Bài cuối - Văn hóa, Thể thao, Du lịch tạo bước đột phá, dựng xây thương hiệu mới nơi biên cương

Thi đua yêu nước khơi dậy khát vọng dựng xây Cao Bằng giàu đẹp: Bài 1 - Thi đua ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch tạo bứt phá mới

Tỉnh Cao Bằng tuyên dương vận động viên đạt thành tích xuất sắc tại các giải thi đấu thể thao quốc tế trong 6 tháng đầu năm 2025

Cao Bằng đang từng bước khẳng định thương hiệu của một vùng đất vừa giàu truyền thống vừa năng động hội nhập.

Giữ hồn di sản – gìn vàng giữ ngọc giữa non nước Cao Bằng

Cao Bằng từ lâu được biết đến như “cái nôi” văn hóa đặc sắc của vùng Việt Bắc, nơi hội tụ đời sống tinh thần đa dạng của hơn 95% đồng bào dân tộc thiểu số.

Những điệu Then, tiếng đàn tính, những lễ hội Lồng Tồng, rước đuốc Phục Lễ, cùng hàng trăm làn điệu dân ca, dân vũ đã tạo nên bản sắc riêng không thể hòa lẫn.

Trong giai đoạn 2021 – 2025, phong trào thi đua yêu nước trong lĩnh vực văn hóa đã gắn với nhiều chương trình, đề án quan trọng: Đề án “Bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống dân tộc thiểu số” (2020 – 2030) nhằm gìn giữ nét đẹp trong sinh hoạt thường ngày và lễ hội. Đề án “Bảo tồn, phát huy dân ca, dân vũ, dân nhạc gắn với phát triển du lịch” (2022 – 2030).

Đặc biệt, thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái được UNESCO ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, một niềm tự hào không chỉ của riêng Cao Bằng mà của cả Việt Nam. Đây là minh chứng cho giá trị bền vững của văn hóa bản địa và là cơ hội để quảng bá hình ảnh địa phương ra thế giới.

Người dân xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa (nay là xã Quảng Uyên, tỉnh Cao Bằng) giữ gìn và phát triển nghề làm giấy bản truyền thống, kết hợp du lịch trải nghiệm

Không chỉ dừng ở bảo tồn, Cao Bằng còn khuyến khích “sống cùng di sản”. Các lễ hội Lồng Tồng, Ngày hội văn hóa các dân tộc, Tuần Văn hóa, Thể thao, Du lịch, lễ hội về nguồn Pác Bó… được tổ chức thường xuyên. Qua đó, di sản không chỉ tồn tại trong bảo tàng, mà trở thành sinh hoạt thường ngày, gắn bó mật thiết với cộng đồng.

Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Cao Bằng nhấn mạnh: “Bảo tồn văn hóa ở Cao Bằng không phải là sự gìn giữ khô cứng, mà là để di sản sống cùng đời sống nhân dân, trở thành sản phẩm tinh thần và sản phẩm kinh tế. Văn hóa chính là nền tảng để chúng ta phát triển bền vững.”

Công tác tôn vinh nghệ nhân cũng được chú trọng. 9 nghệ nhân được phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú”, hàng chục lớp truyền dạy Then, Lượn, dân ca dân vũ được mở tại các bản làng.

Khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ của Thác Bản Giốc, tỉnh Cao Bằng

Ở làng nghề giấy bản Dìa Trên, xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa (nay là xã Quảng Uyên), những nghệ nhân ngày đêm giữ nghề đã biến tấm giấy truyền thống thành sản phẩm hàng hóa, phục vụ cả thị trường du lịch.

Đặc biệt, hệ thống thiết chế văn hóa được tăng cường: 97% xóm, tổ dân phố có nhà văn hóa, 35% xã, phường, thị trấn có nhà văn hóa.

Đây là nơi cộng đồng gìn giữ phong tục, tổ chức hội diễn văn nghệ, sinh hoạt cộng đồng. Chính từ phong trào thi đua ấy, tỷ lệ 88,8% gia đình văn hóa, 83% xóm, tổ dân phố văn hóa đã được ghi nhận.

Cao Bằng đã khẳng định: văn hóa không chỉ là ký ức, mà còn là tài sản, là sức mạnh để nuôi dưỡng bản sắc và tạo nền tảng cho phát triển bền vững.

Du lịch – Thể thao: Đôi cánh đưa thương hiệu Cao Bằng vươn xa

Không chỉ giữ hồn di sản, Cao Bằng còn bước vào giai đoạn bứt phá khi xác định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn. Nhờ phong trào thi đua, du lịch địa phương có bước chuyển rõ rệt: Lượng khách du lịch tăng gấp gần 3 lần, từ 617.665 lượt (2020) lên 1,83 triệu lượt (2024). Doanh thu du lịch đạt 1.464 tỉ đồng (2024).

Chị em phụ nữ ở Khuổi Ky duy trì các câu lạc bộ hát Then, đàn tính. Ảnh: Tày's homestay

Cơ sở lưu trú tăng từ 257 (2020) lên 338 (2024); nhân lực du lịch từ 2.079 lên 6.000 người. Toàn tỉnh hiện có 09 đơn vị lữ hành hoạt động.

Điểm nhấn quan trọng là Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng, thác Bản Giốc, động Ngườm Ngao, hồ Thang Hen… đã được đầu tư, quảng bá bài bản.

Đặc biệt, lễ vận hành chính thức Khu du lịch thác Bản Giốc (Việt Nam – Trung Quốc) và Hội nghị quốc tế lần thứ 8 của Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO khu vực châu Á – Thái Bình Dương năm 2024 đã đưa hình ảnh Cao Bằng ra tầm quốc tế.

Du lịch cộng đồng trở thành mô hình bền vững. Ở Khuổi Ky (xã Đàm Thủy), người dân biết khai thác nhà sàn đá truyền thống làm homestay, kết hợp ẩm thực, lễ hội, nghề thủ công để đón khác.

Nhờ phong trào “Mỗi người dân là một hướng dẫn viên du lịch”, du khách được trải nghiệm “sống cùng người bản địa” đầy hấp dẫn.

Chị Nguyễn Thị Hà, một du khách từ Thanh Hóa, chia sẻ sau chuyến trải nghiệm tại Khuổi Ky: “Điều khiến tôi ấn tượng không chỉ là cảnh đẹp, mà là sự gần gũi, mộc mạc của người dân. Tôi được cùng họ nấu ăn, nghe kể chuyện làng đá, thử làm giấy bản. Trải nghiệm ấy khiến tôi nhớ mãi và chắc chắn sẽ quay lại.”

Đoàn VĐV Cao Bằng xuất sắc giành 11 Huy chương Vàng tại Giải vô địch các CLB khiêu vũ thể thao quốc gia 2025, tổ chức tại Hải Phòng (6 – 9.6)

Song song với du lịch, thể thao Cao Bằng ghi dấu ấn mạnh mẽ. Trong 5 năm, các VĐV tỉnh: Giành hơn 700 huy chương ở các giải trong nước và quốc tế. 95 VĐV đạt đẳng cấp quốc gia, nhiều VĐV trở thành lực lượng chủ chốt của đội tuyển quốc gia. Một VĐV vinh dự được tặng Huân chương Lao động hạng Nhất.

Thể thao quần chúng phát triển sâu rộng: 167.000 người tập luyện thường xuyên (30,5% dân số), 28.800 gia đình thể thao, 100% học sinh đạt chuẩn rèn luyện thân thể.

Các sự kiện như Giải chạy Olympic vì sức khỏe toàn dân, đua thuyền kayak hồ Thang Hen, giải chạy thác Bản Giốc đã thu hút hàng nghìn người tham gia, vừa tạo phong trào rèn luyện vừa gắn thể thao với quảng bá du lịch.

Từ phong trào thi đua, du lịch và thể thao đã trở thành “đôi cánh” đưa thương hiệu Cao Bằng vươn xa, vừa khẳng định bản sắc, vừa mở ra cơ hội hội nhập.

Giai đoạn 2021 – 2025, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch Cao Bằng đã chứng minh sức mạnh phong trào thi đua bằng những kết quả cụ thể: Văn hóa được bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Du lịch tăng trưởng mạnh, từng bước trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Thể thao bứt phá, vừa thành tích cao vừa quần chúng rộng khắp.

Trong giai đoạn 2025 – 2030, Cao Bằng đặt mục tiêu đón 4 triệu lượt khách, doanh thu du lịch 9.000 tỉ đồng, duy trì 33% dân số luyện tập thể thao thường xuyên. Đây là thách thức lớn, nhưng cũng là cơ hội để Cao Bằng khẳng định vị thế mới.

Từ bảo tồn văn hóa, phát triển du lịch đến nâng tầm thể thao, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch Cao Bằng đã tạo nên những bước đột phá rõ rệt giai đoạn 2021 – 2025.

Chặng đường phía trước còn nhiều thách thức: hạ tầng du lịch chưa đồng bộ, nhân lực chất lượng cao còn thiếu, quảng bá thương hiệu quốc tế chưa tương xứng tiềm năng.

Nhưng với nền tảng đã có, cùng tinh thần thi đua yêu nước, Cao Bằng hoàn toàn có thể hiện thực hóa mục tiêu trở thành điểm đến hấp dẫn, một thương hiệu mạnh trên bản đồ du lịch và thể thao Việt Nam.

Cao Bằng hôm nay không chỉ là nơi “giữ hồn cội nguồn” mà còn là vùng đất “bừng sáng khát vọng”, một thương hiệu mới đang hình thành nơi biên cương Tổ quốc.

(Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ VHTTDL thực hiện)

NGUYỄN LINH - NAM HƯNG