Bảo tồn di tích kiến trúc Hải đăng Kê Gà gắn với phát triển du lịch

Hải đăng Kê Gà trên nền khối đá hoa cương, vững chãi bên biển

Vẻ đẹp kỳ vĩ

Hải đăng Kê Gà nằm trên đảo Kê Gà rộng khoảng 5 ha, cách đất liền chừng 500 m, thuộc xã Tân Thành, tỉnh Lâm Đồng. Hòn đảo nổi bật giữa biển bởi hàng trăm cụm đá hoa cương vàng rực, muôn hình muôn vẻ, được sóng gió mài giũa. Trong không gian thiên nhiên thô mộc ấy, hải đăng Kê Gà được người Pháp khởi công xây dựng vào tháng 2/1897, hoàn thành năm 1899 và đưa vào hoạt động từ đầu năm 1900, do kỹ sư người Pháp Chanavát thiết kế và hướng dẫn thi công.

Từ những phiến đá hoa cương được chạm đẽo công phu, ghép nối khít vào nhau mà không dùng bất kỳ chất kết dính nào. Tháp đèn cao 35 m, nếu tính từ đỉnh đèn xuống mặt biển là khoảng 65 m. Kiến trúc tháp hình bát giác, cạnh chân tháp rộng 3 m, thu dần lên đỉnh còn 2,5 m. Tường tháp dày 1,6 m ở chân và mỏng dần lên 1 m ở đỉnh. Bộ đèn có công suất 2.000W, bán kính chiếu sáng đạt 22 hải lý (khoảng 40 km). Những con số kỹ thuật tưởng chừng khô khan ấy lại cho thấy chính xác độ bền vững của một công trình đã tồn tại hơn 125 năm giữa gió mạnh và hơi muối biển.

Hải đăng Kê Gà gắn bó với đời sống miền biển

Lối lên đỉnh tháp gồm 184 bậc thang xoắn ốc bằng thép. Từ bước chân đầu tiên đến khi chạm vào lan can tầng quan sát, ta có thể cảm nhận rõ sự chỉn chu trong từng chi tiết. Vật liệu xây dựng đều được đưa từ Pháp sang, từ ngọn đèn trên đỉnh đến máy phát điện chạy dầu thuở ban đầu. Dọc lối đi, 2 hàng sứ cổ thụ trồng hơn 1 thế kỷ trước, thân sần sùi, cành uốn lượn, vẫn tỏa bóng, đơm hoa. Hơn 200 cây sứ nở hoa vào mùa xuân, trút lá khẳng khiu khi đông về; mùa hoa, hương thơm dịu lan trong gió biển, khiến quãng đường lên tháp trở nên nhẹ nhàng, gần gũi và có sức hút kỳ lạ. Tất cả kết thành một tổng thể hài hòa giữa kỹ thuật xây dựng và điều kiện thiên nhiên, khí hậu.

Từ đài quan sát trên cao, toàn cảnh trời biển Lâm Đồng mở ra mênh mông. Những mảng đá hoa cương vàng rực, biển xanh ngọc và dải cát trắng trải dài tạo nên bức tranh vừa hùng vĩ vừa thơ mộng. Tiếng sóng vỗ vào ghềnh đá hòa cùng tiếng gió biển thổi qua thân tháp khiến con người như lắng lại, giũ bỏ mọi ưu phiền.

Sức hút 125 năm sáng soi một vùng biển

Hơn 125 năm, ánh sáng của Hải đăng Kê Gà lan trên mặt biển dẫn đường cho nhiều thế hệ ngư dân, mỗi câu chuyện đi biển đều gắn với hình bóng tòa tháp đá bát giác ấy. Giữa mênh mông trời nước, tàu thuyền hướng về ngọn hải đăng để biết đâu là bến bờ, trở về tổ ấm sau những ngày dài lênh đênh. Ngọn hải đăng đã in đậm trong tiềm thức, không thể tách rời với đời sống ngư dân vùng duyên hải Nam Trung Bộ.

Vài năm gần đây, đảo Kê Gà trở thành lựa chọn quen thuộc của du khách thích khám phá. Không khí yên tĩnh, biển trong, bãi cát mịn cùng những góc đá kỳ thú mang đến góc ảnh độc đáo. Nhiều cặp đôi chọn nơi đây để chụp ảnh cưới. Chị Louise Mertens - du khách đến từ Bỉ, tình cờ có mặt trên chiếc thuyền thúng cùng chúng tôi ra đảo cho biết, đây là lần thứ 2 chị trở lại Tân Thành để ngắm Hải đăng Kê Gà. Chị chia sẻ: “Tôi thích cảm giác đứng trên tháp, nghe tiếng gió và nhìn những mảng đá vàng dưới chân. Ở châu Âu, nhiều hải đăng cổ được phục dựng, nhưng ở đây mọi thứ vẫn giữ được nguyên vẹn, ngọn hải đăng vẫn liên tục tỏa sáng 125 năm. Ngắm từng cạnh đá làm nên hải đăng cùng nghệ thuật tạo hình, tạo tác cũng đã rất cuốn hút”.

Với nhiều du khách trong nước, sức hấp dẫn của Hải đăng Kê Gà đến từ sự hòa quyện hiếm có giữa kiến trúc và cảnh quan. Anh Nguyễn Ngọc Toàn - du khách từ Đồng Nai cho biết, sau khi bước xuống từ đỉnh tháp: “Leo gần 200 bậc thang khá mệt, nhưng khi ra tới ban công quan sát, mọi thứ thay đổi. Biển hiện ra bao la, những cụm đá hoa cương vàng nhìn từ trên cao như một bức tranh ghép khổng lồ nổi bật giữa màu xanh của nước và trời”.

Điều làm nên sức hút của Hải đăng Kê Gà nằm ở cảm giác nối liền giữa quá khứ và hiện tại. Dù đứng ở chân tháp hay trên đỉnh quan sát, khung cảnh đều có một sự tĩnh lặng khó gọi tên. Đó không phải là sự vắng vẻ, mà là sự lắng đọng của thời gian qua tiếng sóng gõ vào đá, tiếng gió vấn vít và bóng hàng sứ già rợp xuống lối đi. Điều khiến du khách ngạc nhiên là tất cả vật liệu xây dựng từ cuối thế kỷ XIX, kể cả cầu thang thép xoắn ốc vẫn còn nguyên vẹn, không có dấu hiệu hư hại, hoen gỉ. Chính sự bền bỉ ấy đã tạo nên sức hấp dẫn của một công trình cổ nhưng không cũ; một di tích lâu đời nhưng vận hành đúng chức năng chiếu sáng cho tàu thuyền mỗi đêm.

Cầu thang xoắn ốc từ chân lên đỉnh tháp đèn 184 bậc, trải qua hơn 125 năm vẫn nguyên vẹn

Bảo tồn như gìn giữ báu vật

Lượng du khách tăng nhanh trong vài năm gần đây là cơ hội, nhưng cũng đặt ra thách thức cho những người quản lý kỹ thuật. Việc đi lại bằng thuyền, tác động của rác thải và nhu cầu xây dựng các dịch vụ đi kèm đều cần được tính toán kỹ lưỡng để không làm ảnh hưởng đến cảnh quan của đảo và sự nguyên vẹn của ngọn hải đăng.

Đầu tháng 12/2025, Nhân dân xã Tân Thành hân hoan đón nhận Bằng xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc cấp tỉnh Hải đăng Kê Gà. Việc xếp hạng không chỉ mang ý nghĩa pháp lý, mà còn thể hiện sự trân trọng dành cho một công trình đã gắn bó với đời sống vùng biển hơn 1 thế kỷ. Đây là bước ngoặt để Hải đăng Kê Gà được thiết lập cơ chế bảo vệ theo đúng Luật Di sản văn hóa hướng tới sự trường tồn lâu dài.

Hải đăng Kê Gà thường xuyên được bảo trì, chăm sóc để luôn tỏa sáng

Ông Võ Thành Huy - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh cho biết: Việc công nhận di tích kiến trúc Hải đăng Kê Gà sẽ tạo thêm sức hút du lịch, song cần đặt yếu tố bảo tồn lên hàng đầu. Việc bảo trì kết cấu tháp, hệ thống chiếu sáng và bảo đảm an toàn hàng hải phải được thực hiện nghiêm ngặt, đồng thời xây dựng quy chế đón khách phù hợp, không ảnh hưởng đến hoạt động của trạm hải đăng. "Các sở, ngành, địa phương sẽ phối hợp xây dựng phương án bảo tồn gắn với phát triển du lịch bền vững, ưu tiên giữ nguyên trạng và hạn chế tối đa tác động làm thay đổi cảnh quan đảo", ông Huy cho biết thêm.

Quỳnh Uyển .