Áp thuế nước ngọt, tăng thuế rượu, bia

Ngày 14-6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội (QH) khóa XV đã biểu quyết thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), có hiệu lực từ ngày 1-1-2026.

Giữ mức thuế với xăng 10%

Với luật được QH thông qua, nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5 g/100 ml được đưa vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), chịu mức thuế 8% từ ngày 1-1-2027 và tăng lên 10% từ 2028. Các loại nước giải khát (còn gọi là nước ngọt) này không bao gồm các đồ uống như sữa và sản phẩm từ sữa; thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng; nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai; nước rau, quả nguyên chất...

Báo cáo giải trình, tiếp thu trước đó, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của QH, cho biết việc bổ sung nước ngọt vào diện chịu thuế là cần thiết, phù hợp thông lệ quốc tế nhằm định hướng sản xuất, tiêu dùng, mở rộng cơ sở thuế.

Một số ý kiến đề nghị bổ sung đánh thuế TTĐB với nước giải khát sử dụng chất tạo ngọt tổng hợp. Tuy nhiên, theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), chưa có căn cứ, đánh giá tác động đầy đủ việc bổ sung các sản phẩm có đường khác vào diện chịu thuế. Do đó, cơ quan này cho rằng cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá thận trọng và cân nhắc mục tiêu phục hồi sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp (DN) và báo cáo QH ở thời điểm phù hợp. Cũng tại luật này, đã đưa ra lộ trình tăng thuế TTĐB với các mặt hàng rượu, bia.

Theo đó, rượu từ 20 độ trở lên và mặt hàng bia chịu mức thuế 65% từ đầu năm 2026, từ các năm tiếp theo mỗi năm tăng 5% và đạt mức thuế 90% vào năm 2031. Rượu dưới 20 độ chịu thuế suất thuế TTĐB 35% vào năm 2026, các năm tiếp theo mỗi năm tăng 5%, đạt mức 60% vào năm 2031.

Theo ông Phan Văn Mãi, có ý kiến nhất trí việc áp thuế theo lộ trình và tăng thuế ngày càng cao đối với rượu, bia, thuốc lá, nước giải khát có đường nhưng cần đánh giá tác động xã hội của lộ trình tăng thuế.

Về nội dung này, UBTVQH nhấn mạnh việc sửa đổi theo hướng nâng thuế suất đối với các mặt hàng thuộc đối tượng chịu thuế TTĐB là để thể chế hóa các chủ trương của Đảng và Nhà nước về bảo vệ, nâng cao sức khỏe nhân dân và thực hiện các cam kết quốc tế.

Mặt hàng thuốc lá vẫn chịu mức thuế TTĐB 75%. Từ 2027, mặt hàng này sẽ chịu thuế tuyệt đối với thuốc lá điếu là 2.000 đồng/bao, tăng dần lên 10.000 đồng vào 2031. Xì gà 20.000 đồng/điếu và lên 100.000 đồng từ năm 2031. Thuốc lá sợi, thuốc lào hoặc các dạng khác có mức thuế 20.000 đồng/100 g hoặc 100 ml và tăng đến 100.000 đồng vào năm 2031.

Đối với mặt hàng máy điều hòa, luật quy định không áp thuế TTĐB với loại công suất từ 24.000 BTU trở xuống và loại trên 90.000 BTU. Máy điều hòa công suất trên 24.000 - 90.000 BTU áp mức thuế 10% từ ngày 1-1-2026. Mặt hàng xăng khoáng vẫn chịu thuế TTĐB 10% như hiện hành, riêng xăng sinh học E5 và E10 mức thuế ưu đãi lần lượt là 8% và 7%.

Các đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua luật ngày 14-6ảnh: Phạm Thắng

Luật hóa tài sản số

Cùng ngày, Luật Công nghiệp công nghệ số (CNS) cũng đã được QH thông qua, với nhiều quy định nhằm thúc đẩy ngành CNS tại Việt Nam. Luật tập trung vào các chính sách ưu đãi cho DN CNS, phát triển hạ tầng số dùng chung, khuyến khích khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, đào tạo nhân lực chất lượng cao và triển khai thử nghiệm công nghệ có kiểm soát.

Luật quy định các địa phương cần có chính sách hỗ trợ phát triển nhân lực cho các dự án trọng điểm về nghiên cứu và sản xuất sản phẩm CNS, như chip bán dẫn và hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI). Các DN tham gia sẽ được hỗ trợ một phần chi phí thuê nhân sự chất lượng cao, đào tạo, đào tạo lại và nâng cao kỹ năng cho nguồn nhân lực. Ngoài ra, các hoạt động sản xuất sản phẩm, cung cấp dịch vụ CNS trọng điểm, bao gồm phần mềm, AI, chip bán dẫn và xây dựng trung tâm dữ liệu AI, sẽ được hưởng các ưu đãi về đầu tư, thuế và đất đai, tạo điều kiện thuận lợi cho DN phát triển.

Vấn đề tài sản số (TSS) đã chính thức được luật hóa tại Luật Công nghiệp công nghệ số. Trong đó nêu rõ TSS là tài sản theo quy định của Bộ Luật Dân sự, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số, được tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bởi CNS trên môi trường điện tử.

Theo luật này, TSS bao gồm tài sản ảo trên môi trường điện tử là một loại TSS có thể được dùng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư. Tài sản ảo không bao gồm chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định và tài sản tài chính khác theo quy định của pháp luật về dân sự, tài chính; TSS hóa là một loại TSS mà sử dụng công nghệ mã hóa hoặc CNS có chức năng tương tự để xác thực đối với tài sản trong quá trình tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao. Tài sản mã hóa không bao gồm chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định và tài sản tài chính khác theo quy định của pháp luật về dân sự, tài chính; và tài sản số khác.

Luật Công nghiệp CNS cũng đã đưa ra những quy định mang tính nguyên tắc về nội dung quản lý TSS, gồm: Việc tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao, xác lập quyền sở hữu TTS; quyền, nghĩa vụ của các bên đối với hoạt động có liên quan đến TTS; biện pháp bảo đảm an toàn, an ninh mạng; phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt...

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của QH Lê Quang Huy, nhằm bảo đảm tính khả thi, linh hoạt và ổn định, luật chỉ quy định mang tính nguyên tắc về TTS và giao Chính phủ quy định cụ thể cho phù hợp với thực tiễn phát triển. Trong phiên làm việc ngày 14-6, QH đã biểu quyết thông qua Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại DN; Luật Hóa chất (sửa đổi); Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật và thảo luận tại hội trường về Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật về lĩnh vực quân sự, quốc phòng.

Ngày 16-6, QH tiếp tục làm việc với nhiều nội dung quan trọng, trong đó có biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

MINH CHIẾN - VĂN DUẨN