Bài 2: Hơn 15 năm, vì sao đại lý thuế vẫn phát triển 'chậm'?

Bài 1: Đại lý thuế: Mắt xích chiến lược trong hiện đại hóa quản lý thuế

Rào cản từ nhận thức, chính sách và thực tiễn phối hợp

Trong bối cảnh cả nước có gần 1 triệu doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh, con số chưa đầy 800 đại lý thuế đang hoạt động cho thấy sự phát triển còn khiêm tốn so với nhu cầu thực tế, và còn cách rất xa so với các quốc gia có hệ thống thuế tiên tiến như Nhật Bản, Đức - nơi số lượng đại lý thuế lên tới hàng chục nghìn.

Đặc biệt, các đại lý thuế chủ yếu phân bổ ở những thành phố lớn như Hà Nội, Tp.HCM, Đồng Nai, Quảng Ninh... và tồn tại, phát triển nhờ vào các hoạt động ngoài làm dịch vụ thủ tục về thuế.

(Ảnh minh họa)

Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín cho rằng, một trong những trở ngại lớn khiến đại lý thuế chưa phát triển đúng tiềm năng là do nhận thức chưa đầy đủ từ cả người nộp thuế lẫn các cơ quan quản lý. Nhiều khách hàng vẫn chưa phân biệt rõ giữa dịch vụ đại lý thuế và dịch vụ kế toán cũng như chưa hiểu được giá trị thiết thực của đại lý thuế mang lại. Họ có tâm lý “giao hết”, kỳ vọng đại lý thuế xử lý nhanh gọn, linh hoạt mọi vấn đề, kể cả vượt quy định, điều này là vượt quá sứ mệnh của đại lý thuế và đôi khi chưa phù hợp pháp luật. Khi đại lý thuế làm đúng pháp luật, tính toán đầy đủ nghĩa vụ thuế, thì lại vấp phải sự phàn nàn từ chính khách hàng.

Ông Được cũng chỉ ra rằng, trong quá trình làm việc, một số cán bộ thuế vẫn có quan điểm “đã thanh tra thì phải ra thuế", nghĩa là khi bị kiểm tra, thanh thuế thì người nộp thuế phải bị truy thu, bị phạt với các sai phạm dẫn đến một số đại lý thuế và người nộp thuế chấp nhận làm sai mặc dù biết đó là sai. "Điều này đã ít nhiều làm giảm hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý thu nộp thuế. Khi chúng tôi tuân thủ nghiêm túc, kê khai minh bạch thì nên được khuyến khích và có cơ chế ưu đãi, hỗ trợ thích hợp”, ông Được chia sẻ.

Mặt khác, mức phí dịch vụ của đại lý thuế hiện nay còn thấp, chưa phản ánh đúng giá trị mà họ mang lại. Người dân chưa hiểu đầy đủ vai trò của đại lý thuế, dẫn đến việc đánh giá thấp và không sẵn sàng chi trả cho dịch vụ chuyên nghiệp. Đặc biệt có nhiều người nộp thuế vẫn còn trông chờ vào cơ chế “quan hệ và ăn chia” nên chưa có ý thức tuân thủ cao dẫn đến chưa quan tâm đến dịch vụ đại lý thuế.

Bên cạnh đó, thị trường còn tồn tại nhiều người hành nghề không đủ điều kiện, làm ảnh hưởng đến chất lượng và uy tín chung của ngành.

Ông Nguyễn Văn Được cũng nhấn mạnh sự thiếu đồng bộ trong nhận thức giữa người nộp thuế, đại lý thuế và cơ quan thuế. Mô hình “kiềng ba chân” này chỉ mới được quan tâm tại một số địa phương như: Tp.HCM, Hà nội… trong khi ở nhiều tỉnh thành khác vẫn chưa được chú trọng đúng mức, dẫn đến hiệu quả hoạt động của các đại lý thuế còn hạn chế. Đơn cử như việc nộp thông báo Ủy quyền đại lý thuế (Mẫu 2.10) tại các tỉnh hầu như không thực hiện được đúng quy định.

Không chỉ người dân thiếu hiểu biết, ngay cả trong cơ quan quản lý cũng có trường hợp chưa coi trọng đúng mức vai trò của đại lý thuế. Một số cán bộ thuế vẫn muốn làm việc trực tiếp với người nộp thuế thay vì khuyến khích sử dụng dịch vụ đại lý thuế, đi ngược lại với chủ trương xã hội hóa công tác hỗ trợ và tuân thủ thuế.

Ông Nguyễn Đình Cư, Phó chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Tư vấn Thuế Việt Nam nhận định: "Một số cơ quan quản lý nhà nước vẫn chưa nhìn nhận đầy đủ vai trò của đại lý thuế và các hội nghề nghiệp trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội. Điều này khiến việc xã hội hóa dịch vụ tư vấn thuế - tài chính còn chậm, thiếu động lực và thiếu sự hậu thuẫn thiết thực từ chính sách".

Thiếu chuyên nghiệp, cạnh tranh không lành mạnh

Theo Ban Quản lý tuân thủ và hỗ trợ người nộp thuế, Cục Thuế, hệ thống đại lý thuế tại Việt Nam tuy đã có bước phát triển về số lượng, nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và nhu cầu thực tiễn. Sự gia tăng số lượng đại lý thuế trong những năm gần đây phản ánh nhu cầu ngày càng cao của thị trường đối với dịch vụ hỗ trợ thuế. Tuy nhiên, hoạt động của các đại lý thuế vẫn chưa phát huy hết vai trò vốn có là công cụ giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, giảm thiểu rủi ro pháp lý và đảm bảo tuân thủ đúng hạn các nghĩa vụ thuế.

Một trong những nguyên nhân là chất lượng dịch vụ giữa các đại lý còn chưa đồng đều. Một số đơn vị chưa đáp ứng tốt yêu cầu chuyên môn và nghiệp vụ, dẫn đến sai sót trong kê khai, nộp thuế, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người nộp thuế và công tác quản lý của cơ quan thuế.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn chưa nhận thức đầy đủ về vai trò và lợi ích của đại lý thuế. Việc chưa chủ động tiếp cận dịch vụ này khiến nguồn lực xã hội chưa được khai thác hiệu quả.

Một vấn đề đáng lo ngại khác là tình trạng cạnh tranh không lành mạnh. Một số đại lý chạy đua về giá, cắt giảm chi phí dẫn đến giảm chất lượng dịch vụ, gây mất niềm tin từ phía người nộp thuế và ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của toàn ngành.

Trong khi đó theo ông Trương Ngọc Đăng Khoa, Giám đốc điều hành Đại lý Thuế Trương Gia, thực tế cho thấy, cơ chế phân quyền cho đại lý thuế trên các hệ thống quản lý thuế điện tử của khách hàng vẫn còn hạn chế. Việc này phần nào ảnh hưởng đến khả năng hỗ trợ toàn diện, nhất là trong các nghiệp vụ như tra cứu tình trạng nghĩa vụ thuế, lập giấy nộp thuế hay hỗ trợ xử lý kịp thời các vướng mắc phát sinh.

Bài 3: Cần chiến lược phát triển đại lý thuế đến 2045 để đồng hành cùng doanh nghiệp tư nhân

An Nhiên