Báo chí trong kỷ nguyên vươn mình

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn:

Nhà báo trẻ giữ vững “tâm trong, trí sáng, bút sắc”

Trải qua 100 năm đồng hành cùng đất nước, các thế hệ nhà báo đã có mặt tại những nơi “đầu sóng ngọn gió”, từ chiến khu Việt Bắc đến chiến trường Điện Biên Phủ, từ chiến trường Trường Sơn huyền thoại đến những công trình, nhà máy trong công cuộc đổi mới. Ngòi bút của họ không chỉ ghi lại lịch sử mà còn kiến tạo lịch sử, thắp lên ngọn lửa của lòng yêu nước, khát vọng hòa bình và tinh thần đổi mới sáng tạo.

Báo chí đã thực sự là cầu nối tin cậy giữa Đảng và Nhà nước với Nhân dân, góp phần quan trọng vào củng cố xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Song Chính phủ và Nhân dân cần ở báo chí dòng thông tin chủ lưu chính xác, kịp thời và có định hướng. Do đó, cần những bài viết sắc sảo có chiều sâu, không chỉ phản ánh thực tiễn mà còn tham gia quá trình hoạch định, thực thi chính sách, góp phần tháo gỡ những điểm nghẽn, thúc đẩy cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; những tác phẩm nhân văn, lan tỏa năng lượng tích cực, nhân lên những giá trị tốt đẹp của con người Việt Nam, quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam tươi đẹp, năng động, đổi mới, điểm đến tin cậy của bạn bè quốc tế.

Để làm được điều đó, các nhà báo trẻ - chủ nhân tương lai của báo chí nước nhà, giữ vững “tâm trong, trí sáng, bút sắc” - phẩm chất cốt lõi của nhà báo cách mạng. Tâm trong để phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân một cách vô tư. Trí sáng để nhận diện đúng bản chất sự việc, không bị cuốn theo những thông tin sai lệch, độc hại. Bút sắc để bảo vệ chân lý, bảo vệ lẽ phải, đấu tranh không khoan nhượng với tiêu cực, tham nhũng, lãng phí góp phần xây dựng một xã hội thượng tôn pháp luật.

Bên cạnh đó, các nhà báo, nhất là những nhà báo trẻ - thế hệ sinh ra và lớn lên cùng với công nghệ, hãy tận dụng lợi thế đó để làm chủ các nền tảng số, phát triển báo chí đa phương tiện và đưa đến thông tin cho công chúng một cách nhanh nhất, hấp dẫn nhất; không ngừng học hỏi, nâng cao tính chuyên nghiệp của nghề làm báo. Nghề báo là nghề học hỏi suốt đời, cần luôn luôn trau dồi kiến thức về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, pháp luật,...

cần phải rèn luyện cả kỹ năng nghiệp vụ để có thể tác nghiệp trong một môi trường quốc tế… góp phần xứng đáng vào công cuộc xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam ngày càng chuyên nghiệp, nhân văn, nhân đạo, phụng sự đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên vươn mình, phát triển giàu mạnh và hùng cường của đất nước.

Nhà báo Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam:

Vượt khỏi vùng an toàn để phụng sự bạn đọc

Lịch sử báo chí Việt Nam gắn liền với lịch sử cách mạng. Ra đời vì mục tiêu phục vụ cách mạng, báo chí Việt Nam đã trải qua 100 năm phát triển và đóng vai trò quan trọng trong công cuộc đấu tranh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ đất nước. Trong suốt hành trình một thế kỷ qua, từ “báo chí” luôn đi liền với từ “cách mạng”. Đây chính là điểm khác biệt lớn nhất giữa nền báo chí Việt Nam và nền báo chí của nhiều quốc gia khác. Sau 100 năm phát triển, báo chí Việt Nam vẫn luôn giữ đúng sứ mệnh của mình là phụng sự đất nước, phục vụ Nhân dân, nhiệm vụ chính là tuyên truyền chủ trương đường lối của Đảng và Nhà nước đến với nhân dân, góp phần dẫn dắt, định hướng xã hội với mục tiêu cuối cùng là xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước. Trong bối cảnh truyền thông bùng nổ hiện nay và sự cạnh tranh khốc liệt với các nền tảng truyền thông mới, báo chí Việt Nam vẫn luôn giữ vững được mục tiêu và giữ vững vị trí, vai trò trong lòng công chúng.

Tuy nhiên, trong bối cảnh bùng nổ công nghệ và thông tin như hiện nay, không chỉ Việt Nam mà báo chí thế giới cũng đang đứng trước rất nhiều sức ép. Sức ép lớn nhất đến từ việc chúng ta có quá nhiều nguồn thông tin. Hiện nay, mỗi tổ chức, mỗi cá nhân đều có thể trực tiếp phát hành nội dung, tin tức của mình lên mạng Internet. Sức ép thứ hai đến từ người dùng. Từ báo in cho tới các kênh phát thanh, truyền hình,… người đọc tiếp xúc với quá nhiều thông tin tiêu cực từ báo chí. Sức ép thứ ba là sự cạnh tranh về công nghệ. Khi công nghệ phát triển quá nhanh, vòng đời của sản phẩm công nghệ quá ngắn, các cơ quan báo chí khó có thể kịp đầu tư và đón đầu xu hướng công nghệ mới. Trong quá trình chuyển đổi số, các cơ quan báo chí chưa kịp nắm bắt công nghệ này thì công nghệ mới đã ra đời.

Do đó, việc nghiên cứu để nắm bắt xu hướng công nghệ báo chí là điều rất quan trọng mà không phải cơ quan báo chí nào cũng có thể thành công. Có điều chúng ta cần mạnh dạn thử nghiệm những công nghệ mới, dám chấp nhận sai lầm và thậm chí là thất bại. Thử 10 việc mà hiệu quả 3, 4 việc còn hơn là không thử và không có việc nào thành. Hơn nữa, nếu không thử nghiệm chúng ta sẽ khó biết được điểm mạnh, điểm yếu của mình là gì; con đường nào là đúng đắn nhất hay tòa soạn có thể thành công bằng cách nào. Phải mạnh dạn vượt ra khỏi vùng an toàn để thử nghiệm.

Khi các cơ quan báo chí đồng loạt đổi mới, sáng tạo, môi trường báo chí của Việt Nam sẽ càng thú vị hơn và hấp dẫn người đọc. Đây là cơ sở để người dân tin tưởng vào báo chí chính thống, đồng thời tiếp cận những thông tin chính thức, chuẩn xác. Từ đó, báo chí có thể góp phần xây dựng lòng tin của người dân vào tương lai của đất nước.

GS.TS Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương:

Ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ, chuyển đổi số báo chí

Báo chí Cách mạng Việt Nam đã trung thành với tôn chỉ mục đích đặt ra từ ban đầu, trở thành vũ khí sắc bén, đồng hành với dân tộc từ trong cuộc đấu tranh gian khổ, hy sinh, lật đổ ách thống trị của thực dân Pháp, đánh đuổi các đội quân xâm lược hùng mạnh của đế quốc Nhật và đế quốc Mỹ, vì độc lập, tự do của Tổ quốc, cũng như trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước vì hạnh phúc của Nhân dân, làm nên những trang sử vẻ vang, rất đỗi tự hào. Trong công cuộc đổi mới đất nước, Báo chí Cách mạng Việt Nam đã không ngừng khẳng định vai trò là lực lượng tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa. Ngay từ những ngày đầu, báo chí đã tích cực cổ vũ tinh thần đổi mới, khuyến khích tư duy sáng tạo, biểu dương những nhân tố mới, mô hình mới, lan tỏa tinh thần thi đua lao động sáng tạo tới mọi tầng lớp Nhân dân. Không chỉ là phương tiện truyền thông, báo chí còn là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân; giữa chủ trương, chính sách với thực tiễn đời sống; phát huy vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận, xây dựng sự đồng thuận xã hội.

Bên cạnh những mặt tích cực, tác động từ mặt trái nền kinh tế thị trường và mở rộng giao lưu, hợp tác quốc tế đã, đang tác động không nhỏ đến đời sống báo chí và đội ngũ những người làm báo trong nước. Để tiếp tục hoàn thành sứ mệnh của mình, đồng hành cùng dân tộc trong kỷ nguyên phát triển, giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng, báo chí phải bám sát quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng; theo sát hơi thở của cuộc sống, của thời đại; tuyên truyền thường xuyên, liên tục về những việc lớn, quan trọng, cấp bách mà hiện nay toàn Đảng và cả hệ thống chính trị đang tập trung tổ chức thực hiện. Các nhà báo coi trọng vấn đề đạo đức nghề nghiệp; người làm báo phải thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí, chú trọng nâng cao chất lượng, đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, năng lực công tác cho những người làm báo chí, truyền thông. Báo chí cần đẩy mạnh nghiên cứu, khai thác, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ, chuyển đổi số báo chí gắn với cải cách bộ máy hành chính, xây dựng cơ quan báo chí chuyên nghiệp, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả và hội nhập quốc tế.

Bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch:

Ứng dụng AI trong tác nghiệp nhưng không suy giảm phẩm chất nhà báo

Hiện cả nước có 41.000 nhân lực hoạt động trong lĩnh vực báo chí, trong đó có 23.000 người được cấp thẻ nhà báo. Có nhiều bạn trẻ đóng góp vào sự nghiệp báo chí của nước nhà. Mỗi năm có khoảng 40 triệu tin bài đẩy lên hệ thống cơ quan báo chí và với sức mạnh chia sẻ công nghệ sẽ có gần 400 triệu tin bài đẩy lên mạng xã hội, đến với người dùng. Mạng xã hội cũng góp phần lan tỏa khoảng 20 nghìn giờ phát thanh, 50 nghìn giờ truyền hình. Rõ ràng báo chí đang là dòng chảy tin tức quan trọng, ảnh hưởng lớn tới tâm trạng, diễn biến của xã hội. Những người làm báo có vai trò quan trọng.

Trong kỷ nguyên thông tin tính bằng giây và mạng xã hội phát triển, các cơ quan và người làm báo có nhiều thách thức, như tốc độ thông tin, cạnh tranh thông tin, kiểm chứng thông tin, thuật toán lan tỏa thông tin đến từng cá nhân độc giả; thông tin bản quyền. Cũng vì thế, trách nhiệm của báo chí là đưa thông tin phải đúng, nhanh, có tính định hướng. Người làm báo cần đưa thông tin có kiểm chứng, hấp dẫn, chính xác và tìm đến đúng phân khúc độc giả.

Trước xu hướng công nghệ thấm sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống, nhà báo cần biết sử dụng, biến AI thành công nghệ, nghĩa là người làm báo vừa nâng tầm công nghệ vừa giữ vững căn cốt tư tưởng, vẫn đảm bảo sự kết hợp dữ liệu trí tuệ và dữ liệu chính trị. Dữ liệu về trí tuệ thì AI có thể giúp mình, dữ liệu về chính trị thì các bạn phải là người nhạy cảm nhất, phải biết Đảng và Nhà nước đang định hướng phát triển đất nước theo hướng nào… Thuật toán vô cảm trước sự thật và giá trị, nhưng người làm báo sử dụng công nghệ, AI như một công cụ để tăng cường năng lực, chứ không làm suy giảm phẩm chất của nhà báo. Bên cạnh đó, các nhà báo cần phải quan tâm tốc độ công nghệ và chiều sâu văn hóa.

Ông Hà Minh Huệ, nguyên Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam:

“Binh chủng đặc biệt” trên mặt trận văn hóa, tư tưởng

Trong dòng chảy 100 năm qua của Báo chí Cách mạng Việt Nam, được lãnh đạo Đảng và Nhà nước quan tâm, Nhân dân tin yêu, báo chí và đội ngũ những người làm báo đã phấn đấu không ngừng nghỉ, đấu tranh gian khổ vì Nhân dân, vì Tổ quốc Việt Nam thân yêu; thậm chí hy sinh cả máu xương của mình. Đã có hơn 400 nhà báo hy sinh trên chiến trường, vừa cầm bút, vừa cầm súng chiến đấu trong các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ biên cương, hải đảo của Tổ quốc. Ngày nay, đội ngũ người làm báo cách mạng cũng rất dũng cảm, tiên phong trong cuộc chiến chống “giặc nội xâm”, phanh phui các vụ tham nhũng, tiêu cực và lãng phí, vì mục tiêu phát triển của đất nước. Báo chí cách mạng đã trở thành “binh chủng đặc biệt”, đi đầu trên mặt trận văn hóa, tư tưởng; bằng trái tim, khối óc, trí tuệ của mình sáng tạo ra những tác phẩm báo chí có sức chiến đấu cao, đóng góp vào sự nghiệp chung của đất nước.

Trong giai đoạn hiện nay, Đảng ta đang lãnh đạo đất nước thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội XIII và chuẩn bị tổ chức Đại hội lần thứ XIV, hướng tới mục tiêu đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Để các mục tiêu, nhiệm vụ chiến lược của Đảng được thực hiện, thì điều cơ bản, chung nhất là báo chí cách mạng cần phát huy truyền thống tốt đẹp của mình, tiếp tục đồng hành cùng đất nước, dân tộc, kiên quyết khắc phục những tồn tại, khuyết điểm, xử lý nghiêm các sai phạm. Với đội ngũ báo chí hùng hậu hiện nay cần tuyên truyền mạnh mẽ và bản thân mình nêu gương trong việc thực hiện “cuộc cách mạng” về thể chế, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong đó có lĩnh vực báo chí; tiếp tục đẩy mạnh cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và lãng phí với mục tiêu đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới đang được quyết liệt triển khai thực hiện những ngày này.

Bên cạnh đó, nhờ sự phát triển và phổ biến các phương tiện thông tin đa phương tiện, thông qua các trang mạng xã hội, người dân tiếp cận nhanh, thông tin đa chiều, nhưng trong đó có những thông tin chưa được kiểm chứng, những thông tin xấu, độc, đôi khi làm một bộ phận độc giả hoang mang, lúng túng, mắc bẫy, tin vào những điều sai trái, sai sự thật, không có thật, làm giảm niềm tin vào hệ thống chính trị. Những người làm báo cần phải nhanh nhạy hơn, chiếm lĩnh trận địa thông tin; những người tham gia mạng xã hội cần có trách nhiệm trong việc cung cấp, truyền đạt thông tin; độc giả cũng phải có ý thức cảnh giác với những luồng tin xấu, độc, tiếp thu có chọn lọc và tự kiểm chứng.

Võ Giang