Bài 1: Xanh hóa cảng biển nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp

Hệ thống cảng biển Cái Mép- Thị Vải được đầu tư hiện đại đón tàu có tải trọng lớn

Đầu tư trang thiết bị hiện đại

Mô hình cảng xanh, đại diện cho mô hình phát triển cảng bền vững, không chỉ đáp ứng nhu cầu về môi trường mà còn làm tăng lợi ích kinh tế của cảng, được thí điểm từ năm 2023 trước khi nhân rộng và áp dụng tiêu chí bắt buộc từ sau năm 2030.

Theo đó, phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam theo hướng bền vững, trong đó, bảo vệ môi trường được xem xét như một bộ phận cấu thành không tách rời của quá trình đầu tư xây dựng, kinh doanh khai thác cảng biển.

Trong đó, phát triển hệ thống cảng biển trên cơ sở ưu tiên phòng ngừa ô nhiễm, sự cố, rủi ro môi trường; tăng cường năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; kiểm soát tác nhân gây ô nhiễm, giảm thiểu phát sinh chất thải, khí thải. Từ đó, hướng tới nền kinh tế xanh và nâng cao hình ảnh cảng biển Việt Nam trên trường quốc tế.

Cùng với đó, chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 đã đặt mục tiêu "xanh hóa" các ngành kinh tế. Trong đó, "phát triển logistics xanh" gồm các trung tâm logistics xanh, cảng xanh,… được xem là tiêu chí quan trọng trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh, khai thác cảng biển.

Cảng Tân Cảng - Cái Mép Thị Vải (TCTT) đón tàu OOCL Bauhinia, tải trọng 165.311 DWT lần đầu tiên cập cảng làm hàng

Thống kê của Cục Hàng hải cho thấy, tăng trưởng hàng hóa tại cảng biển Việt Nam mỗi năm đều ở mức hai con số, được đánh giá là một mức tăng trưởng tốt. Nguồn đầu tư về cảng và hàng hải đang đổ dồn vào Việt Nam, tạo cơ hội trở thành trung tâm trung chuyển lớn. Trong xu thế phát triển chung, Việt Nam phải chọn hướng phát triển để bảo đảm xanh, sạch và bền vững phù hợp với xu thế toàn cầu.

Trên thực tế, một số cảng biển Việt Nam đã có những bước chuẩn bị, chủ động thực hiện cảng xanh, logistics xanh. Là cảng biển lớn và hiện đại nhất Việt Nam, với quy mô 160 ha bãi, 2.040 m cầu tàu, thiết bị xếp dỡ và công nghệ quản lý tiên tiến đứng trong Top 20 cảng container lớn và hiện đại nhất thế giới, cảng Tân cảng - Cát Lái là cảng đầu tiên tại Việt Nam đạt danh hiệu Cảng xanh của Hội đồng mạng lưới dịch vụ cảng APEC.

Chia sẻ về kinh nghiệm “xanh hóa” cảng biển, đại diện Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn cho biết, doanh nghiệp đầu tư trang thiết bị, máy móc tập trung vào các tiêu chí như: tiết kiệm nguồn tài nguyên; chất lượng môi trường cảng; sử dụng năng lượng sạch tại cảng; xử lý chất thải tại cảng; ứng dụng công nghệ 4.0…

Đặc biệt, đơn vị chú trọng đầu tư các trang thiết bị hiện đại, sử dụng nhiên liệu thân thiện với môi trường. Mới đây, ngày 11/7/2025, Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn đã tiếp nhận 12 cẩu khung Genme - Kalmar RTG6+1. Đây là loại cẩu có kỹ thuật cao nhất so với thị trường Việt Nam hiện nay.

Đại tá Nguyễn Thanh Trúc, Phó Tư lệnh Binh đoàn 20, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn cho biết, việc đưa 12 cẩu khung bánh lốp RTG6+1 vào vận hành không chỉ góp phần tăng cường năng lực thiết bị của cảng Tân Cảng - Cát Lái, mà còn thể hiện quyết tâm của Tân Cảng Sài Gòn trong việc đổi mới công nghệ, hiện đại hóa khai thác và nâng cao chất lượng dịch vụ, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường và khách hàng.

Để đạt được tiêu chí, cảng Tân cảng Cát Lái đã thay thế thiết bị nâng hạ bằng dầu diesel bằng các thiết bị chạy điện, tiết kiệm 1,5 - 2 triệu USD phí nhiên liệu/năm. Tăng cường vận tải thủy với sức chở cùng lúc được 3.000 TEU, thay thế được khoảng 2.000 xe ô tô chở container. Đồng thời, áp dụng chứng từ điện tử giúp thời gian xe đậu chờ tại cổng cảng giảm từ 13 phút còn 6 phút, triệt tiêu văn bản giấy tại cảng khoảng 30.000 - 50.000 tờ/ngày; trồng cây xanh dọc tuyến bến tàu và đường giao thông…

Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh

Nằm ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, cảng quốc tế Long An nằm trong cụm Dự án với quy hoạch 1.935 ha tại xã Tân Tập, tỉnh Tây Ninh bao gồm: khu cảng, khu công nghiệp, khu dịch vụ công nghiệp và khu đô thị.

Riêng khu Cảng có chiều dài liên tục bờ Cảng là 1.670m, trong giai đoạn phát triển tiếp theo, Cảng Quốc tế Long An thực hiện các thủ tục mở rộng quy mô 9 cầu cảng. Khi hoàn thành, Cảng có chiều dài liên tục bờ cảng lớn nhất Việt Nam 2.368m, tiếp nhận tàu tải trọng 100.000 DWT, công suất khai thác là 3 triệu TEU và 10 triệu tấn hàng hóa tổng hợp

Ông Võ Quốc Huy, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Cảng Long An cho biết, đơn vị không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động của cảng, thích ứng “chuyển đổi số”, “chuyển đổi xanh” thông qua sử dụng năng lượng tái tạo, tiết kiệm tài nguyên, tối ưu quy trình, giảm thiểu rác thải, khí thải, áp dụng công nghệ tiên tiến nhất.

Cảng Quốc tế Long An được đầu tư hiện đại sẵn sàng khai thác đa dạng hàng hóa

Các công trình trên cảng lắp đặt hệ thống pin năng lượng mặt trời, sử dụng đèn LED tiết kiệm năng lượng, áp dụng công nghệ tiên tiến; đội xe đầu kéo đáp ứng tiêu chuẩn Euro 5 về giảm khí thải; thiết bị cẩu sử dụng điện 100%; nghiên cứu đưa vào sử dụng các trang thiết bị khai thác bằng điện hoặc pin tái tạo, hướng đến sử dụng điện bờ vào năm 2030.

Cảng Quốc tế Long An đang đóng vai trò quan trọng trong chuỗi kinh tế toàn cầu, đặc biệt là trong lĩnh vực logistics và chuỗi cung ứng, không chỉ là điểm giao nhận hàng hóa quốc tế mà còn là trung tâm cho các hoạt động vận chuyển và phân phối.

Là một trong những cảng đầu tư sớm tại TP. Hồ Chí Minh, ông Trương Nguyên Linh, Phó Tổng giám đốc cảng VICT chia sẻ, hiện nay, cái khó của doanh nghiệp trong chuyển đổi số, chuyển đổi xanh vẫn là nguồn tài chính. Do đó, đơn vị tiến hành nâng cấp hoặc cải tiến một số trang thiết bị đang sử dụng dầu sang sử dụng bằng điện, điện năng lượng mặt trời, hoặc là một một phần sử dụng điện để dễ kiểm soát chi phí, tiết kiệm chi phí khai thác cũng như giảm thiểu phát thải ra môi trường.

Ngoài mục tiêu quan trọng nhất là duy trì và tiếp tục phát triển mạnh hoạt động kinh doanh của cảng, cảng VICT cũng đang dần chuyển đổi số và nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị của cảng theo xu hướng phát triển cảng xanh.

Lê Thu