Bắc Ninh: Lấp 'khoảng trống' trong ý thức phòng, chống cháy nổ ở khu dân cư

Khi sự chủ quan trở thành mồi lửa

Khoảng 16 giờ ngày 25/9, ngọn lửa bất ngờ bùng lên tại khu lán dựng tạm ở xã Đại Đồng - khu vực giáp ranh giữa Khu công nghiệp VSIP và khu dân cư. Do các lán được dựng bằng tôn, lửa nhanh chóng lan rộng. Chỉ trong ít phút, hàng hóa của 4 ki-ốt liền kề bị thiêu rụi, khói đen cuồn cuộn phủ kín khu vực. Một người dân gần hiện trường vẫn chưa hết bàng hoàng kể lại: “Toàn là vật dụng dễ cháy nên lửa bén nhanh lắm, may mà không có thiệt hại về người”.

Công an xã Đại Đồng tuyên truyền, hướng dẫn kỹ năng phòng cháy, chữa cháy cho giáo viên, học sinh trên địa bàn.

Trước đó, đầu tháng 1, một kho chứa đồ gia dụng tại phường Tân Mỹ (nay là phường Đa Mai) cũng xảy ra hỏa hoạn, gây thiệt hại hàng tỷ đồng. Nguyên nhân chỉ vì người dân đốt cỏ, thắp hương ở khu mộ phía sau, khiến lửa bén vào vật liệu dễ cháy.

Theo Phòng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (Công an tỉnh Bắc Ninh), 9 tháng qua, toàn tỉnh xảy ra 57 vụ cháy, làm 2 người chết, 2 người bị thương, thiệt hại tài sản hơn 23,6 tỷ đồng và hơn 20 ha rừng bị thiêu rụi. Đáng chú ý, trong 2 vụ cháy gây chết người (xảy ra trong tháng 1 và tháng 4 tại xã Tiên Du và phường Đồng Nguyên) thì có một vụ tại cửa hàng kinh doanh kết hợp nhà ở và một vụ cháy ki-ốt. Cơ quan chức năng xác định nguyên nhân của 36/57 vụ cháy, có 25 vụ do sự cố điện, 5 vụ bất cẩn khi sử dụng nguồn nhiệt và hàn cắt, còn lại nguyên nhân khác.

Đằng sau những con số ấy là một thực tế đáng lo ngại: Ý thức chủ quan, coi nhẹ nguy cơ cháy nổ vẫn là nguyên nhân sâu xa. Vụ cháy tại xã Đại Đồng là ví dụ điển hình. Các lán bị cháy đều được dựng trái phép để kinh doanh, không bảo đảm trang thiết bị phòng cháy, chữa cháy theo quy định. Bởi vậy khi hỏa hoạn xảy ra, người dân không kịp ứng phó.

Nhiều vụ cháy khác bắt nguồn từ thói quen sinh hoạt thiếu an toàn: Sử dụng điện quá tải, dây dẫn cũ; để vật dễ cháy gần nguồn nhiệt; nấu nướng, thắp hương, hút thuốc, hàn cắt kim loại thiếu cẩn trọng... Bên cạnh đó, việc thiếu kiến thức, kỹ năng phòng cháy, chữa cháy, không kiểm tra định kỳ hệ thống điện, gas khiến nguy cơ càng cao. Nguy hiểm hơn là tâm lý chủ quan, cho rằng cháy nổ “không xảy ra với mình”, khiến những hành vi tiềm ẩn rủi ro vẫn tiếp diễn mỗi ngày. Sự chủ quan ấy, nếu không thay đổi, có thể biến một phút bất cẩn thành thảm họa.

Để phòng cháy trở thành thói quen sống

Nhận rõ nguy cơ cháy, nổ trong khu dân cư, thời gian qua, Bắc Ninh đã triển khai nhiều mô hình “phòng cháy tại chỗ” như "Tổ liên gia an toàn phòng cháy, chữa cháy", "Điểm chữa cháy công cộng"; đồng thời vận động người dân trang bị bình chữa cháy, tạo lối thoát hiểm thứ hai trong nhà. Đến nay, toàn tỉnh có gần 1.900 tổ liên gia và hơn 1.500 điểm chữa cháy công cộng hoạt động thường xuyên. Trong 9 tháng qua, hàng chục nghìn lượt người được tập huấn kỹ năng phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

Lực lượng chức năng tham gia chữa cháy tại kho chứa đồ gia dụng, phường Tân Mỹ (nay là phường Đa Mai).

Tuy vậy, ý thức của một bộ phận người dân vẫn còn hạn chế. Theo Phòng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ, trong 9 tháng năm 2025, lực lượng chức năng đã kiểm tra hơn 6.400 cơ sở, lập biên bản xử phạt 197 trường hợp vi phạm với tổng số tiền hơn 7,7 tỷ đồng; tạm đình chỉ, đình chỉ hoạt động 35 cơ sở không bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy.

Thượng tá Nguyễn Minh Tiến, Phó trưởng Phòng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ cho biết: “Qua kiểm tra, nhiều hộ dân và cơ sở kinh doanh vẫn còn chủ quan, chưa nhận thức đầy đủ về nguy cơ cháy, nổ tiềm ẩn ngay trong nơi sinh sống, làm việc. Đây chính là khoảng trống lớn nhất trong công tác phòng ngừa hiện nay”. Theo Thượng tá Tiến, ngoài nỗ lực của lực lượng chức năng, cần có sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền địa phương trong tuyên truyền và thực hiện các giải pháp phòng cháy cụ thể. Mỗi địa phương ban hành quy định rõ ràng về việc sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, thắp hương, đốt vàng mã; đồng thời bảo đảm giao thông, nguồn nước phục vụ chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ. Việc vận động người dân chủ động tạo lối thoát nạn thứ hai, lắp đặt hệ thống báo cháy, thực tập phương án chữa cháy định kỳ và trang bị thiết bị phòng cháy, chữa cháy thiết yếu cũng là những việc làm hết sức thiết thực, góp phần nâng cao ý thức bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng.

Được biết, UBND xã Đại Đồng vừa phối hợp với Phòng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ tỉnh tổ chức 5 lớp tuyên truyền cho khoảng 1.800 hộ dân có nhà trọ trên địa bàn. Đặc biệt vận động cán bộ, đảng viên nêu gương trong việc trang bị bình chữa cháy tại gia đình, không để xảy ra cháy lớn tại khu dân cư do chủ quan. “Địa phương xác định, nâng cao ý thức người dân trong phòng cháy, chữa cháy là giải pháp bền vững nhất, để không còn những vụ việc đáng tiếc. Sau vụ cháy ngày 25/9, xã đã yêu cầu Công an xã và các tổ dân phố kiểm tra, tháo dỡ các ki - ốt, lán tạm; hướng dẫn người dân thực hiện quy định phòng cháy, chữa cháy. Yêu cầu mỗi hộ gia đình, nhất là nhà ở kết hợp kinh doanh phải có ít nhất một bình chữa cháy, cam kết bảo đảm an toàn; tháo gỡ “chuồng cọp”, tạo lối thoát nạn thứ hai; bố trí hàng hóa có khoảng cách an toàn, chống cháy lan. Xã tiếp tục nhân rộng mô hình “Tổ liên gia an toàn phòng cháy, chữa cháy”, “Điểm chữa cháy công cộng” và đẩy mạnh tuyên truyền”, Phó Chủ tịch UBND xã Đại Đồng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết.

Những "khoảng trống" trong ý thức phòng, chống cháy nổ chính là kẽ hở để ngọn lửa len lỏi vào từng khu phố, từng mái nhà. Nếu không được lấp đầy bằng hành động cụ thể - từ tuyên truyền, kiểm tra, xử lý đến tinh thần tự giác của người dân - những con số thiệt hại đau lòng sẽ còn lặp lại. “Phòng cháy hơn chữa cháy” không chỉ là khẩu hiệu, mà phải trở thành thói quen sống hằng ngày của mỗi người dân, từ thành thị đến nông thôn, từ khu công nghiệp đến làng nghề. Chỉ khi mỗi người thường trực ý thức cảnh giác phòng, chống cháy nổ, ngọn lửa của sự chủ quan và thờ ơ mới không còn cơ hội bùng lên thành thảm họa trong khu dân cư.

Bài, ảnh: Thùy Ninh

Khuyến cáo phòng ngừa

Thời gian gần đây, trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh đã xảy ra một số vụ cháy tại nhà dân và cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ trong khu dân cư. Để chủ động phòng ngừa, hạn chế đến mức thấp nhất nguy cơ cháy, nổ, cơ quan chuyên môn khuyến cáo người dân thực hiện nghiêm các nội dung sau:

1. Kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ hệ thống điện trong gia đình; không sử dụng nhiều thiết bị điện có công suất lớn cùng lúc; không câu mắc, nối dây điện tạm bợ, tùy tiện. Ngắt toàn bộ thiết bị điện trước khi ra khỏi nhà hoặc trước khi đi ngủ.

2. Khi đun nấu, thờ cúng hoặc sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, cần có người trông coi; đặt bếp gas, bếp than, bát hương cách xa vật liệu dễ cháy; không thắp hương, đốt vàng mã trên ban công, gần khu vực để xe hoặc kho hàng.

3. Không tích trữ xăng, gas, cồn, hóa chất dễ cháy trong nhà ở; bảo đảm khu vực chứa hàng hóa, vật liệu dễ cháy luôn thông thoáng, có lối thoát nạn an toàn.

4. Mỗi hộ gia đình nên trang bị ít nhất một bình chữa cháy xách tay, chăn chiên ướt, đèn pin; khuyến khích lắp đặt thiết bị cảnh báo khói, ngắt điện tự động.

5. Tổ dân phố, khu nhà ở tập thể, nhà liền kề cần duy trì và phát huy mô hình “Tổ liên gia an toàn phòng cháy”, “Điểm chữa cháy công cộng”; thường xuyên kiểm tra, bảo đảm phương tiện, dụng cụ chữa cháy, phá dỡ và hệ thống thông tin báo cháy sẵn sàng hoạt động.

6. Khi phát hiện cháy, bình tĩnh cắt điện khu vực, hô hoán, sử dụng phương tiện tại chỗ dập lửa ban đầu, đồng thời gọi ngay số 114 để được hướng dẫn và hỗ trợ kịp thời.

Phòng cháy hơn chữa cháy - mỗi người dân hãy chủ động thực hiện để bảo vệ tính mạng, tài sản của gia đình và cộng đồng.

Tuấn Dương (t/h)