Bạc Liêu nỗ lực phòng, chống khai thác IUU

Tỉnh Bạc Liêu có gần 900 tàu cá đăng ký, đăng kiểm. Ảnh: Hồng Lam

Kiểm soát và quản lý chặt chẽ

Tình trạng khai thác IUU không chỉ ảnh hưởng đến vấn đề môi trường biển, mà còn là rào cản lớn trong tiến trình phát triển ngành thủy sản bền vững và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Đặc biệt, khi Ủy ban châu Âu (EC) vẫn duy trì “thẻ vàng” với thủy sản Việt Nam, công tác phòng chống khai thác IUU đã và đang trở thành một nhiệm vụ chiến lược, cấp bách.

Tại vùng biển Tây Nam Tổ quốc nói chung và khu vực biển của tỉnh Bạc Liêu nói riêng, hàng ngày có hàng trăm tàu cá trong và ngoài tỉnh hoạt động thường xuyên. Chính vì vậy, tỉnh Bạc Liêu đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý, kiểm soát hoạt động khai thác thủy sản. Trong bối cảnh đó, BĐBP Bạc Liêu luôn duy trì nghiêm chế độ trực sẵn sàng chiến đấu, tổ chức các đợt tuần tra, kiểm tra, kiểm soát dọc tuyến bờ biển, đặc biệt là tại các cảng cá và khu neo đậu tàu thuyền. Đơn vị cũng tích cực tổ chức tuần tra, kiểm soát trên biển, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, từ không bật thiết bị VMS, không ghi nhật ký khai thác đến sử dụng ngư cụ cấm. Đáng chú ý, một số trường hợp có dấu hiệu đưa tàu cá ra vùng biển nước ngoài khai thác trái phép đã bị phát hiện và ngăn chặn kịp thời.

Song song với đó, lực lượng Biên phòng còn đẩy mạnh kiểm tra tại các trạm kiểm soát Biên phòng cửa sông, cảng cá. Mọi tàu cá xuất, nhập bến đều phải có đầy đủ hồ sơ, giấy phép, nhật ký hành trình, nhật ký khai thác nhằm đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc sản phẩm thủy sản.

Cùng với việc quản lý, giám sát chặt chẽ các phương tiện, BĐBP Bạc Liêu đã chủ động phối hợp với các địa phương, tổ chức hàng trăm buổi tuyên truyền pháp luật cho hàng ngàn lượt ngư dân ven biển. “Chúng tôi không chỉ nói về những quy định pháp luật khô khan. Mỗi buổi tuyên truyền đều gắn với câu chuyện thực tế, hậu quả pháp lý và thiệt hại kinh tế của hành vi vi phạm. Từ đó, bà con dần hiểu và tự giác chấp hành” - một cán bộ của Đồn Biên phòng Gành Hào chia sẻ. Ngoài ra, BĐBP còn hướng dẫn ngư dân cách sử dụng hiệu quả hệ thống định vị, nhật ký điện tử, khuyến khích đăng ký khai thác theo tổ, đội để dễ quản lý và hỗ trợ nhau trên biển. Đặc biệt, mô hình “Tổ tàu thuyền an toàn” và “Tổ tự quản an ninh trật tự” ở các xã ven biển như Vĩnh Thịnh, Vĩnh Trạch Đông, Nhà Mát... đang phát huy hiệu quả rõ nét, trở thành “tai, mắt” hỗ trợ đắc lực cho lực lượng chức năng.

Theo ông Lưu Hoàng Ly, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bạc Liêu, một trong những yêu cầu bắt buộc để gỡ “thẻ vàng” là 100% tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên phải lắp thiết bị VMS và duy trì hoạt động 24/24 giờ khi ra khơi. Nhận thức rõ điều này, BĐBP Bạc Liêu đã phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh tăng cường kiểm tra đột xuất hoạt động của thiết bị VMS. Trong những trường hợp cố tình tắt thiết bị VMS, hoặc làm nhiễu sóng nhằm “lách luật”, lực lượng Biên phòng sẽ lập biên bản, xử phạt nghiêm theo quy định. Một số chủ tàu cá bị đề xuất thu hồi giấy phép khai thác để răn đe, giáo dục chung. Không dừng lại ở kiểm tra, lực lượng Biên phòng còn chủ động tiếp cận các doanh nghiệp cung cấp thiết bị VMS để phối hợp hỗ trợ ngư dân sửa chữa, thay thế thiết bị hư hỏng kịp thời. Việc kết nối dữ liệu VMS với hệ thống giám sát chung của tỉnh và Trung ương cũng được triển khai đồng bộ, đảm bảo tính liên tục trong giám sát hành trình tàu cá.

Xây dựng thế trận an ninh nhân dân trên biển

Để cuộc chiến chống khai thác IUU đạt hiệu quả bền vững, BĐBP Bạc Liêu không “đơn độc” mà luôn xác định cần phối hợp chặt chẽ với các lực lượng: Cảnh sát biển, Thanh tra thủy sản, Hải quân Vùng 5, Công an tỉnh, cùng chính quyền địa phương.

Cán bộ, chiến sĩ BĐBP Bạc Liêu luôn đồng hành cùng với ngư dân trong quá trình vươn khơi, bám biển. Ảnh: Hồng Lam

Thông qua các đợt ra quân kiểm tra liên ngành, BĐBP đã phát hiện và xử lý hàng loạt trường hợp vi phạm phức tạp mà nếu chỉ một lực lượng thì khó đủ thẩm quyền và phương tiện để giải quyết, xử lý. Những tuyến biển có nguy cơ cao cũng được “chia lửa” giám sát, giúp siết chặt vòng kiểm soát từ bờ ra biển. Trong nội địa, lực lượng Biên phòng còn phối hợp với Công an xã, dân quân biển và người dân để xây dựng thế trận an ninh nhân dân trên biển, giữ vững ổn định khu vực ven biển, không để ngư dân bị lôi kéo vào hoạt động khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài.

Ông Lưu Hoàng Ly cho biết, trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu hiện có 843 tàu cá đăng ký, đăng kiểm, trong đó, 415 tàu có chiều dài từ 15m trở lên, còn lại là tàu có chiều dài dưới 15m. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Ban Chỉ đạo của tỉnh về chống khai thác IUU, thời gian qua, chính quyền các địa phương trong tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng như BĐBP, Công an, Kiểm ngư, Hải quân tiến hành kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến tại các trạm kiểm soát Biên phòng; kiểm soát và nắm được nguyên nhân đối với tàu cá nằm bờ, tàu cá mất kết nối, tàu vượt ranh giới, tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU; xử lý nghiêm, triệt để theo quy định tàu cá “3 không”, tàu cá không đủ điều kiện tham gia khai thác thủy sản; phối hợp với lực lượng Hải quân tuần tra trực tiếp trên biển, tổ chức đường dây nóng để ngư dân gặp vấn đề thì gọi lực lượng Biên phòng điều tàu hỗ trợ.

Còn tại đất liền, các đơn vị BĐBP luôn có tổ trực 24/24 giờ giám sát, khi phương tiện nào có dấu hiệu đến vùng biển giáp ranh, ngắt kết nối là lực lượng sẽ nhắc nhở ngay; điều tra, xử phạt 100% trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài... Đặc biệt, BĐBP Bạc Liêu cũng đã thành lập 21 Tổ tàu thuyền đoàn kết, an toàn với 168 phương tiện, đăng ký tự quản 12 bến bãi ven biển. Ngoài việc hỗ trợ nhau khi đánh bắt trên biển, các tổ còn tích cực tuyên truyền, vận động nhau cùng chống khai thác IUU, cung cấp nhiều tin tức quan trọng, có giá trị cho BĐBP.

Những nỗ lực không mệt mỏi của BĐBP Bạc Liêu trong thời gian qua đã đem lại kết quả tích cực. Theo thống kê từ Chi cục Thủy sản tỉnh, tỷ lệ tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài đã giảm đáng kể, các trường hợp bị xử lý vi phạm IUU giảm gần 40% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, hơn 95% tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên tại Bạc Liêu đã lắp đặt thiết bị VMS đúng quy định. Nhiều chủ tàu chuyển từ thái độ “đối phó” sang chủ động hợp tác với lực lượng chức năng.

Tỉnh Bạc Liêu cũng đã không ghi nhận trường hợp tàu cá nào bị nước ngoài bắt giữ kể từ đầu năm 2025 đến nay, đây là một tín hiệu đáng mừng. Dù đã đạt được nhiều kết quả khả quan, song công tác chống khai thác IUU vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là nhận thức của một bộ phận ngư dân còn hạn chế, chi phí đầu tư thiết bị còn cao, hạ tầng cảng cá chưa đồng bộ...

Công tác phòng, chống khai thác IUU là cuộc chiến trường kỳ, cần phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cơ quan chức năng và sự hợp tác, tuân thủ của người dân. Với tinh thần quyết tâm cao độ, sự phối hợp nhịp nhàng và sự vào cuộc đầy trách nhiệm, BĐBP Bạc Liêu đang từng bước đẩy lùi tình trạng khai thác IUU trên địa bàn. Họ chính là những người lính nơi tuyến đầu, lặng thầm nhưng đầy quả cảm, góp phần giữ vững chủ quyền biển đảo và mở đường cho ngành thủy sản nước nhà phát triển bền vững trong kỷ nguyên hội nhập.

Hồng Lam