Bài 1: Cơ hội từ FTA - doanh nghiệp Huế dấn bước ra thị trường toàn cầu

Với 18 FTA đã ký kết, trong đó 17 FTA đã có hiệu lực, Việt Nam có cơ hội tiếp cận hơn 60 thị trường quốc gia và vùng lãnh thổ. Đây được xem là “cánh cửa vàng” cho tiến trình hội nhập. Tại Huế, nhiều DN từ ngành dệt may, gỗ, đến ô tô… đã tận dụng ưu đãi thuế quan để mở rộng thị trường, gia tăng kim ngạch xuất khẩu.

Cán bộ Hải quan Cửa khẩu cảng Chân Mây hướng dẫn doanh nghiệp hoàn thiện thủ tục tờ khai hải quan

Khẳng định năng lực từ những đơn hàng lớn

Tại Khu Kinh tế Chân Mây - Lăng Cô, Công ty TNHH Chế xuất Billion Max Việt Nam, DN FDI sản xuất đồ chơi trẻ em với gần 3.500 lao động, là một trong những đơn vị tiên phong khai thác lợi thế từ các FTA để mở rộng thị trường.

Trong 8 tháng đầu năm 2025, DN thực hiện hơn 3.400 tờ khai xuất khẩu, trong đó có 1.083 tờ khai xin cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) để hưởng ưu đãi thuế, chiếm khoảng 32%. Trong đó, C/O mẫu EUR.1, thuộc Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) chiếm tỷ trọng lớn nhất với 593 chứng nhận; Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) với 235 chứng nhận và Hiệp định Khu vực Thương mại Tự do ASEAN - Úc - New Zealand (AANZFTA) với 94 chứng nhận. Điều này cho thấy, DN đã có sự chuẩn bị bài bản để thâm nhập nhiều thị trường khác nhau, từ châu Âu đến khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Bà Xu Jia Ji, Quản lý hệ thống Công ty TNHH Chế xuất Billion Max Việt Nam cho biết: Việc tận dụng FTA giúp công ty tiết kiệm đáng kể chi phí thuế, tạo nguồn lực tái đầu tư cho sản xuất, đồng thời duy trì việc làm ổn định cho hàng nghìn lao động. “Khi được hưởng thuế suất ưu đãi 0 - 3%, sản phẩm của Billion Max cạnh tranh hơn hẳn về giá, mở ra cơ hội thâm nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu”, bà Xu Jia Ji chia sẻ.

Nhờ cách tiếp cận chủ động này, kim ngạch xuất khẩu của Billion Max tăng 20% so với cùng kỳ năm 2024, giữ vững nhịp sản xuất ổn định dù thị trường thế giới nhiều biến động.

Tại Khu Công nghiệp Phú Bài, Công ty CP Vinatex Phú Hưng - đơn vị trực thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam cũng là điển hình trong tận dụng ưu đãi FTA. Với công suất 1.000 tấn sợi mỗi tháng, hơn 60% sản lượng của công ty được xuất sang Trung Quốc, Philippines và các nước ASEAN. Tận dụng tốt các Hiệp định Thương mại Tự do (EVFTA), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện ASEAN - Nhật Bản (AJCEP), Hiệp định Khu vực Thương mại Tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA)… giá sợi của công ty có lợi thế cạnh tranh rõ rệt khi xuất sang Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và các nước châu Âu. Ngay giữa những thời điểm thị trường thương mại thế giới có nhiều biến động, Vinatex Phú Hưng vẫn duy trì sản xuất ổn định.

Bà Nguyễn Thị Tố Trang, Tổng Giám đốc Công ty CP Vinatex Phú Hưng chia sẻ: “Khi Mỹ công bố các biện pháp áp thuế bất thường, nhiều DN bị ảnh hưởng, đứt gãy đơn hàng, nhưng Công ty CP Vinatex Phú Hưng vẫn giữ được nhịp sản xuất, duy trì đơn hàng và mở rộng thêm các thị trường trong khối FTA”. Kết quả sản xuất, kinh doanh 9 tháng đầu năm tăng trưởng tích cực, vượt xa kế hoạch đề ra, phản ánh bước chuyển từ “bị động thích ứng” sang “chủ động hội nhập” của DN dệt may Huế trong bối cảnh mới.

Trong lĩnh vực chế biến gỗ, Công ty TNHH Shaiyo AA Việt Nam phát huy lợi thế nguồn nguyên liệu rừng trồng dồi dào để tận dụng hiệu quả các FTA. Trong 8 tháng đầu năm 2025, DN xuất khẩu khoảng 150.000 tấn dăm gỗ, đạt kim ngạch 21 triệu USD, trong đó Nhật Bản chiếm hơn 80% tổng kim ngạch.

Theo ông Đặng Văn Vy, Phụ trách xuất, nhập khẩu Công ty TNHH Shaiyo AA Việt Nam, nhờ tận dụng hiệu quả Hiệp định CPTPP, toàn bộ lô hàng xuất khẩu sang Nhật Bản của Shaiyo AA được hưởng thuế suất 0% thay vì 2%. Việc giảm thuế giúp công ty tiết kiệm chi phí lớn, từ đó tái đầu tư vào máy móc, nâng cấp cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống cho toàn bộ lao động và nâng giá thu mua gỗ nguyên liệu từ người dân. Sự ưu đãi từ Hiệp định Thương mại CPTPP không chỉ giúp DN mở rộng thị trường mà còn góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập và thúc đẩy kinh tế rừng bền vững.

Lực lượng Hải quan Thủy An phối hợp kiểm tra, giám sát hàng hóa xuất khẩu

Lợi thế bước đầu nhờ FTA

Khác với các DN trên, Công ty CP Kim Long Motor Huế là đơn vị mới đi vào hoạt động nhưng sớm nắm bắt cơ hội từ các hiệp định thương mại. DN đã xuất khẩu thử nghiệm xe mẫu sang Hàn Quốc với trị giá 50.000 USD và ký hợp đồng dài hạn dự kiến cung cấp khoảng 200 xe mỗi năm. Các sản phẩm này được hưởng ưu đãi thuế quan nhờ FTA, giúp khách hàng giảm chi phí nhập khẩu, tăng sức cạnh tranh và mở ra triển vọng lâu dài cho DN.

Ở chiều nhập khẩu, DN chủ yếu nhập linh kiện ô tô từ Trung Quốc và Hàn Quốc. Nhờ tận dụng Hiệp định Khu vực Thương mại Tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) và Hiệp định Khung về Hợp tác Kinh tế Toàn diện ASEAN - Hàn Quốc (AKFTA), nhiều dòng linh kiện giảm thuế mạnh từ 10% xuống chỉ còn 3 - 5%, qua đó tiết kiệm chi phí sản xuất, giảm giá thành sản phẩm và gia tăng sản lượng.

Ông Bùi Nhật Linh, Trưởng bộ phận khai báo hải quan, Công ty CP Kim Long Motor Huế cho biết: Với sự hỗ trợ tích cực của Sở Công Thương trong việc cấp C/O điện tử và sự hướng dẫn, phối hợp của Hải quan Cửa khẩu cảng Chân Mây trong khâu thông quan, thủ tục xuất khẩu hiện nay được thực hiện nhanh gọn, chỉ trong khoảng một ngày, tạo điều kiện để DN mở rộng sang thị trường ASEAN và tăng tỷ lệ nội địa hóa linh kiện, đặc biệt là động cơ - bộ phận có giá trị cao.

Dẫu vậy, thách thức vẫn còn nhiều. Một số linh kiện nhập khẩu từ Trung Quốc không nằm trong danh mục ưu đãi nên phải chịu thuế cao. Tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm còn thấp, DN phụ thuộc nhiều vào linh kiện ngoại nhập. Về lâu dài, việc nâng tỷ lệ nội địa hóa để đáp ứng quy tắc xuất xứ vẫn là bài toán khó mà DN cần giải quyết.

Công nhân Công ty CP Dệt may Huế làm việc trên dây chuyền sản xuất hàng xuất khẩu

Cơ hội mở rộng thị trường

Từ câu chuyện của các DN có thể thấy, FTA đã và đang mở ra cánh cửa lớn cho hàng hóa Huế tiến xa hơn trên thị trường quốc tế. Theo Sở Công Thương, trong 9 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của thành phố đạt hơn 1,13 tỷ USD, tăng 25,57% so với cùng kỳ. Trong đó, xuất khẩu sang các nước có ký FTA với Việt Nam đạt khoảng 784,45 triệu USD, chiếm 67,42% tổng kim ngạch. Đặc biệt, hàng hóa có sử dụng C/O để hưởng ưu đãi thuế quan ước đạt 499,4 triệu USD, tương ứng tỷ lệ 63,66%.

Ông Phan Hùng Sơn, Phó Giám đốc Sở Công Thương thông tin, đây là con số tích cực, phản ánh sự chủ động của cộng đồng DN Huế trong việc khai thác cơ hội từ các hiệp định thương mại. Mặc dù 9 tháng đầu năm còn nhiều biến động về thuế quan và chính sách thương mại của các nước, song việc duy trì tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao cho thấy các DN đã chủ động thích ứng, tận dụng tốt ưu đãi từ các hiệp định, biến thách thức thành cơ hội để vươn ra thị trường toàn cầu.

Ở góc độ chuyên gia, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng: FTA không chỉ là công cụ giảm thuế mà còn là giải pháp chiến lược để DN đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào một số thị trường có nguy cơ áp thuế đối ứng. Ông Tuấn phân tích: “Với đặc thù đa phần là DN vừa và nhỏ, dễ tổn thương trước biến động toàn cầu, Huế cần tận dụng triệt để ưu đãi từ các FTA để không chỉ mở rộng thị trường mà còn nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là con đường sống còn cho DN trong bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng phức tạp”.

Từ thực tiễn hoạt động của các DN trên, có thể khẳng định FTA đã mang lại những lợi thế rõ rệt, giúp DN Huế dấn bước mạnh mẽ hơn trên hành trình hội nhập thương mại toàn cầu. Thành công ban đầu thể hiện ở việc gia tăng kim ngạch xuất khẩu, mở rộng thị trường, nâng cao đời sống người lao động và khẳng định thương hiệu hàng hóa Huế trên bản đồ thương mại quốc tế. Tuy nhiên, để FTA thực sự trở thành “hộ chiếu vàng”, vẫn cần nỗ lực khắc phục những rào cản từ thủ tục hành chính, quy tắc xuất xứ đến năng lực nội tại của DN.

(còn nữa)

Bài, ảnh: HẢI THUẬN