Bắc Trung bộ tháo gỡ rào cản, tận dụng cơ hội để phát triển trái cây chủ lực

Ngành dứa Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành mặt hàng nông sản chủ lực, mang lại giá trị kinh tế cao. (Ảnh: Văn Sĩ/TTXVN)

Tại khu vực Bắc Trung bộ, 3 loại cây trồng chủ lực gồm dứa, chè, cây có múi, với tổng diện tích hơn 28.600 hécta, sản lượng hằng năm đạt 400.000 tấn. Những sản phẩm này có nhiều cơ hội vươn lên đạt giá trị tỷ đô nếu tăng cường đầu tư về vùng nguyên liệu, kỹ thuật canh tác và chế biến.

Đây là thông tin được đưa ra tại buổi tọa đàm “Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh vùng Bắc Trung bộ” do Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Hội Làm vườn Việt Nam, Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An tổ chức ngày 6/8.

Thay đổi tư duy sản xuất sang kinh tế nông nghiệp

Phát biểu tại buổi tọa đàm, Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Ngọc Thạch cho biết khu vực các tỉnh Bắc Trung bộ có diện tích lớn trồng dứa, chè, cây có múi, như: Dứa Đồng Giao ở Hà Tĩnh, cam Vinh, bưởi Phúc Trạch, Thanh Trà... tất cả không chỉ là sản phẩm nông sản, mà còn là tài sản văn hóa, mang đậm bản sắc vùng miền.

Những mô hình như liên kết sản xuất dứa giữa người dân và doanh nghiệp tại Hà Tĩnh nơi mà mỗi hécta dứa có thể đem về 500-700 triệu đồng/năm, cho thấy tiềm năng rất lớn và hiện hữu. Riêng với 3 loại cây trồng chủ lực, gồm dứa, chè, cây có múi, khu vực có tổng diện tích hơn 28.600 hécta, sản lượng hằng năm đạt 400.000 tấn. Những sản phẩm này đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường, nhờ sự đầu tư về vùng nguyên liệu, kỹ thuật canh tác và chế biến.

Song song với tiềm năng là không ít thách thức, như: Biến đổi khí hậu, thiên tai bất thường, dịch bệnh, suy thoái đất, chi phí logistics cao, thiếu kho lạnh, hạn chế trong chế biến sâu và thị trường tiêu thụ chưa ổn định…

“Tất cả đang đòi hỏi chúng ta phải thay đổi mạnh mẽ hơn nữa tư duy từ sản xuất sang kinh tế nông nghiệp, coi nông sản là sản phẩm hàng hóa cần định danh, định chuẩn và định hướng thị trường rõ ràng,” ông Nguyễn Ngọc Thạch nhấn mạnh.

Từng là vùng sản xuất cây ăn quả có múi chủ lực của miền Bắc, các tỉnh Bắc Trung bộ như Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Huế hiện đối mặt với tình trạng suy thoái nghiêm trọng. Diện tích trồng cam tại Nghệ An giảm từ hơn 5.400 ha xuống còn 2.500 hécta; hàng trăm hécta bưởi Thanh Trà ở Huế bị chết trắng. Nhiều vườn cây không cho thu hoạch, trái rụng sớm, chất lượng kém, khiến người dân nản lòng.

Tiến sỹ Nguyễn Thị Bích Ngọc, Phó Viện trưởng Viện Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết nguyên nhân chính là do giống cây trồng kém chất lượng, đất đai bị thoái hóa vì lạm dụng phân bón hóa học, và dịch bệnh như vàng lá Greening hoành hành. Cùng với đó, mô hình sản xuất nhỏ lẻ, thiếu liên kết chuỗi và đầu ra bấp bênh khiến người dân không dám đầu tư cải tạo vườn. Biến đổi khí hậu càng làm tình hình trầm trọng hơn khi cây trồng dễ bị stress sinh lý và nhiễm sâu bệnh.

Các chuyên gia trao đổi tại tọa đàm “Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh vùng Bắc Trung bộ”. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

“Để phục hồi, nhiều gói kỹ thuật phục hồi hoàn chỉnh đã được Viện hoàn thành, sẵn sàng chuyển giao cho các địa phương. "Hy vọng Bắc Trung bộ sớm trở lại vị thế trung tâm sản xuất cây ăn quả có múi chất lượng cao, hướng đến xuất khẩu và phát triển bền vững,” bà Ngọc chia sẻ.

Tiềm năng bứt phá của dứa, chè, cam

Tiến sỹ Đinh Cao Khuê, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO) cho biết ngành dứa Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành mặt hàng nông sản chủ lực, mang lại giá trị kinh tế cao. Bởi lẽ dứa là một trong những cây trồng có hiệu quả kinh tế vượt trội so với các cây trồng truyền thống.

“Dứa là cây có thể trồng được quanh năm, không phụ thuộc thời vụ như xoài, cam, nhãn. Đó là lợi thế rất lớn trong tổ chức sản xuất và xuất khẩu. Không phải loại cây ăn quả nào cũng có thể vươn ra thế giới, nhưng dứa thì hoàn toàn có thể. Nếu được quy hoạch bài bản, cây dứa có thể trở thành mũi nhọn trong chiến lược nâng tầm nông sản vùng Bắc Trung bộ,” ông Khuê cho hay.

Theo ông Khuê, DOVECO là doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu nông sản lớn, với các nhà máy hiện diện ở nhiều địa phương như Ninh Bình, Gia Lai, Sơn La. Nếu có thể đặt nhà máy tại Nghệ An, trung tâm vùng Bắc Trung bộ, thì mỗi năm đơn vị có thể thu mua dứa từ 30.000-40.000 héc ta, tạo động lực lớn cho người dân mở rộng diện tích và đầu tư sản xuất.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An Nguyễn Văn Đệ cho biết, Nghệ An xác định nông nghiệp tiếp tục đóng vai trò quan trọng; các sản phẩm chủ lực như chè, dứa và cây ăn quả có múi (cam, chanh, quýt, bưởi) sẽ được ưu tiên phát triển. Hiện tại, tỉnh đang sở hữu hàng nghìn hécta diện tích các loại cây trồng này và đặt mục tiêu mở rộng diện tích trồng dứa tập trung lên khoảng 5.000ha. Tỉnh sẽ áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng cao như VietGAP, GlobalGAP, nhằm xây dựng các vùng nguyên liệu an toàn, đáp ứng nhu cầu cả thị trường trong nước và quốc tế.

Với hơn 40 năm kinh nghiệm trong ngành nông nghiệp, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lê Quốc Doanh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam khẳng định rằng Bắc Trung bộ, dù thiên nhiên khắc nghiệt, vẫn là vùng đất giàu tiềm năng nếu biết cách khai thác. Nhiều người lo ngại khí hậu khắc nghiệt, nhưng nếu biết vận dụng, chính yếu tố này lại tạo ra lợi thế cạnh tranh, đặc biệt với cây dứa.

Ông Doanh cho rằng để khai mở tiềm năng nông sản Bắc Trung bộ, cần bắt đầu từ việc thay đổi tư duy canh tác và đầu tư bài bản, có chiến lược dài hạn.

Ông Doanh cũng nhấn mạnh vai trò của liên kết bốn nhà: Nhà nước, nhà nông, nhà khoa học và doanh nghiệp trong xây dựng các chuỗi giá trị bền vững. Chỉ khi nông sản được quy hoạch hợp lý, gắn với thị trường và công nghệ, những sản phẩm như dứa, chè, cây có múi mới có thể góp phần nâng tầm kinh tế cho vùng đất vốn bị đánh giá là “khó làm nông nghiệp” này./.

(Vietnam+)