Áp dụng IFRS trong doanh nghiệp niêm yết: Bước tiến nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Việc áp dụng IFRS không chỉ mang lại lợi ích riêng cho từng doanh nghiệp mà còn có tác động sâu rộng tới toàn bộ thị trường chứng khoán.

Khác biệt ngôn ngữ kế toán

Thực tế hiện nay, bên cạnh nghĩa vụ công bố thông tin, một rào cản lớn đối với các nhà đầu tư nước ngoài/quỹ đầu tư khi tiếp cận doanh nghiệp Việt Nam đó là không cùng ngôn ngữ kế toán. Trong đó, đa số các doanh nghiệp Việt Nam đang sử dụng Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) thì các doanh nghiệp đa quốc gia trên thế giới đang sử dụng tiêu chuẩn kế toán quốc tế (IFRS) với nhiều sự khác biệt.

Một trong những điểm khác biệt là VAS chưa có quy định cho phép đánh giá lại tài sản và nợ phải trả theo giá trị hợp lý tại thời điểm báo cáo, nên doanh nghiệp không thể tái định giá tài sản đang sở hữu, dù giá trị tài sản biến động đáng kể so với giá trị sổ sách. VAS chỉ cho phép đánh giá lại tài sản cố định là bất động sản, nhà xưởng và thiết bị trong trường hợp doanh nghiệp đưa tài sản đi góp vốn liên doanh, liên kết, chia tách, sáp nhập doanh nghiệp. Trong khi nếu áp dụng IFRS, sẽ có một số khoản mục có sự thay đổi đáng kể về cách hạch toán, dẫn tới tăng chi phí cho doanh nghiệp.

Thêm nữa, theo VAS, doanh nghiệp thưởng tiền mặt sẽ làm giảm lợi nhuận sau thuế, còn phát hành cổ phiếu cho người lao động (ESOP) thì chỉ cần chuyển từ các khoản mục lợi nhuận chưa phân phối, thặng dư cổ phần, quỹ đầu tư phát triển, quỹ khác sang tăng vốn chủ sở hữu. Như vậy, về bản chất, phát hành ESOP là chuyển dịch các khoản mục trong báo cáo tài chính.

Trong khi đó, theo IFRS, doanh nghiệp phát hành ESOP buộc phải ghi nhận chi phí theo từng giai đoạn sát với thời gian gắn liền với kỳ ESOP đó, tức ESOP là một loại chi phí và khi phát hành, doanh nghiệp sẽ phải ghi nhận giảm lợi nhuận trong kỳ hạch toán.

IFRS tạo điều kiện thuận lợi để các quỹ đầu tư dài hạn tham gia vào thị trường chứng khoán Việt Nam.

Chuẩn hóa và minh bạch hóa thông tin tài chính

Nhận thức rõ lợi ích từ IFRS, nhiều doanh nghiệp niêm yết đã và đang chủ động chuyển đổi để nâng tầm báo cáo tài chính. Trong tháng 10/2024, DIC Corp (DIG) đã tổ chức tập huấn về IFRS, chuẩn bị cho kế hoạch áp dụng tiêu chuẩn này trong thời gian tới.

Các doanh nghiệp trong lĩnh vực vận tải và thủy sản như PVTrans (PVT), Nam Việt (ANV), và Minh Phú (MPC) cũng đã bắt đầu triển khai lộ trình IFRS. Điều này không chỉ giúp họ định giá lại tài sản, phản ánh đúng năng lực tài chính mà còn tăng tính hấp dẫn đối với các quỹ đầu tư nước ngoài.

Theo đánh giá của các chuyên gia, việc các doanh nghiệp niêm yết hướng tới chung ngôn ngữ kế toán và nhìn thấy những lợi ích khi áp dụng tiêu chuẩn IFRS không chỉ giúp nhà đầu tư dễ dàng định giá lại tài sản, mà còn là cách để doanh nghiệp tiếp cận các nhà đầu/quỹ đầu tư nước ngoài có mong muốn đầu tư tại Việt Nam trong tương lai.

Đồng thời, việc áp dụng IFRS không chỉ mang lại lợi ích riêng cho từng doanh nghiệp mà còn có tác động sâu rộng tới toàn bộ thị trường chứng khoán. IFRS giúp chuẩn hóa và minh bạch hóa thông tin tài chính, tạo niềm tin cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang cạnh tranh với các thị trường khu vực để thu hút dòng vốn ngoại.

Một trong các tiêu chí để nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi là sự minh bạch và tuân thủ các chuẩn mực quốc tế. Việc các doanh nghiệp niêm yết áp dụng IFRS không chỉ giúp họ đáp ứng yêu cầu này mà còn thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc cải thiện chất lượng thông tin trên thị trường tài chính.

Không những vậy, IFRS tạo điều kiện thuận lợi để các quỹ đầu tư dài hạn tham gia vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Đây là nhóm nhà đầu tư có xu hướng ưu tiên các thị trường minh bạch và tuân thủ chuẩn mực kế toán quốc tế.

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, quá trình chuyển đổi sang IFRS cũng đặt ra không ít thách thức. Các doanh nghiệp cần đầu tư lớn vào đào tạo nhân sự, nâng cấp hệ thống kế toán, và xây dựng lộ trình chuyển đổi phù hợp. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ cơ quan quản lý và sự chủ động của các doanh nghiệp, đây là cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ tài chính khu vực và thế giới.

Có thể nói, việc các doanh nghiệp niêm yết áp dụng IFRS không chỉ là bước đi chiến lược để nâng cao uy tín và tính minh bạch mà còn góp phần thúc đẩy thị trường chứng khoán Việt Nam đạt mục tiêu nâng hạng vào năm 2025. Đây là minh chứng cho sự nỗ lực không ngừng của Việt Nam trong việc hội nhập quốc tế, tạo dựng một thị trường tài chính minh bạch, bền vững và hấp dẫn đối với các nhà đầu tư toàn cầu.

Thùy Linh