Bang Penang (Malaysia) thúc đẩy nông nghiệp truyền thống kết hợp hiện đại

Ông Enzo Sim Hong Jun, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Penang, Malaysia. Ảnh: Thành Trung/TTXVN

Trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN tại Kuala Lumpur, ông Enzo Sim Hong Jun, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Penang cho biết, theo dự báo đến năm 2050 của Liên hợp quốc, khoảng 75% dân số sẽ sinh sống ở các thành phố và 90% sự gia tăng này diễn ra ở khu vực châu Phi và châu Á. Hiện tại, 75% dân số Malaysia sống ở các khu vực thành thị.

Đối với thanh thiếu niên ở nông thôn, việc di cư đến các thành phố lớn mang lại cho họ cơ hội giáo dục và làm việc tốt hơn, song sự bùng nổ dân số ở khu vực đô thị cũng làm gia tăng phụ thuộc vào các khu vực nông thôn và vùng ven để đáp ứng nhu cầu lương thực ngày càng tăng. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng phát triển không bền vững trong dài hạn, đặc biệt là khi gặp khủng hoảng như đại dịch COVID-19 vừa qua, khiến chuỗi cung ứng bị phá vỡ. Nếu không sớm có hành động ứng phó thì các thành phố có nguy cơ chịu một cuộc khủng hoảng tương tự trong tương lai.

Chiến lược phát triển nông nghiệp ở bang Penang của Malaysia có sự khác biệt so với phần lớn các bang còn lại. Mặc dù là một bang có diện tích nhỏ và quá trình đô thị hóa cao, song nông nghiệp ở Penang không chỉ giữ vai trò quan trọng trong việc cung cấp sản phẩm nông nghiệp mà còn đang chuyển đổi mạnh mẽ theo hướng bền vững và thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao.

Điểm khác biệt đầu tiên là thay vì tập trung vào các cây công nghiệp quy mô lớn như dầu cọ và cao su, bang Penang đã ưu tiên phát triển các loại cây ăn quả, hoa màu, đặc biệt là giống cây sầu riêng có giá trị cao như Black Thorn và Musang King, qua đó trở thành thương hiệu nổi tiếng để thu hút khách du lịch và mang lại lợi ích về kinh tế. Ngoài ra, các loại rau hữu cơ, gia vị cũng được trồng để đáp ứng nhu cầu nội địa và xuất khẩu.

Hệ thống aquaponics canh tác kết hợp giữa nuôi trồng thủy sản và trồng cây không dùng đất trong một hệ sinh thái tuần hoàn, khép kín. Ảnh: TTXVN phát

Thứ hai, do hạn chế về diện tích, Penang đã tập trung ứng dụng phương pháp nông nghiệp hiện đại như aquaponics - hệ thống canh tác kết hợp giữa nuôi trồng thủy sản (aquaculture) và trồng cây không dùng đất (hydroponics) trong một hệ sinh thái tuần hoàn, khép kín và nông nghiệp trong nhà kính. Những công nghệ này giúp tối ưu hóa không gian, tiết kiệm nước, giảm thiểu sử dụng thuốc trừ sâu và kiểm soát điều kiện sinh trưởng của cây trồng tốt hơn, qua đó không chỉ giúp tăng năng suất mà còn đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.

Theo đó, Phong trào Nông nghiệp Đô thị Malaysia đã được phát động tại bang Penang từ tháng 9/2019, với dự án thí điểm Kebun Kita(R) được khởi xướng trên cơ sở thông tin, dữ liệu từ Thư viện Kỹ thuật số Penang. Thông qua chương trình này, 60% sản phẩm thu hoạch được sẽ được gửi đến cộng đồng B40 (nhóm thu nhập thấp) của bang và phần còn lại sẽ được bán ra công chúng để trang trải chi phí hoạt động. Ngoài ra, các trang trại cũng đóng vai trò là trung tâm giáo dục để người dân tìm hiểu về công nghệ và ý tưởng mới của nông nghiệp đô thị. Tin tưởng vào những lợi ích của mô hình Kebun Kita(R), Thủ hiến bang Chow Kon Yeow đã công bố kế hoạch đầy tham vọng nhằm thành lập thêm 100 trang trại đô thị tại Penang trong giai đoạn 2020 – 2025.

Dự án Kebun Kita(R), trang trại đô thị tự duy trì đầu tiên của bang Penang, Malaysia. Ảnh: TTXVN phát

Kebun Kita(R) là trang trại đô thị tự duy trì đầu tiên của bang Penang, áp dụng công nghệ tiên tiến do đại học Sư phạm Sultan Idris (UPSI) cung cấp, với các tấm pin mặt trời để sản xuất năng lượng tái tạo, hệ thống tưới tiêu tự động để cung cấp nước liên tục cho cây trồng và hệ thống thủy canh theo hướng thẳng đứng để có thể sử dụng tiết kiệm không gian. Ngoài ra, cây nông nghiệp được trồng trên các luống đất cao nhằm cải thiện khả năng thoát nước, giảm độ nén của đất và giúp rễ cây phát triển khỏe mạnh hơn.

Trang trại cũng áp dụng máy ủ phân hữu cơ (EFWC) nhằm biến rác thải thực phẩm – một trong những tác nhân lớn gây ra biến đổi khí hậu thành phân hữu cơ để sử dụng trong nông nghiệp. Theo đó, EFWC sử dụng vi sinh vật để chuyển đổi rác thải thực phẩm thành phân hữu cơ, với công suất 50kg/4 ngày.

Ngoài ra, hệ thống thủy canh được sử dụng để dẫn nước thải từ các khu nuôi cá để tưới cho cây trồng. Theo đó, cây trồng hoạt động như một bộ lọc nước để đưa nước sạch trở lại các bể cá, giúp tái chế 90% nước so với các phương thức truyền thống. Hệ thống cũng được trang bị cảm biến để đo nhiệt độ và độ ẩm trong quá trình canh tác. Ví dụ, hệ thống tưới tiêu trên luống cao chỉ được kích hoạt khi độ ẩm giảm xuống dưới một mức nhất định, qua đó tiếp kiệm nước hơn so với các trang trại tự động dựa trên bộ máy hẹn giờ, đồng thời được giám sát và vận hành từ xa thông qua các thiết bị thông minh, cho phép người nông dân không cần phải có mặt trực tiếp để quản lý trang trại.

Để giải quyết vấn đề ô nhiễm và thúc đẩy tính bền vững, bà Kam Suan Pheng, chuyên gia về khoa học về đất và bảo vệ môi trường đã đưa ra sáng kiến phục hồi Sungai Kelian để làm sạch dòng sông và thành lập các trang trại ở bên cạnh, theo hình thức canh tác hữu cơ để bảo tồn chất lượng nước, thu hút cộng đồng địa phương tham gia bảo tồn hệ sinh thái và giảm ô nhiễm từ việc đổ chất thải dọc theo sông Sungai Kelian. Việc chất lượng nước và đa dạng sinh học được phục hồi đã tạo điều kiện thuận lợi để người dân địa phương phát triển nông nghiệp và nâng cao nhận thức về các vấn đề môi trường.

Bang Penang đang hướng tới một nền nông nghiệp không chỉ mang lại lợi nhuận mà còn bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, trong đó kết hợp giữa du lịch với hệ sinh thái nông nghiệp, Ngoài ra, việc phát huy thế mạnh của các cây nông nghiệp đặc sản địa phương, tăng cường ứng dụng công nghệ hiện đại theo hướng bền vững và thúc đẩy tái chế là một phần trong chiến lược phát triển hiện nay.

Thành Trung (P/v TTXVN tại Kuala Lumpur)