Bài 2: Chuyển hướng về quê làm giàu

Dây chuyền đóng gói trà matcha của anh Trần Văn Tân (Thanh Hóa).

Tận dụng nông sản đặc trưng của quê hương, nhiều thanh niên đã sáng tạo, ứng dụng khoa học kỹ thuật để tạo ra những sản phẩm chất lượng được thị trường trong nước, nước ngoài đón nhận, qua đó nâng cao thu nhập, tạo việc làm cho người dân.

Mạnh dạn đầu tư vào nông nghiệp

Đang là chủ doanh nghiệp sản xuất nhôm, nhựa ở tỉnh Thanh Hóa, có những ngày kiếm từ 30-40 triệu đồng, sau chuyến tham quan sang Nhật Bản, anh Trần Văn Tân đã giải nghệ để chuyển sang mô hình trồng và sản xuất trà rau má, tía tô, cần tây.

Việc được tìm hiểu mô hình làm trà matcha của Nhật Bản đã làm anh tự nhủ rằng, anh cần làm gì đó để giúp cho quê hương ngày một phát triển. Nhận thấy nguồn nguyên liệu rau má xứ Thanh rất dồi dào, thuận lợi cho việc chế biến các loại trà thảo dược, anh Tân quyết định dồn toàn bộ tài sản, vay mượn ngân hàng, bạn bè, người thân để đầu tư dây chuyền chế biến bột rau má, trà rau má, bột diếp cá, bột tía tô… Anh còn mời chuyên gia Nhật Bản về lắp ráp và hướng dẫn kỹ thuật sản xuất trà thảo mộc.

Đến nay, sản phẩm của anh đã phủ kín thị trường trong nước và có mặt tại bốn siêu thị do người Việt Nam làm chủ tại Nhật Bản. Ngoài ra, hằng tháng anh còn cung cấp hai đến ba container rau má và diếp cá nguyên liệu cho đối tác Nhật Bản để làm nguyên liệu thuốc và mỹ phẩm.

Anh Tân cho biết, công ty đang đặt mục tiêu đạt doanh thu từ 20 đến 25 tỷ đồng trong năm 2025. Nhớ lại những ngày đầu khởi nghiệp, anh chia sẻ: “Tôi phải kiên trì đến từng hộ dân vận động cho thuê đất, đi đến nhiều cơ quan khác nhau để xin giấy phép trồng cây dược liệu. Có những lúc tưởng chừng như buông xuôi, bỏ cuộc bởi các loại giấy phép cứ xin là vướng. Cũng có thể khi đó mô hình của tôi còn khá mới tại địa phương. Song nhờ kiên trì và tự tin ở chính mình, được lãnh đạo tỉnh ủng hộ, tôi đã vượt qua tất cả để có được ngày hôm nay”.

Cũng tại Thanh Hóa, anh Nguyễn Văn Đủ lại chọn mô hình nuôi ong lấy mật để khởi nghiệp. Là cử nhân của Trường đại học Vinh, năm 2018, anh Đủ quyết tâm theo nghề nuôi ong của gia đình, mà theo lời anh kể bố anh đã có hơn 40 năm gắn bó. Chính nhờ nghề nuôi ong này đã giúp cho bốn anh em anh ăn học. Với diện tích 1.000m2 nuôi từ 300-500 đàn, trung bình mỗi đàn cho 10 lít mật/năm với giá thành khoảng 200 nghìn đồng/lít. Trung bình một năm bán mật ong thu khoảng 200 triệu đồng, bên cạnh đó, anh còn bán các dụng cụ thiết bị nuôi ong cho thu nhập khoảng 500 triệu đồng/năm.

Anh Đủ cho biết, nếu có thể di chuyển thùng nuôi ong theo mùa thì có thể thu hoạch được quanh năm. Ngoài việc bán mật ong, anh cũng bán cả đàn ong giống trên mọi miền đất nước. Đồng thời, anh còn chế biến mật ong ngâm với các loại thảo dược để chữa bệnh. Với sự năng động của tuổi trẻ, anh Đủ tích cực tham gia các hội chợ của địa phương cũng như các tỉnh, thành phố. Bên cạnh đó, anh mạnh dạn đưa sản phẩm mật ong lên các trang, sàn thương mại điện tử, các nền tảng công nghệ số, mạng xã hội…

Năm 2016, khi quyết định rời thành phố về quê lập nghiệp, anh Nguyễn Tấn Vàng, 36 tuổi, thạc sĩ quản lý tài nguyên và môi trường (Trường đại học Nông lâm Thành phố Hồ Chí Minh) quyết định cùng vợ - một thạc sĩ chuyên ngành nông nghiệp, bỏ phố về quê đầu tư. Ban đầu, hai vợ chồng mua bán hải sản. Đến năm 2020, anh thuê đất mở homestay với diện tích 13ha, phục vụ du khách đến tham quan và đặt tên khu du lịch là "Người giữ rừng" tại xã Thạnh Phước (tỉnh Vĩnh Long).

Anh Vàng cho biết, khu du lịch Người giữ rừng ra đời với quyết tâm nâng cao giá trị sản vật địa phương, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân lân cận qua việc bán nông sản và phát triển du lịch. Hiện khu du lịch của anh giải quyết việc làm cho hơn 30 lao động tại địa phương.

Giải bài toán "giữ người" và "giữ hồn quê"

Nâng cấp cơ sở hạ tầng, phát triển nhiều mô hình kinh tế được xem là lựa chọn hàng đầu của nhiều địa phương trong cả nước. Tại Thanh Hóa, nhiều mô hình phát triển kinh tế như “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp”, “Hỗ trợ hợp tác xã do phụ nữ tham gia, quản lý và tạo việc làm cho lao động nữ giai đoạn 2022-2030”.

Từ năm 2017 đến nay, Tỉnh đoàn Thanh Hóa tổ chức thành công 12 cuộc thi ý tưởng khởi nghiệp và đã có 32 ý tưởng xuất sắc nhận được sự đỡ đầu, tài trợ của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Toàn tỉnh có 180 thanh niên đã thành lập doanh nghiệp.

Cũng tại Thanh Hóa, lao động trẻ còn nhận được sự hỗ trợ của Ủy ban nhân dân tỉnh qua đề án “Chương trình tín dụng ưu đãi hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp” với kinh phí 100 tỷ đồng. Đến nay, đề án đã giải ngân 93 tỷ đồng cho hơn 2.000 dự án khởi nghiệp, phát triển kinh tế, tạo việc làm ổn định cho 4.000 lao động.

Bên cạnh đó, tỉnh tăng cường nắm bắt tình hình lao động, việc làm để kịp thời hỗ trợ doanh nghiệp tuyển dụng lao động, giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động.

Theo Phó Chánh văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh Thanh Hóa Nguyễn Hồng Thái cho biết, từ năm 2021 đến 2025, tỉnh giải quyết việc làm mới cho khoảng 238,69 nghìn lao động; giải quyết trợ cấp thất nghiệp cho 95.861 lao động. Nhờ đó, năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo giảm 1,5% (từ 3,52% xuống còn 2,02%); trong đó, ở khu vực nông thôn, tỷ lệ hộ nghèo giảm 1,8%. Các chính sách an sinh xã hội, chế độ… được thực hiện đầy đủ, kịp thời, đúng đối tượng.

Để giải quyết việc làm cho lao động nông thôn, tỉnh Nghệ An cũng chủ động nắm bắt tình hình, cung cấp thông tin kết nối cung cầu lao động để người lao động có cơ hội tìm kiếm việc làm phù hợp. Bên cạnh đó, tỉnh tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo nghề đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động; chú trọng phát triển các nhóm ngành nghề phù hợp quá trình thu hút đầu tư, nhất là các dự án FDI thuộc chuỗi cung ứng toàn cầu về điện tử, năng lượng xanh đã và đang tiếp tục mở rộng đầu tư vào địa bàn tỉnh. Đồng thời, thực hiện công tác hướng nghiệp trong giáo dục phổ thông, thực hiện tốt việc phân luồng học sinh sau trung học cơ sở vào giáo dục nghề nghiệp, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của người học, gia đình và xã hội. Đa dạng các hình thức tư vấn, kết nối cung-cầu lao động mở rộng các hình thức “hội chợ”, “ngày hội việc làm”, “sàn giao dịch việc làm” có sự tham gia rộng rãi của các doanh nghiệp, tổ chức và người lao động để kết nối cung cầu lao động đạt hiệu quả cao. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về lao động, việc làm; giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật.

Không để ai bị bỏ lại phía sau trong phát triển kinh tế nói chung, khu vực nông thôn nói riêng, ngay từ năm 2021, Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre (cũ) nay là Vĩnh Long mới cũng đã ban hành nghị quyết về thực hiện chương trình “Đồng Khởi khởi nghiệp và phát triển doanh nghiệp”, giai đoạn 2021-2025 đã tổ chức 66 lớp đào tạo cho 5.379 lượt người tham dự, nâng cao năng lực cho doanh nghiệp, người có ý tưởng khởi nghiệp về nội dung như tư duy phát triển khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, kiến thức marketing...

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long cũng triển khai các chương trình, dự án như: Chương trình rà soát danh mục đào tạo nghề cho cộng đồng ngư dân khai thác thủy sản phù hợp thị trường lao động; dự án hỗ trợ ngư dân khai thác thủy sản chuyển đổi nghề sang lĩnh vực dịch vụ, thương mại và du lịch sinh thái; dự án hỗ trợ nuôi trồng thủy sản cho hộ ngư dân chuyển đổi nghề,... giúp hàng nghìn người dân mạnh dạn lập doanh nghiệp, chuyển đổi nghề nghiệp.

Theo Tiến sĩ Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách và chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, đã đến lúc các địa phương cần tổ chức thị trường lao động, có sàn giao dịch, có tiêu chí theo dõi đánh giá theo thời gian. Hiện nay, thị trường lao động vẫn mang tính tự phát, cần được hình thành trên nền tảng số hóa. Nhà nước và cộng đồng cùng hợp tác đưa lao động phổ thông thành lao động có tay nghề, từ lao động chân tay sang lao động trí tuệ.

Còn theo Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, cần có những chương trình đào tạo, huấn luyện từ những chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân về với nông thôn để hướng dẫn, chuyển giao công nghệ tạo ra những nghề mới, phù hợp điều kiện của từng địa phương. Phát triển nông thôn gắn với bảo tồn, phát huy nghề truyền thống, không để những làng nghề hàng trăm năm tuổi lụi tàn vì thiếu người kế thừa, nông sản thiếu thị trường tiêu thụ. Thu hút, khuyến khích và tạo điều kiện để lực lượng lao động trẻ về quê lập nghiệp cũng chính là động lực để đẩy mạnh việc xây dựng nông thôn mới, tạo ra những miền quê đáng sống.

TRUNG SƠN-TRUNG HIẾU