Ba trụ điểm tựa Việt Nam hút vốn FDI trong kỷ nguyên mới

Thay đổi tư duy để thu hút vốn FDI thế hệ mới

Từ chỗ là điểm đến của các ngành sản xuất thâm dụng lao động, Việt Nam đang dần chuyển mình sang thu hút FDI công nghệ cao. Sự thay đổi này không chỉ thể hiện qua chính sách, mà còn ở cách các địa phương định hướng phát triển công nghiệp. Để duy trì sức hút và tạo đột phá, Việt Nam cần dựa vào ba trụ điểm chiến lược, nền tảng cho một giai đoạn tăng trưởng mới.

R&D LÀ BÀN ĐẠP CHO GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN MỚI

Tại Diễn đàn Bất động sản công nghiệp Việt Nam 2025 (VIPF 2025), ông Trường Bùi, Tổng giám đốc Roland Berger Việt Nam, Phó Tổng giám đốc hợp danh Khu vực Đông Nam Á đã chia sẻ về những yếu tố giúp Việt Nam thu hút mạnh mẽ vốn FDI trong thời gian tới.

Theo ông Trường Bùi, có ba yếu tố chính sẽ trở thành động lực mới của FDI Việt Nam trong giai đoạn tới gồm: FDI công nghệ cao, hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ và nguồn nhân lực chất lượng cao.

Tổng giám đốc Roland Berger Việt Nam dẫn chứng, một nhà đầu tư từng hoạt động tại Nhơn Trạch (Đồng Nai) hơn 20 năm trước nay đang gặp khó vì các địa phương đều chuyển hướng sang thu hút ngành công nghệ cao, trong khi những lĩnh vực truyền thống như giày da, nội thất dần bị hạn chế. Điều này cho thấy Việt Nam đang thay đổi rõ rệt trong chiến lược thu hút FDI, hướng đến các ngành có giá trị gia tăng và hàm lượng công nghệ cao.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa chuyển dịch này, xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ cho công nghiệp công nghệ cao là điều kiện tiên quyết, giúp Việt Nam đón đầu dòng vốn FDI thế hệ mới.

Ông Trường Bùi, Tổng giám đốc Roland Berger Việt Nam, Phó Tổng giám đốc hợp danh Khu vực Đông Nam Á

Chính vì vậy, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) chính là chìa khóa. Dù tốn kém, đây phải được xem là “chi phí cơ hội” để nâng cấp năng lực quốc gia.

Một thách thức khác là tỷ lệ nội địa hóa thấp. Việt Nam vẫn thiếu chuỗi cung ứng nội địa đủ mạnh để hỗ trợ các nhà đầu tư nước ngoài. Hiện nay, miền Bắc đã hình thành tương đối tốt hệ sinh thái công nghiệp công nghệ cao nhờ các tập đoàn như Samsung và Foxconn, trong khi miền Nam vẫn còn khoảng trống cần lấp đầy.

Do đó, Việt Nam cần phát triển hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ gắn với các ngành mũi nhọn, từ linh kiện, vật liệu đến dịch vụ kỹ thuật chuyên sâu.

Cùng với đó, các khu công nghiệp cần chuyển đổi vai trò, không chỉ cho thuê đất mà trở thành nền tảng tích hợp (platform) cung cấp giải pháp toàn diện cho nhà đầu tư: xử lý nước, vật liệu xanh, năng lượng tái tạo, logistics thông minh… tạo ra môi trường đầu tư bền vững và cạnh tranh hơn trong khu vực.

Cuối cùng, nguồn nhân lực vẫn là yếu tố then chốt. Việt Nam cần đầu tư mạnh vào đào tạo nghề, kỹ năng kỹ thuật và năng lực quản lý để đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao cho các ngành công nghiệp hiện đại.

TĂNG TỐC NỘI ĐỊA HÓA CHUỖI CUNG ỨNG

Những phân tích từ ông Trường Bùi cho thấy Việt Nam đang đứng trước bước ngoặt chiến lược trong thu hút FDI: từ ưu tiên số lượng sang nâng cao chất lượng, hướng tới công nghệ cao và phát triển bền vững.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa tầm nhìn này, Việt Nam không thể chỉ dựa vào chính sách ưu đãi hay quỹ đất công nghiệp, mà cần đẩy nhanh tiến trình nội địa hóa, hoàn thiện chuỗi cung ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh tổng thể. Đây cũng chính là góc nhìn được bà Trang Lê, Tổng giám đốc JLL Việt Nam, nhấn mạnh khi đánh giá triển vọng thu hút FDI trong các ngành công nghiệp thế hệ mới.

Một nghiên cứu mới đây của JLL Việt Nam cho thấy, khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang là tâm điểm của bốn ngành công nghiệp sản xuất thế hệ mới gồm bán dẫn, ô tô, dược - sinh học, thiết bị năng lượng tái tạo

Trong số này, Việt Nam nằm trong danh sách được các nhà sản xuất quốc tế cân nhắc đầu tư ở ba trên bốn lĩnh vực gồm bán dẫn, ô tô và thiết bị năng lượng tái tạo. Đây là tín hiệu rất tích cực cho vị thế của Việt Nam trên bản đồ sản xuất toàn cầu.

Theo bà Trang Lê, bên cạnh các lĩnh vực truyền thống như linh kiện điện tử hay máy tính, Việt Nam đang được xem là điểm đến mới cho các dòng vốn FDI trong những ngành công nghiệp thế hệ mới, thể hiện một bức tranh tăng trưởng đầy lạc quan.

Về thế mạnh thu hút các dòng vốn FDI, vị chuyên gia cho rằng, hiện nay, Việt Nam có ba vùng kinh tế trọng điểm thu hút vốn đầu tư. Trong đó, miền Nam là khu vực phát triển sớm nhất, dẫn đầu về tổng nguồn cung đất công nghiệp, nhà xưởng và kho bãi. Dù ban đầu tập trung các ngành thâm dụng lao động, nhưng đang có chuyển dịch mạnh sang ngành thâm dụng vốn và công nghệ cao, đặc biệt chú trọng tiêu chí xanh và phát triển bền vững.

Miền Bắc có lợi thế gần Trung Quốc “công xưởng thế giới” nên thu hút FDI lớn trong lĩnh vực linh kiện điện tử và máy tính. Miền Trung có quy mô nhỏ hơn nhưng đang dần nổi lên với tiềm năng logistics và công nghiệp phụ trợ.

Một điểm đáng chú ý là sự tham gia ngày càng mạnh của khu vực tư nhân. Nhiều nhà phát triển bất động sản nội địa đã đa dạng hóa sản phẩm, nâng cấp dịch vụ và chủ động xúc tiến đầu tư quốc tế, giúp tăng sức cạnh tranh của Việt Nam trên thị trường toàn cầu”.

Theo nghiên cứu của JLL, chu trình phát triển của thị trường bất động sản công nghiệp thường đi qua ba giai đoạn: Thâm dụng lao động, thâm dụng vốn, nghiên cứu và phát triển (R&D). Hiện tại, Việt Nam đang chuyển mình từ giai đoạn 1 sang giai đoạn 2, tương tự như Trung Quốc đã trải qua trong 20 năm trước khi trở thành nền sản xuất giá trị cao.

Để bứt phá nhanh hơn, vị chuyên gia nhận thấy, Việt Nam cần tăng tốc quá trình nội địa hóa chuỗi cung ứng, giúp doanh nghiệp trong nước tham gia sâu hơn.

Song song đó là nâng cao năng suất lao động, vì đây là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định đầu tư FDI chất lượng cao. Ngoài ra, thúc đẩy phát triển xanh và thông minh là hai yếu tố đã trở thành điều kiện “bắt buộc” trong các dự án sản xuất hiện đại.

Hiện nay, phát triển bền vững không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc. Các nhà sản xuất toàn cầu đều có cam kết Net zero và chỉ chọn những khu công nghiệp đạt chuẩn xanh, thông minh để đáp ứng chuỗi cung ứng toàn cầu

Do đó, khi đặt Việt Nam trong bức tranh so sánh khu vực, JLL xây dựng bộ chỉ số gồm hai nhóm yếu tố. Thứ nhất là yếu tố tài chính gồm giá đất, chi phí lao động, điện, nước, logistics. Thứ hai là yếu tố phi tài chính gồm môi trường đầu tư, hạ tầng, minh bạch thông tin, thủ tục hành chính.

Kết quả cho thấy, về chi phí, Việt Nam vẫn nằm trong nhóm cạnh tranh nhất khu vực. Tuy nhiên, về các yếu tố phi tài chính, Việt Nam còn nhiều dư địa cải thiện. Khi cân đối cả hai nhóm tiêu chí, Việt Nam xếp thứ tư, sau Ấn Độ, Thái Lan và Malaysia.

Rõ ràng, để duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh, Việt Nam cần nâng chất lượng môi trường đầu tư, hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ, song song với việc cải thiện sản phẩm bất động sản.

Giang Hồng