Bà Rịa - Vũng Tàu: Khép lại hành trình đầy tự hào, hướng đến tương lai

Khu kinh tế động lực của vùng Đông Nam Bộ

Ngày 12/8/1991, Quốc hội khóa VIII, Kỳ họp thứ 9 đã thông qua Nghị quyết thành lập tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Việc thành lập từ những đòi hỏi thực tiễn của đất nước là tạo không gian địa kinh tế - chính trị đủ rộng, lớn mạnh, dồi dào tiềm năng để mở đường cho việc phát triển ngành công nghiệp thăm dò, khai thác dầu khí trên thềm lục địa phía Nam của Tổ quốc, từng bước hình thành khu kinh tế động lực của khu vực Đông Nam Bộ và các tỉnh phía Nam gắn với củng cố thế trận quốc phòng an ninh trên biển.

Sự ra đời của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đáp ứng yêu cầu thực hiện Chiến lược ổn định, phát triển kinh tế - xã hội (1991-2000), phát triển khu dịch vụ phục vụ cho ngành công nghiệp dầu khí quốc gia đang phát triển và khai thác được nhiều tiềm năng, thế mạnh khác.

Bà Rịa - Vũng Tàu nay đã trở thành cứ điểm của ngành dầu khí. Ảnh: Ngọc Phương

Hơn thế nữa, việc thành lập tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã đáp ứng được tình cảm, nguyện vọng của nhân dân Vũng Tàu - Côn Đảo và các huyện Châu Thành, Long Đất, Xuyên Mộc, vốn có truyền thống gắn bó keo sơn trong hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm và trong xây dựng quê hương, mở ra giai đoạn phát triển mới, đầy sôi động, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

Khi mới thành lập, Bà Rịa - Vũng Tàu có 5 đơn vị hành chính, gồm: TP. Vũng Tàu và 4 huyện: Châu Thành, Xuyên Mộc, Long Đất và Côn Đảo. Trong quá trình phát triển và sắp xếp đơn vị hành chính đến thời điểm năm 2025 toàn tỉnh có 3 thành phố: Vũng Tàu, Bà Rịa, Phú Mỹ và 4 huyện: Long Đất, Châu Đức, Xuyên Mộc, Côn Đảo.

Thời điểm mới thành lập, hạ tầng kinh tế, hạ tầng xã hội của tỉnh còn nhiều khó khăn. Hầu hết các xã nông thôn và một phần đô thị không có điện; mạng lưới đường giao thông chưa phát triển, chủ yếu là đường đất, một số nhỏ đường đô thị láng nhựa nhưng đã xuống cấp nặng. Trường học, bệnh viện, trạm xá đều không đáp ứng được yêu cầu của người dân. Tính theo chuẩn nghèo thời điểm tỉnh mới thành lập, năm 1992-1995 tỷ lệ dân số thuộc diện đói và nghèo chiếm 25% dân số của tỉnh.

Ông Nguyễn Trọng Minh, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nhớ lại, khi thành lập tỉnh, Ban lãnh đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh cũng đã xác định tỉnh có nhiều tiềm năng phát triển công nghiệp mà đặc biệt là có thế mạnh về dầu khí. Khi tiền thân là đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo đã có nền tảng rất cơ bản cho sự phát triển lâu dài về công nghiệp hóa, tiềm năng, thế mạnh khi có các khu vực triển khai được các lĩnh vực về năng lượng như điện, công nghiệp nặng.

Đến thành quả vượt bậc trong hành trình 34 năm

Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu Nguyễn Văn Thọ cho hay, sau 34 năm hình thành và phát triển, đến nay tỉnh đã được xếp vào nhóm địa phương có hạ tầng giao thông đường bộ khang trang, đồng bộ nhất nước, có trình độ phát triển cao. Kinh tế có sự phát triển vượt bậc, quy mô kinh tế ngày càng lớn mạnh, đóng góp quan trọng đối với vùng và cả nước, với quy mô kinh tế năm 2024 đạt 17 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 5,6% tổng GDP của cả nước; tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của tỉnh đứng thứ 6/63 tỉnh, thành cả nước, đóng góp gần 5% trong tổng thu ngân sách cả nước.

Là một trong số ít các tỉnh, thành trực thuộc Trung ương tự cân đối ngân sách địa phương trong suốt giai đoạn từ năm 1996 đến nay và từ năm 2022, tỉnh tăng tỷ trọng đóng góp cho ngân sách Trung ương từ 36% lên 48%; GRDP bình quân đầu người cao gấp 2 lần mức bình quân chung cả nước.

Công nghiệp là động lực dẫn dắt nền kinh tế Bà Rịa - Vũng Tàu. Ảnh: Nguyễn Ngọc

Cơ cấu kinh tế của tỉnh chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phù hợp với tiềm năng và lợi thế của tỉnh. Năng suất, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của các ngành kinh tế ngày càng được nâng lên rõ nét. Bốn trụ cột phát triển kinh tế của tỉnh về công nghiệp, cảng biển, du lịch và nông nghiệp công nghệ cao đều có bước phát triển, đạt được nhiều kết quả quan trọng, toàn diện.

Công nghiệp từ chỗ chỉ có các cơ sở sản xuất công nghiệp nhỏ lẻ, phân bổ rải rác, đến nay đã chuyển mình mạnh mẽ, chiếm tỷ trọng chủ yếu trong nền kinh tế của tỉnh với 15 khu công nghiệp, trong đó có nhiều ngành công nghiệp quan trọng như: Điện, khí, luyện kim, cơ khí, đóng tàu, hóa chất, vật liệu xây dựng... Hình thành nhiều nhà máy công nghiệp quy mô lớn có ý nghĩa quan trọng không chỉ đối với sự phát triển của tỉnh mà có vai trò lớn đối với sự phát triển của quốc gia như: Trung tâm điện lực Phú Mỹ, Dự án khí Nam Côn Sơn, Tổ hợp hóa dầu miền Nam, Nhà máy Hyosung...

Cảng biển phát triển vượt bậc. Từ chỗ chỉ có một vài cảng chuyên dụng, tỉnh đã xây dựng hệ thống cảng Cái Mép - Thị Vải hiện đại, là cảng trung chuyển quốc tế, cửa ngõ xuất nhập khẩu lớn của vùng và cả nước. Các tuyến giao thông kết nối cảng với sân bay Long Thành và mạng lưới cao tốc đang được đẩy mạnh.

Du lịch được đầu tư bài bản với nhiều khu nghỉ dưỡng tầm cỡ quốc tế như The Grand Hồ Tràm, Six Senses Côn Đảo... Tỉnh đón trung bình 16-20 triệu lượt khách mỗi năm. Chất lượng dịch vụ và môi trường du lịch không ngừng được nâng cao.

Mỗi năm, Bà Rịa - Vũng Tàu đón trung bình 16-20 triệu lượt khách du lịch. Ảnh: Nguyễn Ngọc

Nông nghiệp phát triển theo hướng sinh thái, hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao. Đặc biệt, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đạt nhiều kết quả ấn tượng: 100% xã đạt chuẩn, toàn tỉnh được Thủ tướng công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2024.

Một trong những thành tựu nổi bật nhất của Bà Rịa - Vũng Tàu sau hơn ba thập kỷ chính là sự cải thiện mạnh mẽ về đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Từ một tỉnh có 25% dân số nghèo, đến năm 2022, tỉnh không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo đa chiều theo chuẩn quốc gia. Đến quý I/2025, tỉnh hoàn thành mục tiêu xóa nghèo đa chiều theo chuẩn riêng.

Mở ra một hành trình phát triển đột phá

Dù chỉ tồn tại hơn 3 thập kỷ, nhưng những dấu ấn, thành tựu của Bà Rịa - Vũng Tàu là vô cùng phong phú. Thành quả ngày hôm nay của Bà Rịa - Vũng Tàu không phải là điều tự có, mà tất cả được sự vun đắp, khơi nguồn từ ý chí, nghị lực, trăn trở, suy tư của những thế hệ cán bộ, lãnh đạo tiên phong, là sự tiếp nối trách nhiệm và sáng tạo của đội ngũ kế thừa.

Ông Trần Văn Khánh, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu chia sẻ: “Tôi rất vui mừng khi thế hệ kế tiếp đã kế tục xuất sắc. Hiện nay, Bà Rịa - Vũng Tàu hoàn toàn có thể xây dựng trở thành một trung tâm phát triển kinh tế biển, dịch vụ, thương mại và du lịch tầm cỡ. Qua đây cũng muốn nhắn nhủ lớp trẻ kế tiếp sau này luôn phát huy tốt, nỗ lực hơn nữa cho sự phát triển không ngừng của Bà Rịa - Vũng Tàu dù cho tới đây Bà Rịa - Vũng Tàu cùng với Bình Dương, TP. Hồ Chí Minh hợp nhất”.

Tại lễ kỷ niệm 34 năm thành lập tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (12/8/1991 - 12/8/2025) ngày 27/6 vừa qua, Bí thư Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu Phạm Viết Thanh cho rằng, khi TP. Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương hội tụ để hình thành một đại đô thị động lực của Quốc gia. Việc sáp nhập này là sự hợp lực để vươn xa, không phải khép lại quá khứ mà mở ra một hành trình phát triển đột phá.

Không chỉ đơn thuần là thay đổi địa giới hành chính mà là bước chuyển về tư duy quản trị, mô hình tổ chức để bước tới, đi lên. Để cùng nhau hình thành siêu đô thị, một trung tâm kinh tế, tài chính - thương mại, cảng quốc tế, công nghiệp, đô thị - công nghệ và dịch vụ tầm cỡ châu Á, sánh vai cùng các đại đô thị lớn của thế giới.

Trước ngày hợp nhất 3 địa phương, Bí thư Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu một lần nữa gửi gắm đến đội ngũ cán bộ, công chức, người lao động rằng, hãy mang theo bản lĩnh của vùng đất mình từng gắn bó, mang theo tinh thần, khát vọng đổi mới của những thế hệ đi trước và một tâm thế thật vững vàng để hội nhập, không hòa tan, để đổi mới mà không đánh mất chính mình, không chủ quan nhưng cũng không rụt rè, tiếp tục giữ lửa để những điều tốt đẹp còn và sẽ tiếp tục lan tỏa.

Từ ngày 1/7/2025, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh chính thức hợp nhất để trở thành TP. Hồ Chí Minh mới. Đơn vị hành chính mới này được kỳ vọng trở thành siêu đô thị đa trung tâm, trung tâm kinh tế - tài chính - công nghệ - logistics thông minh hàng đầu Đông Nam Á.

Nguyễn Ngọc