'Áp lực kép', hàng loạt hộ kinh doanh cá thể đóng cửa: Hiểu sai chính sách thuế, từ chối chuyển khoản

Tình trạng nhiều cửa hàng tại các tuyến phố lớn trên địa bàn TP Thanh Hóa các cửa hàng đồng loạt đóng cửa, tạm ngừng kinh doanh.

Nghị định 70/2025/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ có hiệu lực từ ngày 1/6/2025, 100% hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, không phân biệt hộ kinh doanh đăng ký nộp thuế theo phương pháp khoán hay kê khai; doanh thu dưới 200 triệu đồng thì không phải nộp thuế và doanh thu từ trên 200 triệu đồng đến dưới 1 tỉ đồng thì sẽ áp dụng kê khai thuế.

Việc Nhà nước thay đổi một số quy định chính sách thuế là nhằm minh bạch trong công tác quản lý thuế, chống thất thu thuế, thuận lợi trong việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Tuy nhiên, do chưa hiểu rõ, nhiều hộ kinh doanh vì lo ngại những thông tin thay đổi về chính sách thuế khi chưa kịp thích ứng nên đã đóng cửa nghe ngóng. Việc không hiểu rõ chính sách dẫn đến việc đóng cửa hàng, không thanh toán bằng hình thức chuyển khoản, chậm nộp tờ khai, không sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền đối với các hộ/cá nhân thuộc diện phải sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền sẽ dẫn đến bị xử phạt đối với hành vi chậm nộp hoặc không nộp nộp tờ khai theo mẫu theo quy định của pháp luật.

Một góc chợ Vườn hoa, đại lộ Lê Lợi, TP Thanh Hóa.

Bà Lê Thị Tâm, chủ cửa hàng quần áo tại chợ Vườn Hoa, đường Lê Lợi, TP Thanh Hóa cho biết: “Với thuế suất 1,5% trên doanh thu, trong khi lợi nhuận chỉ 2 - 5%, cửa hàng gần như không còn lãi. Điều này buộc tôi phải tính toán, cân đối điều chỉnh giá một số mặt hàng. Cùng với đó, tuổi cao, nên thao tác trên các phần mềm hiện đại tôi phải nhờ người nhà thao tác giúp việc nhập mã hàng vào máy, xuất hóa đơn vì từ trước đến nay chỉ quen viết tay nên thao tác chậm. Doanh thu tại các cửa hàng truyền thống thời gian gần đây giảm nhiều vì phải cạnh tranh với các loại hình thương mại điện tử khác, giờ lại chưa hiểu rõ về chính sách thuế mới, sợ bị phạt, tịch thu hàng vì không có hóa đơn đầu vào rồi hàng tồn nhiều năm nên chúng tôi cũng rất lo lắng”.

Chị Hà Thị Oanh, tiểu thương kinh doanh tại chợ Tây Thành, chia sẻ: “Nhiều tiểu thương chưa kịp triển khai hóa đơn điện tử vì thời gian gấp và lo lắng vì việc kê khai hàng hóa nên đã tạm thời đóng cửa hàng vì phần lớn các hộ kinh doanh tại chợ lâu nay mua bán bằng nhiều đầu vào khác nhau, nhiều mặt hàng hóa đơn đầu vào không có nên rất hoang mang, hàng hóa bán chậm, hàng tồn nhiều, sợ kiểm tra bị thu hồi và xử lý vi phạm. Bên cạnh đó, lâu nay chúng tôi đóng thuế khoán, giờ chuyển sang đóng thuế mới chúng tôi cũng chưa biết đóng thuế như thế nào phù hợp nên tôi rất hoang mang, tôi rất mong các ngành chức năng có văn bản hướng dẫn cụ thể để chúng tôi ổn định kinh doanh, bảo đảm đời sống”.

Một cách làm “né” chính sách thuế mới những ngày qua của nhiều cá nhân/hộ kinh doanh đó là chỉ nhận tiền mặt, không chuyển khoản hoặc chuyển khoản vào tài khoản không đăng ký liên kết với cơ quan thuế. Chị Lương Thị Hải, kinh doanh hàng tiêu dùng tại thị xã Nghi Sơn, cho biết: “Lâu nay để bán được nhiều hàng, tôi thường lấy khuyến mãi bù vào để bán hàng đến các đại lý thấp hơn giá niêm yết của công ty, nên dù bán được nhiều hàng, doanh thu cao nên nếu tính thuế theo thực tế chuyển khoản thì tôi không còn lợi nhuận, thậm chí lỗ, nên tạm thời không muốn bị “soi” doanh thu tôi chỉ nhận thanh toán bằng tiền mặt”.

Tương tự, tại cửa hàng kinh doanh văn phòng phẩm K.N tại đường Dương Đình Nghệ kéo dài, sau khi mua hàng, khi thanh toán khách hàng được hướng dẫn thanh toán bằng một mã QR khác với mã được cửa hàng đặt ở trên quầy vì được giải thích tài khoản thanh toán này đã được kết nối với cơ quan thuế, khi thanh toán cũng không được ghi rõ nội dung chuyển khoản”.

Việc thanh toán không sử dụng tiền mặt là xu thế tất yếu của xã hội và không ảnh hưởng đến việc kê khai thuế của các hộ kinh doanh. Ảnh: Người dân xã Tây Hồ (Thọ Xuân) thực hiện thanh toán bằng mã QR khi mua hàng.

Tuy nhiên, không phải hộ kinh doanh nào cũng có cách hiểu sai về cách tính thuế, phương pháp áp thuế mới này. Chị Nguyễn Thị Lệ Bích, chủ một cửa hàng tạp hóa tại phường Đông Vệ, TP Thanh Hóa, chia sẻ: “Cửa hàng tôi vẫn thanh toán chuyển khoản bình thường. Bởi vì khi nhập hàng, tôi đã có hóa đơn đầu vào rõ ràng, khách hàng mua bán bất kỳ món hàng nào đều được tôi nhập vào phần mềm kế toán trên máy tính. Do vậy, việc cơ quan thuế, quản lý thị trường đến kiểm tra, tuyên truyền, hướng dẫn tôi đều thực hiện nghiệm các quy định. Cùng với đó, việc khách hàng thanh toán bằng chuyển khoản hay tiền mặt không ảnh hưởng đến việc kê khai thuế của tôi”.

Chia sẻ với phóng viên về các phản ứng bất thường như đóng cửa hàng, không nhận thanh toán chuyển khoản trong kinh doanh, ông Đào Trọng Tấn, Giám đốc Đại lý thuế An Hiểu Minh, cho rằng: “Việc các hộ kinh doanh, người bán hàng bỗng dưng đóng cửa hàng, từ chối nhận chuyển khoản tạo nên sự bất tiện, tâm lý không tốt với bên mua và họ cũng tự hạn chế cơ hội kinh doanh của mình trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện nay. Nhà nước không quan tâm hộ kinh doanh thu tiền bằng hình thức gì. Chỉ quan tâm việc bán hàng có nhập hóa đơn, kê khai và nộp thuế đầy đủ hay không. Cơ quan thuế hiện có đầy đủ công cụ, dữ liệu và nghiệp vụ để đối chiếu giao dịch ngân hàng, xác minh thu nhập. Nếu người nộp thuế không chứng minh được nguồn gốc, họ sẽ bị nghi ngờ trốn thuế, bán hàng hàng không có nguồn gốc xuất xứ và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Kế toán An Hiểu Minh đang ra quân cùng với các đội thuế thuộc Chi cục thuế khu vực X tuyên truyền, hỗ trợ người dân về thủ tục thuế, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho khách hàng, minh bạch trong kinh doanh. Góp phần đưa chính sách đi vào thực tế”.

Nhiều của hàng trên đường Lê Hữu Lập, TP Thanh Hóa đóng cửa tạm ngừng kinh doanh.

Nghị định 70/2025/NĐ-CP được ban hành như một bước ngoặt lớn: hộ kinh doanh doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm, thuộc lĩnh vực tiêu dùng trực tiếp buộc phải dùng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền kết nối cơ quan thuế. Khi đó, doanh thu được ghi nhận theo từng giao dịch, sát thực tế - minh bạch hơn, khó gian lận hơn. Đáng chú ý, từ ngày 1/7/2025, cá nhân, hộ kinh doanh cũng sẽ sử dụng mã định danh cá nhân thay mã số thuế. Dữ liệu thuế đã được liên kết với tài khoản ngân hàng, app eTax Mobile, VNeID, giúp cơ quan quản lý dễ dàng xác định toàn bộ dòng tiền và nghĩa vụ thuế của từng người.

Do vậy, thay vì đóng cửa hàng và các hộ, cá nhân kinh doanh cần hiểu đúng chính sách và thực hiện các quy định một cách chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng hạn; chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế theo quy định. Qua đó, góp phần đưa thị trường cạnh tranh lành mạnh, bền vững bảo vệ cả người bán và người mua một cách công bằng, văn minh, không có “đất sống” cho các hành vi gian lận thương mại.

Sắp tới, theo Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân quy định từ ngày 1/1/2026, chính thức bỏ thuế khoán với hộ kinh doanh. Việc thực hiện quy định này kỳ vọng sẽ thu hẹp tối đa sự chênh lệch, tạo mọi điều kiện thuận lợi về tổ chức quản trị và chế độ tài chính, kế toán để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp. Đẩy mạnh số hóa, minh bạch hóa, đơn giản hóa, dễ tuân thủ, dễ thực hiện đối với chế độ kế toán, thuế, bảo hiểm... để khuyến khích chuyển đổi hộ kinh doanh sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp. Các địa phương, ngành thuế đang gấp rút thực hiện nhiều giải pháp, tuyên truyền, hỗ trợ người dân.

Nhóm phóng viên