Áp lực thanh khoản gia tăng, ngân hàng quốc doanh nhập cuộc tăng lãi suất

Thanh khoản hệ thống ngân hàng đang chịu áp lực rõ rệt trong những tháng cuối năm khi tăng trưởng tín dụng đạt mức cao nhất trong nhiều năm, buộc các ngân hàng thương mại, bao gồm cả khối ngân hàng quốc doanh, phải điều chỉnh tăng lãi suất huy động sau thời gian dài giữ ổn định.

Ngân hàng quốc doanh nhập cuộc tăng lãi suất huy động

Theo báo cáo cập nhật ngành ngân hàng của Chứng khoán Vietcap công bố ngày 16/12/2025, tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống đã đạt 16,56% tính đến ngày 27/11. Phần lớn các ngân hàng đã tiến sát trần hạn mức tăng trưởng tín dụng được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) giao, trong khi chỉ còn một số ít ngân hàng còn dư địa cho vay. Trong bối cảnh này, Vietcap cho rằng khả năng NHNN nới thêm hạn mức tín dụng vào giai đoạn cuối năm là không cao.

Lãi suất tiền gửi ngân hàng niêm yết tính đến ngày 16/12/2025.

Áp lực thanh khoản ngắn hạn bắt đầu gia tăng từ đầu tháng 10/2025, thể hiện rõ qua diễn biến của lãi suất liên ngân hàng. Lãi suất qua đêm đã tăng nhanh từ mức bình quân khoảng 4% lên 6-7%, phản ánh nhu cầu vốn ngắn hạn của các ngân hàng tăng mạnh. Theo phân tích của Vietcap, tình trạng này xuất phát từ yếu tố mùa vụ khi nhu cầu tín dụng thường tăng cao vào cuối năm, khoảng cách lớn giữa tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng huy động, cùng với áp lực tỷ giá vẫn còn hiện hữu.

Để giảm căng thẳng thanh khoản, NHNN đã sử dụng linh hoạt các công cụ điều hành, bao gồm kênh thị trường mở (OMO) và nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ (FX swap) kỳ hạn 14 ngày. Đầu tháng 12, NHNN đã nâng lãi suất cho vay OMO từ 4,0% lên 4,5%. Theo Vietcap, động thái này vừa mang tính điều tiết thanh khoản, vừa phát đi tín hiệu cho phép các ngân hàng thương mại điều chỉnh tăng lãi suất huy động khi cần thiết. Diễn biến này cũng tương đồng với năm 2024, khi NHNN từng nâng lãi suất OMO trong bối cảnh thanh khoản và tỷ giá chịu áp lực, trước khi hạ trở lại khi điều kiện thị trường ổn định hơn.

Trong làn sóng tăng lãi suất huy động, các ngân hàng tư nhân là nhóm đi trước, đặc biệt là các ngân hàng quy mô nhỏ tập trung vào mảng bán lẻ. Bình quân gia quyền theo quy mô tiền gửi, lãi suất huy động của khối ngân hàng tư nhân đã tăng khoảng 50-64 điểm cơ bản trong 3 tháng gần đây. Một số ngân hàng nhỏ như KLB, GPBank, PVComBank, BVB hay SGB hiện chào lãi suất huy động, bao gồm cả các chương trình khuyến mãi, ở mức 7,5-8,1%/năm cho kỳ hạn 6-12 tháng đối với các nhóm khách hàng chọn lọc.

Sau thời gian dài giữ ổn định từ giữa năm 2023, khối ngân hàng thương mại nhà nước cũng đã chính thức điều chỉnh tăng lãi suất huy động. Trong đợt điều chỉnh mới nhất, BIDV, Vietcombank và VietinBank đã nâng lãi suất niêm yết trên hầu hết các kỳ hạn thêm tới khoảng 50 điểm cơ bản.

Tuy vậy, mặt bằng lãi suất của nhóm này vẫn ở mức thấp so với lịch sử. Lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng hiện vào khoảng 5,2%, thấp hơn 30-40 điểm cơ bản so với đáy giai đoạn 2020-2021 và thấp hơn khoảng 160 điểm cơ bản so với mức trước đại dịch COVID-19, cho thấy chính sách lãi suất hiện nay vẫn mang tính hỗ trợ đối với nền kinh tế.

Áp lực NIM còn tiếp diễn nhưng có thể tạo đáy trong năm 2025

Bên cạnh việc điều chỉnh lãi suất huy động, các ngân hàng cũng đang đẩy mạnh đa dạng hóa nguồn vốn nhằm giảm áp lực thanh khoản. Các biện pháp bao gồm phát hành trái phiếu ngân hàng, chứng chỉ tiền gửi, huy động vốn từ nước ngoài và triển khai các kế hoạch tăng vốn thông qua phát hành cổ phiếu riêng lẻ.

Đáng chú ý, MBBank gần đây đã huy động thành công khoản vay hợp vốn xanh trị giá 500 triệu USD, được các tổ chức tài chính quốc tế đăng ký vượt mức, cho thấy khả năng tiếp cận nguồn vốn ngoại của các ngân hàng Việt Nam đang được cải thiện.

Vietcap nhận định áp lực lên biên lãi ròng (NIM) của ngành ngân hàng sẽ còn tiếp diễn trong ngắn hạn, đặc biệt trong quý IV/2025 và quý I/2026, khi chi phí vốn tăng do lãi suất liên ngân hàng và lãi suất huy động duy trì ở mức cao. Tuy nhiên, công ty chứng khoán này kỳ vọng NIM sẽ tạo đáy trong năm 2025 và có thể ổn định hoặc nhích tăng nhẹ trong năm 2026, nhờ nhu cầu tín dụng duy trì vững, tăng trưởng cho vay bán lẻ cải thiện, giải ngân các khoản vay trung - dài hạn tăng lên và chất lượng tài sản được cải thiện.

Trong trung hạn, thanh khoản và nguồn vốn của hệ thống ngân hàng được kỳ vọng sẽ tiếp tục được hỗ trợ bởi xu hướng cắt giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), việc đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, nỗ lực đa dạng hóa nguồn vốn của các ngân hàng và dòng tiền quay trở lại hệ thống khi khu vực hộ kinh doanh thích nghi dần với các quy định thuế và hóa đơn điện tử mới.

Dù vậy, Vietcap cũng lưu ý rằng NIM vẫn là biến số khó lường nhất của ngành ngân hàng trong năm 2026 và rủi ro giảm vẫn hiện hữu nếu tình trạng căng thẳng thanh khoản kéo dài hơn so với kỳ vọng.

Xuân Bắc