Bạo hành cô giáo, cả lớp 'thờ ơ': Chuyên gia cho rằng giáo dục vẫn nặng về lý thuyết, thiếu kỹ năng thực hành

Vụ việc một học sinh lớp 7 ở Hà Nội túm tóc, dúi đầu cô giáo xuống đất để giành lại đồ chơi đã gây chấn động dư luận, trở thành một hồi chuông cảnh tỉnh về thực trạng bạo lực học đường đang ngày càng phức tạp.

Đáng nói, vụ việc này diễn ra ngay trước mắt nhiều học sinh khác, cho thấy sự phổ biến của những hành vi bạo lực trong môi trường giáo dục. Từ những vụ ẩu đả giữa các học sinh đến hành vi chống đối, thậm chí tấn công giáo viên, bạo lực không còn là chuyện hiếm gặp mà đang dần trở thành một vấn đề đáng lo ngại. Vấn đề đặt ra không chỉ nằm ở hành vi của người gây ra bạo lực, mà còn ở cách những người chứng kiến – phần lớn là học sinh – phản ứng.

Trong nhiều trường hợp, các em trở thành người chứng kiến thụ động. Nhiều người vội vàng phán xét đó là sự thờ ơ hay vô cảm, nhưng theo các chuyên gia, điều này có thể là do các em chưa từng được dạy một cách cụ thể về việc "phải làm gì khi chứng kiến bạo lực học đường?". Phản ứng "đứng yên" của các em nhiều khi chỉ là bản năng tự vệ, vì thiếu kiến thức và trải nghiệm thực tế. Điều này cho thấy giáo dục kỹ năng ứng phó với bạo lực đang có một lỗ hổng nghiêm trọng và cần được khẩn trương lấp đầy.

Kỹ năng ứng phó thông minh giúp tránh bạo lực và tìm giải pháp hiệu quả hơn

Theo chuyên gia kỹ năng sống Lê Thanh Huyền, việc can thiệp trực tiếp vào một vụ xô xát là vô cùng nguy hiểm và không được khuyến khích. Bà Huyền nhấn mạnh: "Học sinh không được huấn luyện để xử lý những tình huống như vậy. Các em có thể dễ dàng bị thương, thậm chí bị cuốn vào cuộc xô xát, khiến tình hình thêm phức tạp. Sức mạnh thể chất hay tâm lý của người đang bị kích động là không thể lường trước".

Ảnh minh họa.

Thực tế, hành động dũng cảm nhất không phải là lao vào can ngăn, mà là xử lý tình huống một cách thông minh và có trách nhiệm. Thay vì đối mặt với nguy hiểm, học sinh cần được trang bị những kỹ năng cần thiết để bảo vệ bản thân và giúp đỡ người khác một cách an toàn nhất. Điều này đòi hỏi một sự thay đổi trong cách giáo dục, từ việc tập trung vào kiến thức hàn lâm sang việc chú trọng hơn vào kỹ năng sống, đặc biệt là kỹ năng ứng phó với các tình huống khẩn cấp.

Chuyên gia tâm lý Lê Thanh Huyền.

Khi đứng trước một vụ bạo lực, chuyên gia Lê Thanh Huyền đưa ra lời khuyên cụ thể và thiết thực. Điều quan trọng đầu tiên là tuyệt đối không can thiệp trực tiếp. Học sinh cần tránh xa khỏi khu vực bạo lực để đảm bảo an toàn cho bản thân. Thay vào đó, hãy nhanh chóng tìm kiếm sự giúp đỡ từ người lớn có trách nhiệm. Đây là cách nhanh nhất và an toàn nhất để ngăn chặn bạo lực. Hãy nhanh chóng thông báo cho giáo viên, giám thị, nhân viên nhà trường hoặc bất kỳ người lớn có thẩm quyền nào ở gần đó. Nếu không thể can thiệp, hãy quan sát từ một khoảng cách an toàn để có thể cung cấp thông tin chính xác về sự việc sau đó. Hãy ghi nhớ những chi tiết quan trọng như người liên quan, địa điểm, thời gian, và các hành vi cụ thể.

Trách nhiệm đồng hành từ nhà trường và gia đình

Để thực hiện những kỹ năng này một cách hiệu quả, vai trò của nhà trường và gia đình là vô cùng quan trọng. Về phía nhà trường, cần xây dựng một hệ thống giáo dục toàn diện hơn, không chỉ tập trung vào việc giảng dạy kiến thức mà còn phải bổ sung các chương trình giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng xử lý tình huống khẩn cấp.

Theo bà Huyền, giáo dục hiện nay vẫn nặng về truyền thụ lý thuyết, dừng ở mức "biết" và "hiểu" nhưng thiếu cơ hội để học sinh thực hành, diễn tập tình huống nhằm biến hiểu biết thành hành động. Do đó, cần tổ chức các buổi đóng vai, thảo luận nhóm để học sinh được luyện tập cách ứng xử trong tình huống căng thẳng, đồng thời xây dựng quy tắc lớp học, trong đó quy định rõ cách báo cho giáo viên hoặc bảo vệ khi thấy bạo lực xảy ra. Chỉ khi học sinh được thực hành thường xuyên và vận dụng những cách ứng phó này trong nhiều tình huống khác nhau, kỹ năng mới trở thành thói quen, tạo nên phản xạ nhanh và thông minh khi đối diện với sự việc thực tế. Đồng thời, nhà trường cần có quy trình xử lý bạo lực rõ ràng, minh bạch và hiệu quả, đảm bảo an toàn cho học sinh và cả đội ngũ giáo viên.

Về phía gia đình, cha mẹ cần là người bạn đồng hành của con cái. Thường xuyên trò chuyện, lắng nghe để hiểu được những khó khăn, tâm tư của con. Cha mẹ cũng cần dạy con cách nhận diện và tránh xa các hành vi bạo lực, cũng như trang bị cho con những kỹ năng tự vệ và xử lý tình huống thông minh.

Sự việc vừa qua ở Hà Nội là một lời nhắc nhở sâu sắc rằng, để xây dựng một môi trường học đường an toàn và lành mạnh, cần có sự thay đổi toàn diện từ nhận thức đến hành động. Điều này không chỉ là trách nhiệm của gia đình và nhà trường trong việc giáo dục kỹ năng sống, mà còn là trách nhiệm của mỗi học sinh trong việc hành động đúng đắn khi đứng trước bạo lực. Hãy để mỗi học sinh không chỉ là một người chứng kiến thụ động, mà trở thành một nhân tố tích cực, một "người hùng" trong việc ngăn chặn bạo lực bằng sự thông minh và trách nhiệm của mình. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể tạo ra một môi trường giáo dục thực sự an toàn và văn minh cho thế hệ tương lai.

Đỗ Vi