Bài học đắt giá từ phòng gym: Tập sai một buổi, suýt trả giá bằng tính mạng

Không phải một vận động viên chuyên nghiệp, cũng chưa từng có thói quen tập luyện thể thao đều đặn, Tiểu Lý bất ngờ nổi hứng đến phòng gym và tập squat trong hơn một giờ. Ngày hôm sau, anh không thể đứng lên nổi vì hai chân đau nhức dữ dội và sưng phù. Đặc biệt, nước tiểu chuyển sang màu sẫm bất thường như nước tương khiến cả gia đình lo lắng và lập tức đưa anh đến bệnh viện.

Tại khoa cấp cứu, các chỉ số xét nghiệm khiến bác sĩ cũng phải giật mình. Mức creatine kinase – enzyme liên quan đến tổn thương cơ – của Tiểu Lý lên tới hơn 100.000 U/L, cao gấp 322 lần giới hạn trên của mức bình thường. Nước tiểu xuất hiện máu và protein, cho thấy dấu hiệu tổn thương thận. Kết quả, anh được chẩn đoán mắc hội chứng tiêu cơ vân, một biến chứng nguy hiểm có thể dẫn đến suy thận cấp và thậm chí tử vong nếu không được xử lý kịp thời.

Sau một tuần điều trị tích cực tại khoa Thận, Tiểu Lý may mắn phục hồi và xuất viện trong tình trạng ổn định. Tuy nhiên, trường hợp của anh là lời cảnh báo nghiêm trọng về tác hại của việc tập thể dục quá sức, nhất là với người không có nền tảng thể lực.

Tiêu cơ vân là gì?
Tiêu cơ vân (rhabdomyolysis) là tình trạng các mô cơ vân – loại cơ điều khiển tự nguyện như bắp tay, bắp chân – bị phá hủy, khiến các protein cơ như myoglobin và creatine kinase tràn vào máu. Nếu vượt quá khả năng lọc của thận, myoglobin sẽ gây tắc nghẽn ống thận, dẫn đến tổn thương thận cấp, rối loạn điện giải, rối loạn nhịp tim, thậm chí nguy cơ tử vong.

Các triệu chứng phổ biến gồm:

Đau cơ dữ dội, yếu cơ

Nước tiểu màu nâu đỏ như nước trà

Sưng cơ, cứng cơ

Tuy nhiên, không phải ai mắc cũng có nước tiểu màu nâu nên không thể chủ quan chỉ dựa vào dấu hiệu này. Một số người chỉ có cảm giác mỏi, đau nhẹ, hoặc thậm chí không có triệu chứng rõ ràng.

Vì sao tập thể dục quá sức gây tiêu cơ vân?
Khi thực hiện các bài tập cường độ cao – đặc biệt là động tác co duỗi mạnh, lặp đi lặp lại như squat, gập bụng, chống đẩy – các sợi cơ có thể bị tổn thương vi mô. Ion canxi tăng đột biến trong tế bào cơ làm mất cân bằng nội môi, gây hoại tử cơ. Protein trong cơ tràn ra máu, và nếu không được đào thải kịp qua nước tiểu, sẽ tích tụ tại thận.

Tiểu Lý là ví dụ điển hình: người không tập luyện thường xuyên, nhưng lại “dốc sức” quá mức trong một lần duy nhất – điều dễ gây tiêu cơ vân.

Những ai có nguy cơ cao?
Người mới bắt đầu tập thể dục sau thời gian dài không vận động

Người tập quá sức trong thời gian ngắn

Người tập trong môi trường quá nóng, không bổ sung nước

Người có tiền sử gia đình mắc bệnh cơ bẩm sinh

Làm sao để phòng ngừa?
Tập thể dục là thói quen tốt, nhưng cần tiến hành từ từ:

Khởi động kỹ, tăng dần cường độ theo tuần

Tránh tập nặng đột ngột, nhất là khi mới bắt đầu

Uống đủ nước, tránh luyện tập khi cơ thể mệt

Nghe cơ thể và ngưng tập ngay nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường

Các chuyên gia cũng khuyến cáo: nếu sau khi tập thể dục mà đau cơ dữ dội, nước tiểu đổi màu, sưng phù, cần đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Trì hoãn có thể khiến tình trạng trở nặng, dẫn đến suy thận cấp, nguy cơ tử vong lên tới 50% trong các ca nặng.

Thu Giang (T/H)