Bảo tồn tiếng của đồng bào DTTS ngay tại cộng đồng

Dạy tiếng DTTS cho học sinh DTTS góp phần giữ gìn, phát huy tiếng nói, chữ viết, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc

Hiệu quả mô hình Dạy tiếng DTTS cho học sinh

Trường THCS Tân Thượng nằm trên địa bàn xã Đinh Trang Thượng, nơi có đông đồng bào DTTS sinh sống. Trường có số lượng học sinh đồng bào DTTS chiếm hơn 90%, chủ yếu là học sinh dân tộc K’ho. Trong nhiều năm qua, nhà trường đã triển khai mô hình Dạy tiếng DTTS cho học sinh giúp các em có thể sử dụng đồng thời cả tiếng mẹ đẻ và tiếng phổ thông. Qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học và tạo sự gắn kết giữa nhà trường với cộng đồng; đồng thời, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Ông Nguyễn Văn Dũng - Hiệu trưởng Trường THCS Tân Thượng cho hay, từ năm 2023, nhà trường đã phối hợp với chính quyền địa phương mở lớp dạy chữ viết cho học sinh lớp 7 người đồng bào K’ho. Mỗi khóa học khoảng 10 tuần, qua đó, học sinh DTTS của trường đã nói thành thạo và viết được chữ của dân tộc mình. Không những vậy, việc được học chữ của dân tộc mình đã tác động đến ý thức gìn giữ văn hóa và bản sắc dân tộc, các em thường xuyên mặc trang phục truyền thống của dân tộc đến trường, tạo ra môi trường học đường đổi mới, tích cực trong nỗ lực giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa.

Giảng dạy môn Ngữ văn, với lợi thế là người DTTS tại địa phương, cô giáo Ka Duys - giáo viên Trường THCS Tân Thượng đảm nhận việc dạy tiếng DTTS cho học sinh của trường. Cô giáo Ka Duys chia sẻ, học sinh DTTS của trường trước đây e ngại nói tiếng mẹ đẻ khi đến trường, kể cả giao tiếp với nhau, chưa thấy rõ giá trị của việc học chữ dân tộc. Nhiều em thậm chí không biết viết tiếng dân tộc mình, khả năng nói tiếng dân tộc cũng hạn chế vì ở gia đình cũng thường xuyên sử dụng tiếng phổ thông. Tuy nhiên, sau khi tham gia lớp học tiếng DTTS, các em đã tự tin nói tiếng mẹ đẻ và tự hào khi mặc trang phục dân tộc mình.

Bảo tồn, phát huy tiếng DTTS

Những năm gần đây, ngành chức năng trong tỉnh đã chủ động triển khai nhiều mô hình nhằm phục hồi và lan tỏa tiếng nói, chữ viết dân tộc. Tiêu biểu là 2 mô hình: Lớp học cộng đồng dành cho người dân tại địa phương và Lớp học tích hợp trong trường phổ thông dành cho học sinh đang theo học tại các cơ sở giáo dục.

Tuy nhiên, việc dạy tiếng DTTS vẫn còn nhiều hạn chế. Trong đó, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và cộng đồng, nguồn kinh phí hạn chế, chưa ổn định, thiếu tài liệu học tập chuẩn hóa, chưa có chính sách khuyến khích cụ thể. Bên cạnh đó, nhiều học viên lớn tuổi tại các lớp học cộng đồng gặp khó khăn trong tiếp thu; một bộ phận học sinh chưa thấy rõ giá trị của việc học chữ dân tộc; giáo viên còn thiếu kinh nghiệm tích hợp văn hóa bản địa vào bài giảng…

Do vậy, cần có sự vào cuộc đồng bộ, sự phối hợp trách nhiệm giữa nhà trường - chính quyền - cộng đồng - người học để việc gìn giữ tiếng nói, chữ viết của đồng bào DTTS trở thành hành động thiết thực, lâu dài và lan tỏa trong cộng đồng người DTTS nói riêng cũng như toàn xã hội nói chung. Bằng những giải pháp thiết thực, với tâm huyết của giáo viên, sự hưởng ứng của cả cộng đồng và việc hỗ trợ đúng hướng từ các cấp, tiếng đồng bào DTTS sẽ tiếp tục vang lên trong mỗi buôn làng, trong tiếng cười trẻ thơ, trong các buổi sinh hoạt cộng đồng không chỉ như một ngôn ngữ mà còn là nhịp đập văn hóa sống mãi với thời gian.

Tuấn Hương.