (SAPO) của nước này, 5 người đã bị bắt và 7 người khác bị đưa vào diện tình nghi.

Giới chức cho biết cơ quan điều tra này phát hiện các quan chức đương nhiệm và cựu quan chức, cùng các doanh nhân đã nhận các lợi ích và rửa tiền thông qua công ty năng lượng nhà nước Energoatom.

Trong số những người bị buộc tội có Timur Mindich, một doanh nhân có quan hệ với Tổng thống Zelensky - công tố viên Serhiy Savytskyi của bên SAPO phát biểu trong phiên điều trần trước tòa hôm 11/11.

Công tố viên Savytskyi nói rằng “hoạt động tội phạm của Mindich trong ngành năng lượng được xác lập do ông ta gây ảnh hưởng” lên Bộ trưởng Tư pháp Galushchenko - người từng giữ chức bộ trưởng năng lượng cho đến tháng 7.

Mindich đồng sở hữu công ty sản xuất truyền hình Kvartal 95, được ông Zelensky thành lập trước khi trở thành tổng thống. Trong một tuyên bố, hãng phim đã bác bỏ việc liên quan đến các cáo buộc, nói rằng Mindich “không tham gia” các “hoạt động” của công ty và không tác động đến nội dung hoặc quyết định của nhóm.

Cáo buộc chuyển tiền cho cựu phó thủ tướng

Bộ trưởng Galushchenko, người chưa bị bắt, cho biết trong một tuyên bố rằng ông đồng ý với quyết định của chính phủ đình chỉ công tác của ông “trong thời gian điều tra” và gọi đây là “kịch bản văn minh, phù hợp”. Ông nói thêm: “Tôi sẽ tự bào chữa cho mình trước pháp luật và chứng minh quan điểm của mình”.

Việc đình chỉ công tác đối với ông Galushchenko được Thủ tướng Ukraine Yulia Svyrydenko công bố trong một thông báo. Thủ tướng Svyrydenko không cung cấp chi tiết về việc Galushchenko bị cáo buộc chính xác vì điều gì, hoặc vai trò của ông trong âm mưu rộng lớn hơn.

Trong một tuyên bố riêng, NABU cho biết “tổ chức tội phạm này đã chuyển tiền cho một cựu phó thủ tướng Ukraine giấu tên”. Các điều tra viên cho biết họ phát hiện có khoảng 1,2 triệu USD được chuyển cho người này, trong đó 500.000 USD cuối cùng đã được chuyển cho vợ ông ta sau khi ông ta bị điều tra.

Theo NABU và SAPO, kế hoạch tham nhũng này liên quan đến việc buộc các nhà thầu của Energoatom phải trả một khoản hoa hồng bất hợp pháp từ 10% đến 15%, nếu không sẽ có nguy cơ mất vị thế nhà cung cấp.

Các cơ quan chống tham nhũng Ukraine cùng tuyên bố: “Sử dụng các mối quan hệ chính thức của mình trong Bộ và Công ty nhà nước", các nghi phạm “đã đảm bảo quyền kiểm soát đối với quyết định nhân sự, quy trình mua sắm và dòng chảy tài chính”.

Trước đó, hôm 10/11, ông Zelensky tuyên bố, “phải đưa ra được bản án” cho bất kỳ ai bị kết tội tham nhũng, và các quan chức chính phủ “phải hợp tác” với các cơ quan chống tham nhũng.

Áp lực từ EU và lực lượng vũ trang

Hồi mùa hè 2025, ông Zelensky đã vấp phải sự chỉ trích của quốc tế và các cuộc biểu tình công khai hiếm hoi sau các cuộc đột kích nhằm vào một nhà hoạt động chống tham nhũng nổi tiếng và một dự luật của quốc hội (sau đó đã bị rút lại) với nội dung hạn chế quyền lực của các cơ quan chống tham nhũng.

Trong một tuyên bố hôm 11/11, Energoatom cho biết vụ việc này không ảnh hưởng đến sức khỏe tài chính hay an toàn hoạt động của công ty: “Energoatom đã và vẫn là trụ cột của hệ thống năng lượng Ukraine; cùng với các đối tác, chúng tôi đảm bảo hoạt động đáng tin cậy của các nhà máy điện hạt nhân và cung cấp điện liên tục cho nhu cầu của Ukraine”.

Ukraine đã đạt được những bước tiến trong cuộc chiến chống tham nhũng, đặc biệt là kể từ khi ông Zelensky đưa vấn đề này trở thành trọng tâm trong tuyên ngôn tranh cử năm 2019 của mình. Tuy nhiên, đất nước này vẫn đang phải vật lộn với vấn đề này ở cấp cao trong chính phủ và doanh nghiệp.

Trong một báo cáo tuần trước, Ủy ban châu Âu đã ca ngợi những nỗ lực của Ukraine trong việc xử lý nạn tham nhũng thời chiến, nhưng cảnh báo rằng “mức tiến bộ hạn chế” của nước này đang gây nguy hiểm cho hy vọng lâu dài của Ukraine được gia nhập Liên minh châu Âu.

Các báo cáo về áp lực ngày càng tăng của nhà nước đối với các nhóm chống tham nhũng "gây nghi ngờ về cam kết của Ukraine đối với chương trình nghị sự chống tham nhũng", Ủy ban cho biết, đồng thời cảnh báo rằng Ukraine nên "ngăn chặn bất kỳ sự thụt lùi nào đối với những thành tựu cải cách đáng chú ý của mình".

Trên mạng xã hội X, Bohdan Krotevych - cựu chỉ huy Lữ đoàn Azov của Ukraine, đã bày tỏ sự giận dữ về tình trạng tham nhũng nói trên và khẳng định điều này sẽ ảnh hưởng đến những nỗ lực của quân đội Ukraine trên chiến trường.

Ông Krotevych cho rằng phải thực sự bỏ tù những quan chức cấp cao nhúng chàm chứ không thể chỉ dừng lại ở những tuyên bố “phát hiện và trừng phạt” mang tính dân túy.

Trí Nhân/VOV.VN biên dịch Nguồn: NBC News