Bài 5: Văn hóa - nền tảng cho phát triển bền vững (Tiếp theo và hết)

Nền văn hóa thống nhất trong đa dạng

Khi nói về đặc trưng quan trọng nhất của văn hóa Việt Nam 80 năm qua, các nhà nghiên cứu đều nhận định đó là hình mẫu về một nền văn hóa thống nhất trong đa dạng. Dưới ánh sáng soi đường của Đảng, trong từng giai đoạn lịch sử, văn hóa đều khẳng định được vai trò to lớn là nền tảng tinh thần của xã hội, sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Giới trẻ chiêm ngưỡng các sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Ảnh: VIỆT TRUNG

Qua tài liệu, hình ảnh, hiện vật trưng bày tại Triển lãm cho thấy, những năm chiến tranh ác liệt, dù khó khăn trăm bề, Đảng và Nhà nước vẫn quan tâm, chăm lo phát triển văn hóa. Những điệu chèo cổ, tuồng cổ, tranh dân gian dưới chế độ thực dân, phong kiến bị mai một dần dần được khôi phục; cùng với đó là bền bỉ xây dựng những ngành nghệ thuật mới mẻ như điện ảnh, nhạc vũ kịch... Văn hóa trở thành vũ khí tinh thần sắc bén, nuôi dưỡng và lan tỏa tinh thần yêu nước, lý tưởng độc lập-tự do. Văn hóa được ví như một đội quân, góp phần giúp dân tộc Việt Nam chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược. Khách tham quan thấm thía hơn dòng chữ nổi bật “Văn hóa còn thì dân tộc còn” trong không gian triển lãm về dòng chảy văn hóa.

Bước vào thời bình, đặc biệt trong gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, văn hóa Việt Nam chủ động hội nhập, tiếp thu tinh hoa văn hóa thế giới; làm giàu thêm những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, tạo ra sự dung hợp hài hòa giữa cái mới và cái cũ. Điều này có thể thấy rõ khi trong không gian triển lãm 12 ngành công nghiệp văn hóa, hầu hết các sản phẩm công nghiệp văn hóa thành công thời gian qua không chỉ khoác lên mình vẻ tân kỳ hiện đại mà còn chứa đựng nội dung cốt lõi là khơi dậy lòng yêu quê hương, đất nước, tự hào về truyền thống văn hóa, lòng biết ơn với các thế hệ tiền nhân. Sản phẩm công nghiệp văn hóa đã có tác động to lớn đến tâm tư, tình cảm của công chúng, nuôi dưỡng ý chí quyết tâm xây dựng một nước Việt Nam hùng cường.

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, chị Lê Thúy Kiều (phường Hà Đông, TP Hà Nội) chia sẻ: "Tham quan Triển lãm, tôi thấy được sự đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu hưởng thụ văn hóa cho người dân. Những năm chiến tranh, bao cấp, có một vé đi xem phim, xem kịch là niềm mơ ước, đến giờ chúng ta chỉ cần ở nhà là có thể thỏa mãn nhu cầu văn hóa, giải trí. Đó là bước tiến quá lớn, bất cứ ai trước đây chắc hẳn khó có thể hình dung nổi".

Du khách ấn tượng với các sản phẩm thủ công truyền thống. Ảnh: VIỆT TRUNG

Sẽ là khuyết thiếu khi nhìn lại thành quả văn hóa Việt Nam 80 năm qua mà không nhắc đến sự đa dạng văn hóa mà chúng ta có được. Về bản chất văn hóa không có sự hơn kém mà là sự khác biệt. Việt Nam đã phê chuẩn Công ước về Bảo vệ và thúc đẩy sự đa dạng của các biểu hiện văn hóa của Liên hợp quốc vào năm 2007. Nhưng từ trước đó rất lâu, chủ trương giữ gìn sự đa dạng văn hóa, tôn trọng sự khác biệt văn hóa đã thấm sâu vào đường lối phát triển văn hóa của nước Việt Nam độc lập. Văn hóa dân tộc thiểu số được giữ gìn, tôn vinh và phát huy tối đa. Có mặt tại không gian triển lãm của 34 tỉnh, thành phố, công chúng có thể thấy trang phục dân tộc thiểu số rực rỡ, dàn nhạc dân tộc thiểu số làm nền cho những vũ điệu dân gian độc đáo cuốn hút khách tham quan. Cùng với đó, văn hóa tôn giáo, tín ngưỡng đa dạng gắn với các di tích được giới thiệu là những điểm đến du lịch văn hóa hấp dẫn.

Sự đa dạng văn hóa còn được thể hiện thông qua thúc đẩy tự do sáng tạo, tôn trọng cá tính, với mục đích cao nhất là đáp ứng mọi nhu cầu thụ hưởng của nhân dân. Chiêm ngưỡng nội dung văn hóa tại Triển lãm đã thấy rõ điều này khi không gian nghệ thuật truyền thống phù hợp với người lớn tuổi đặt kế bên không gian trải nghiệm văn hóa số của thế hệ "Gen Z".

“Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”

Câu nói nổi tiếng của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất vào ngày 24-11-1946, sau gần 80 năm vẫn là kim chỉ nam để phát triển văn hóa, góp phần hoàn thành thắng lợi mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng (năm 2030), 100 năm thành lập nước (năm 2045).

Học giả viết thư pháp tặng công chúng tại không gian triển lãm của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Ảnh: HOÀNG HOÀNG

Các giá trị, thành quả văn hóa rất khó đo lường theo kiểu định lượng ngay tức thì, ngoại trừ đóng góp của các ngành công nghiệp văn hóa vào tổng sản phẩm trong nước (GDP). Vậy văn hóa đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước trong giai đoạn phát triển mới như thế nào? Phần nào câu trả lời có thể được nhìn thấy từ chính Triển lãm. Thực tiễn, Triển lãm là một hoạt động văn hóa có ý nghĩa sâu sắc, mang tầm lịch sử với quy mô hoành tráng chưa từng có, thu hút hàng triệu lượt người tham quan. Theo PGS, TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội: “Tới Triển lãm, chúng ta sẽ thấy âm hưởng của 80 năm lịch sử vẫn còn vang vọng trong tâm trí. Đó là âm hưởng của tiếng trống độc lập, của lời thề trước non sông, của tiếng máy khởi công trên những công trình mới, của nhịp sống hiện đại hòa vào bước đi hội nhập. Tất cả như thôi thúc mỗi người viết tiếp những trang sử rạng rỡ của dân tộc trong thế kỷ 21-thế kỷ của hội nhập, sáng tạo và khát vọng vươn mình ra biển lớn”.

Đến Triển lãm, chúng ta càng thấy sự đúng đắn, sáng suốt của Đảng ta khi chủ trương: Không chờ đến khi kinh tế phát triển mới quan tâm đến những vấn đề văn hóa, xã hội; trái lại, chính giải quyết tốt những vấn đề văn hóa, xã hội là điều kiện quyết định để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Văn hóa vì thế phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội. Phát triển văn hóa, xây dựng con người chính là bảo đảm cho sự phát triển bền vững của đất nước, hạnh phúc của nhân dân mới thực sự đầy đủ, trọn vẹn.

Những ngày qua, hiện tượng bộ phim “Mưa đỏ” đạt kỷ lục doanh thu 600 tỷ đồng, thu hút gần 7 triệu lượt người xem, đưa công chúng tìm về với lịch sử oai hùng của dân tộc cho thấy sức mạnh của văn hóa. Còn vô vàn ví dụ khác trong văn hóa chính trị, văn hóa lối sống, ngoại giao văn hóa... để thấy rằng nếu phát huy truyền thống văn hóa, kết hợp tinh hoa văn hóa nhân loại dưới sự lãnh đạo của Đảng, văn hóa thực sự sẽ soi đường đưa dân tộc đến những bến bờ của vinh quang trong kỷ nguyên phát triển mới.

NHÓM PV BÁO QĐND