Áp lực gia tăng từ các rủi ro thuế quan

Chủ động giảm thị phần xuất khẩu tại thị trường nhiều biến động, hướng đến tập trung phục vụ các dự án trọng điểm trong nước là định hướng chiến lược của Tập đoàn Hòa Phát. (Nguồn HPG)

Việc tiếp cận thị trường xuất khẩu trọng điểm này, vì thế, trở nên thách thức hơn bao giờ hết.

Ảnh hưởng tiêu cực đến nhiều ngành, lĩnh vực

Theo thông tin từ Bộ Công thương, ngày 11/6/2024, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã chính thức khởi xướng điều tra đồng thời chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với gỗ dán cứng và trang trí nhập khẩu từ Việt Nam. Theo đó, gần 100 doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam đối diện nguy cơ phải chịu mức thuế chống bán phá giá lên đến 138,04%-152,41%. Biên độ trợ cấp hiện chưa được phía Hoa Kỳ công bố.

Trước việc Việt Nam, Trung Quốc và Indonesia là ba nước bị DOC thực hiện điều tra kép, TS Kim Ngọc Quang, Chủ tịch hội đồng thành viên Công ty trách nhiệm hữu hạn Kim Hoàng không khỏi lo lắng. “Các sản phẩm bị điều tra chủ yếu thuộc nhóm HS 4412 và HS 9403. Đây là hai nhóm Việt Nam có thế mạnh, song cũng có những khó khăn trong việc chứng minh xuất xứ bởi vùng sản xuất còn nhiều điểm chưa tương thích quy định quốc tế”, ông Quang nói.

Thị trường Hoa Kỳ hiện chiếm khoảng 20% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Rạng sáng 7/6/2025 (theo giờ Việt Nam), DOC đã công bố kết quả sơ bộ về mức thuế chống bán phá giá trong kỳ rà soát hành chính lần thứ 19 (POR19) đối với lệnh áp thuế chống bán phá giá với tôm nước ấm đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam. Đáng nói, Công ty cổ phần Thủy sản Sóc Trăng đã bị áp mức thuế sơ bộ lên tới 35,29%, mức cao bất thường so thông lệ. Trong suốt 19 năm qua, chưa từng có doanh nghiệp Việt Nam nào bị áp thuế sơ bộ ở mức này. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), thông tin trên đã ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý nhà nhập khẩu Hoa Kỳ, gây xáo trộn kế hoạch mua hàng và thực hiện đơn hàng xuất khẩu...

Mới đây, đã có bảy doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu cá tra sang thị trường nước này được miễn thuế chống bán phá giá theo kết quả chính thức của POR20 mà DOC công bố ngày 18/6/2025. Song, VASEP vẫn bày tỏ quan ngại và cảnh báo rủi ro trước những biến động chính sách thuế quan, nhất là khi Hoa Kỳ có khả năng áp dụng mức thuế đối ứng sau ngày 9/7/2025. Sinh kế của khoảng bốn triệu lao động sẽ chịu tác động trực tiếp. Còn các doanh nghiệp xuất khẩu chịu cú sốc mạnh vì sụt giảm lợi nhuận kéo theo suy giảm năng lực cạnh tranh.

Cũng theo thông tin từ DOC, từ ngày 4/6/2025, thuế nhập khẩu đối với thép và nhôm từ Việt Nam vào Hoa Kỳ tăng từ 25% lên 50%. Động thái này là rào cản không dễ vượt qua cho phần lớn doanh nghiệp xuất khẩu mặt hàng này. Trong khi đó, việc Hoa Kỳ điều chỉnh mức thuế áp dụng các mặt hàng nhập khẩu có xuất xứ Trung Quốc ở mức 145% xuống còn 30% đã tạo ra một “cơn lốc xoáy” xuất khẩu từ Trung Quốc sang Hoa Kỳ, khiến giá cước vận tải biển tăng mạnh. Đơn cử, trên tuyến từ châu Á sang bờ tây Hoa Kỳ, giá cước vận chuyển một container 40 feet trước đây khoảng 2.500 USD, nay đã tăng lên 4.000 USD và khả năng còn tăng cao hơn. Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) Trần Thanh Hải đánh giá, đây là minh chứng rõ nét cho tác động tiêu cực từ việc áp thuế đối ứng của Hoa Kỳ.

Chủ động bảo vệ quyền lợi chính đáng

Thực tế, tôm và cá tra là hai mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đã nhiều năm gánh chịu các vụ kiện từ phía Mỹ, gây bất ổn kéo dài cho ngành thủy sản. VASEP cho rằng, việc tiếp tục áp thuế cao sẽ khiến Việt Nam mất lợi thế tại thị trường truyền thống và lớn nhất thế giới về tiêu thụ thủy sản. Trước tình hình này, Chính phủ cần chỉ đạo các cơ quan hữu quan xây dựng cơ sở pháp lý và sớm đàm phán với phía Hoa Kỳ. Đồng thời, chủ động tổ chức vận động hành lang tại Quốc hội Hoa Kỳ cũng như làm việc với các hiệp hội tiêu dùng, doanh nghiệp sở tại nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của ngành thủy sản Việt Nam.

Về phía cộng đồng doanh nghiệp, cũng cần chủ động lường trước rủi ro thuế quan, chuẩn bị kỹ định hướng sản xuất, kinh doanh nhằm thích ứng với xu thế các nước tăng cường áp dụng hàng rào kỹ thuật đối với hàng nhập khẩu.

Là một trong những doanh nghiệp chủ động thu hẹp doanh số xuất khẩu thép sang Mỹ xuống còn khoảng 3% tổng doanh thu mảng thép, Tập đoàn Hòa Phát đã mở rộng sản xuất sang mảng thép chuyên biệt nhằm phục vụ các dự án hạ tầng trọng điểm trong nước. Theo đại diện tập đoàn, đây là định hướng quan trọng để chuẩn bị tâm thế đối mặt bối cảnh khó khăn. Thực tế, Hòa Phát đã đẩy mạnh tiêu thụ nội địa với tỷ trọng lần lượt đạt 72%, 73% và 84% trong các năm 2023, 2024 và ba tháng đầu năm 2025.

Ở góc độ quản lý nhà nước, cơ quan chức năng chuyên ngành Việt Nam cũng chủ động thể hiện sự minh bạch trong chấp hành các quy định thương mại theo thông lệ quốc tế. Cụ thể, theo Phó Cục trưởng Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương) Chu Thắng Trung, sau quá trình khẩn trương tiến hành điều tra theo quy định pháp luật, đầu năm 2025, Bộ Công thương đã ban hành Quyết định số 460/QĐ-BCT về việc áp dụng thuế chống bán phá giá tạm thời đối với một số sản phẩm thép cán nóng có xuất xứ từ Ấn Độ, Trung Quốc.

Ông Chu Thắng Trung khẳng định, đây là nỗ lực minh bạch của một quốc gia có thế mạnh về hàng hóa xuất khẩu như Việt Nam. Tới đây, Bộ Công thương sẽ tiếp tục tiến hành điều tra một cách cẩn trọng, bảo đảm khách quan, công khai, minh bạch xuất xứ của các sản phẩm xuất khẩu từ Việt Nam. Mặt khác, cơ quan này sẽ cùng các Bộ, ngành liên quan theo dõi sát sao diễn biến các thị trường quan trọng để có khuyến cáo và hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.

Trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng trên thế giới, các doanh nghiệp cần cập nhật kỹ tình hình biến động về thuế quan để phối hợp đối tác nhập khẩu khi ký kết hợp đồng vận chuyển, giao nhận hàng hóa nhằm hạn chế rủi ro”.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương)

THU THỦY