Bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh - Biểu tượng của lòng nhân ái và sự dấn thân

Chân dung bác sỹ Khuất Thị Hải Oanh. Nguồn ảnh: SCDI

Từ làng quê nghèo đến giấc mơ nhân ái

Bà sinh ra trong một gia đình bình thường tại một vùng nông thôn miền Bắc. Bố là bộ đội, mẹ là công chức nhà nước. Gia đình không giàu sang, nhưng tràn đầy tình yêu thương và sự tôn trọng lẫn nhau. Ngay từ nhỏ, bà đã được nuôi dạy trong một môi trường đề cao sự khiêm nhường và bình đẳng.

“Trong một bữa cỗ, không ai được ăn nhiều hơn người khác, chia phần là phải chia đều,” - bà nhớ lại.

Nếp sống giản dị, tôn trọng người khác và không ganh đua đã trở thành nền tảng cho một triết lý sống xuyên suốt trong bà: Sống không phải để hơn thua, mà để cùng nhau tốt hơn. Những cuộc gặp định mệnh

Bước ngoặt trong hành trình của bà bắt đầu vào năm 2001, khi bà tham gia đánh giá chương trình phòng, chống HIV/AIDS quốc gia. Lần đầu tiếp xúc với những người nghiện ma túy, bán dâm, chuyển giới, sống với HIV… bà như bị đánh thức khỏi “vùng an toàn” của cuộc sống yên bình. Không còn là những con số hay khái niệm xã hội, đó là những con người thật - đang sống trong đau đớn, tủi nhục, và bế tắc.

“Chưa bao giờ tôi đối diện với nỗi đau lớn đến thế,” - bà thừa nhận.

Năm 2005, khi đang học tại Mỹ, bà nhận được tin hai bệnh nhân HIV trẻ tuổi tại Việt Nam từng được bà tư vấn tâm lý đã tự sát. Họ không chết vì HIV, mà vì sự kỳ thị và tuyệt vọng. Cú sốc đó khiến bà day dứt: “Tôi không có mặt khi họ cần nhất.”

Từ nỗi ám ảnh ấy, bà hiểu rằng: một cá nhân dù cố gắng đến đâu cũng không thể thay đổi toàn bộ hệ thống. Cần một mạng lưới - một cộng đồng - đủ bao dung để dang tay đón lấy những con người dễ bị tổn thương vào thời khắc yếu lòng nhất.

Bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh cùng cộng đồng những người yếu thế. Nguồn ảnh: SCDI

Từ lớp học nhỏ đến những thay đổi lớn

Trở về Việt Nam, bà bắt đầu bằng những hành động nhỏ: mở lớp dạy tiếng Anh miễn phí cho người sống với HIV. Dù đến cuối khóa chỉ còn lại hai người theo học, nhưng một trong số đó - một cựu tù nhân nghiện ma túy sau này đã trở thành một nhân viên tích cực, có phẩm chất nhân văn sâu sắc trong đội ngũ của bà.

Chính từ trải nghiệm này, bà nhận ra: Những người từng bị xã hội coi là “vấn đề” lại có thể trở thành nguồn lực tạo nên sự thay đổi sâu rộng, nếu họ được tin tưởng và trao cơ hội.

SCDI - Từ sự đồng cảm đến hành động

Năm 2009, bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh thành lập Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng - SCDI. Với sứ mệnh “đánh thức tiềm năng trong cộng đồng”, SCDI không chỉ đơn thuần là một tổ chức thiện nguyện. Đây là nơi trao lại giá trị và cơ hội sống đúng nghĩa cho những người từng bị gạt ra bên lề xã hội.

Sau hơn một thập kỷ hoạt động, SCDI đã phát triển thành một tổ chức khoa học - công nghệ phi lợi nhuận, trực thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam. Đối tượng mà SCDI hỗ trợ trải rộng: người sử dụng ma túy, người bán dâm, người sống với HIV, trẻ em đường phố, người không có giấy tờ tùy thân, cộng đồng LGBT+, người từng phạm pháp...

Không chỉ cung cấp dịch vụ chăm sóc và hỗ trợ, SCDI còn thúc đẩy những thay đổi chính sách công bằng, xây dựng mạng lưới cộng đồng (CBO), nâng cao nhận thức xã hội, và triển khai các sáng kiến mang tính bền vững.

Tầm nhìn dài hạn của SCDI là kiến tạo một xã hội bao hàm - nơi con người và thiên nhiên cùng phát triển hài hòa. Trong giai đoạn 2021 - 2030, tổ chức đặt ra các mục tiêu chiến lược như: xóa đói nghèo đa chiều, chấm dứt AIDS và các bệnh dịch trọng điểm, phổ cập giáo dục, thúc đẩy tiếp cận y tế toàn dân và bảo vệ quyền con người.

Với hệ giá trị cốt lõi đặt nền móng trên công bằng - phẩm giá - hiệu quả, mỗi năm SCDI tiếp cận và hỗ trợ hàng chục ngàn người. Đây chính là lực đẩy thầm lặng góp phần kiến tạo một xã hội nhân ái - nơi không ai bị bỏ lại phía sau.

“Nếu chỉ sống trong lớp da của mình…”

Dẫu công việc gắn bó thường xuyên với những nhóm người bị xem là “phức tạp” - người nghiện, người bán dâm, người sống với HIV hay từng có tiền án - nhưng bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh chưa từng thấy sợ hãi.

“Tôi chưa từng thấy nguy hiểm, chỉ thấy yêu thương,” - bà chia sẻ với nụ cười nhẹ.

Với bà, sự chân thành là chiếc chìa khóa mở ra niềm tin, và chính những con người từng bị tổn thương ấy lại đáp lại bằng tất cả sự tử tế và khát vọng sống có ích.

Hành trình mà bà theo đuổi không đặt trọng tâm vào những con số hay báo cáo, mà vào sự thay đổi thực sự của từng con người - khi một người từ bên lề xã hội có thể đứng vững giữa cộng đồng, có công việc ổn định, xây dựng gia đình, và biết lan tỏa yêu thương trở lại. Đó mới là thành quả quý giá nhất.

Khi được hỏi muốn nhắn gửi điều gì đến thế hệ trẻ, bà không kêu gọi bằng những khẩu hiệu hô hào, mà chỉ nhẹ nhàng nói: “Nếu chỉ sống trong lớp da của mình - lo hôm nay ăn gì, mặc gì, đẹp xấu ra sao - thì đến một ngày, mình cũng sẽ chết mà chẳng để lại gì. Hãy sống vượt ra ngoài lớp da của mình.”

Yến Linh - Lê Hoàng - Huyền My