Báo chí sáng tạo 'gia vị lạ' trong 'bữa tiệc' thông tin 4.0

"Đồng minh" không thể thiếu

Là cơ quan báo chí chủ lực thuộc Thông tấn xã Việt Nam, kênh thông tin của Chính phủ, báo Tin tức và Dân tộc đã và đang đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số. Báo đã nhanh chóng áp dụng công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng thông tin và mang đến cho độc giả những trải nghiệm mới mẻ. Một trong những sản phẩm báo chí đáng chú ý trong nỗ lực này là chuyên mục “Ảnh 360 độ tích hợp đa phương tiện”, kết hợp nhiều yếu tố như ảnh 360 độ, đồ họa, chùm ảnh, video có phụ đề, âm thanh và văn bản, mang lại sản phẩm báo chí sống động và nâng cao hiệu quả tương tác với độc giả...

Độc giả đánh giá cao trải nghiệm các sản phẩm Ảnh 360 độ của báo điện tử Tin tức.

Chia sẻ về chuyên mục “Ảnh 360 độ tích hợp đa phương tiện” vừa nhận Giải B hạng mục Báo chí sáng tạo, Giải báo chí Thông tấn xã Việt Nam 2024, nhà báo Lê Trung Nguyên, báo Tin tức và Dân tộc cho biết, sự kết hợp giữa ảnh 360 độ và các tác phẩm đa phương tiện khác không chỉ làm phong phú thêm trải nghiệm, mà còn tạo ra hiệu ứng mạnh mẽ, giúp người xem như đang bước vào không gian thực tế, tham gia vào câu chuyện, thay vì chỉ đơn thuần là người tiếp nhận thông tin. Công nghệ chính là “chìa khóa” mở thêm một hướng tiếp cận người đọc của báo điện tử, làm thỏa mãn nhu cầu thông tin và nhu cầu về hình thức, trải nghiệm của độc giả.

Trong làng báo Việt Nam, nhiều cơ quan báo chí lớn như báo Nhân Dân, Thông tấn xã Việt Nam, Đài truyền hình Việt Nam... đã sớm xây dựng chiến lược và đang đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số toàn diện. Không ít chương trình, bản tin, phóng sự, phụ san được dàn dựng công phu, ứng dụng công nghệ, kể chuyện bằng đồ họa tương tác, được đông đảo công chúng đón nhận.

Đơn cử, phụ san đặc biệt kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước của báo Nhân Dân gần đây đã “gây sốt” tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Nhiều thời điểm, bạn đọc, đa số là người trẻ xếp hàng dài trước trụ sở của báo Nhân Dân trên phố Hàng Trống (Hà Nội) để chờ mua phụ san và trải nghiệm công nghệ thực tế tăng cường (AR) và 3D mapping ngay trên điện thoại cá nhân thông qua việc quét mã QR...

Độc giả xếp hàng nhận phụ san đặc biệt kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước của báo Nhân Dân. Ảnh: Sơn Tùng.

Do đặc thù không xuất bản các số báo Tết như báo in, báo điện tử VietnamPlus đã chọn cách riêng khi liên tục cho ra mắt các chuyên trang đặc biệt dịp Tết Nguyên đán. “Giai phẩm số” Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 của VietnamPlus được xây dựng trên nền chủ đề “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, tích hợp nhiều trải nghiệm công nghệ mới mẻ, đem lại trải nghiệm thú vị cho độc giả những ngày đầu Xuân. Một trong những điểm nhấn của chuyên trang là chuyên mục Giải trí đầu Xuân với trò chơi xếp hình tranh dân gian độc đáo, là sự kết hợp giữa báo chí sáng tạo, chuyển đổi số với truyền thống dân tộc...

Giảng viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền Đinh Mạnh Cường nhận định, việc ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào công tác báo chí, tuyên truyền lịch sử giúp cho công chúng nói chung, đặc biệt là các bạn trẻ dễ tiếp cận và càng ham mê học hỏi, tìm hiểu những giá trị lịch sử truyền thống của đất nước. Công nghệ hay trí tuệ nhân tạo không thể thay thế phóng viên, nhà báo, mà là một “đồng minh” không thể thiếu của báo chí trong kỷ nguyên bùng nổ thông tin hiện nay.

Giữ vững bản chất báo chí cách mạng

Chưa bao giờ công chúng có nhiều kênh tiếp cận thông tin như hiện nay. Mạng xã hội, nền tảng số, kênh truyền thông cá nhân... mang lại lượng thông tin khổng lồ, đa chiều, nhưng cũng đầy rẫy tin giả, thông tin chưa kiểm chứng. Trong cơn “bội thực” ấy, báo chí chính thống đóng vai trò quan trọng, giúp định hướng thông tin, đồng thời phản bác các nội dung sai trái, lệch lạc... Đặc biệt, những sản phẩm báo chí sáng tạo có khả năng chạm đến cảm xúc người đọc ngày càng trở nên cần thiết trong dòng chảy thông tin hiện đại.

Báo chí sáng tạo không chỉ dừng ở việc đưa tin chính xác, kịp thời, mà còn là sự đổi mới về cách thể hiện, lối kể chuyện, công nghệ hỗ trợ. Một bản tin thời sự có thể trình bày dưới dạng video hoạt hình, infographic sinh động, podcast lôi cuốn, thậm chí là trải nghiệm thực tế ảo sẽ dễ dàng tiếp cận, thu hút nhiều đối tượng độc giả. Tuy nhiên, sáng tạo không đồng nghĩa với màu mè hay chạy theo thị hiếu một cách mù quáng. Sáng tạo trong báo chí vẫn cần bám trụ vào cốt lõi, đó là sự thật, kiểm chứng và khách quan. Đây là ranh giới mỏng manh giữa một sản phẩm báo chí sáng tạo và một nội dung giải trí thuần túy.

Trường quay ảo phục vụ sản xuất các sản phẩm đa phương tiện, chương trình talkshow, bản tin truyền hình,... tại Thông tấn xã Việt Nam.

Theo giảng viên báo chí Đinh Mạnh Cường, sự phát triển của AI, dữ liệu lớn (Big Data) đang hỗ trợ đắc lực cho báo chí sáng tạo. Công nghệ đã và đang trở thành công cụ đắc lực cho người làm báo. Tuy nhiên, đi kèm với đó là thách thức về mặt đạo đức nghề nghiệp và kỹ năng. Việc sử dụng AI để tạo nội dung cần được kiểm soát nghiêm ngặt, tránh việc đánh mất chất lượng hoặc sa vào “báo chí công nghiệp” vô hồn. Điều này đòi hỏi các cơ quan báo chí phải nâng cao chất lượng biên tập, kiểm soát thông tin trước khi đăng, phát.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi cho biết, chiến lược “Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” của Chính phủ đã nhấn mạnh mục tiêu xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; làm tốt sứ mệnh thông tin tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự nghiệp đổi mới của đất nước; đảm bảo vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội; đổi mới hiệu quả trải nghiệm của độc giả; tạo nguồn thu mới; thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp nội dung số.

“Thực tế thời gian gần đây, các sản phẩm báo chí sáng tạo, ứng dụng công nghệ đã thực sự thu hút và nhận được phản hồi tích cực của công chúng. Bên cạnh đó, giải thưởng “Báo chí sáng tạo”, “Báo chí đa phương tiện” đã được đưa vào hệ thống các giải báo chí từ Trung ương đến địa phương. Điều đó cho thấy, báo chí sáng tạo không còn là sự lựa chọn, mà là xu thế tất yếu nếu tòa soạn muốn chạm đến trái tim người đọc trong kỷ nguyên số”, nhà báo Nguyễn Đức Lợi nhấn mạnh.

Thế Đoàn/Báo Tin tức và Dân tộc