Anh điều tra vụ binh sĩ nôn mửa khi ngồi xe thiết giáp hiện đại Ajax

Xe thiết giáp Ajax, do hãng General Dynamics UK phát triển, vốn được kỳ vọng trở thành xương sống của lực lượng trinh sát Anh trong thập kỷ tới. Tuy nhiên, chương trình này một lần nữa rơi vào tâm điểm tranh cãi sau sự cố ngày 22/11 tại thao trường Salisbury Plain, khi hàng chục quân nhân gặp các biểu hiện bất thường như nôn mửa, chóng mặt, mất thăng bằng và run rẩy khi ngồi trong xe này.

Bộ Quốc phòng Anh ngay lập tức mở cuộc điều tra và tạm đình chỉ sử dụng toàn bộ dòng xe thiết giáp tối tân này.

Sự cố xảy ra trong bối cảnh Ajax đã nhiều năm đối mặt với các chỉ trích liên quan đến tiếng ồn quá mức, rung lắc lớn và hàng loạt vấn đề kỹ thuật. Năm 2021, một điều tra độc lập cho biết nhiều binh sĩ tham gia thử nghiệm từng bị suy giảm thính lực do tiếng ồn bên trong khoang xe vượt ngưỡng cho phép.

Đến 2023, quân đội Anh tuyên bố các hạn chế đã được xử lý và Ajax đủ điều kiện hoạt động. Tuy nhiên, sự kiện mới cho thấy khoảng cách đáng lo giữa kết luận thử nghiệm và trải nghiệm thực tế của binh sĩ.

Về mặt kỹ thuật, Ajax thuộc thế hệ xe chiến đấu bọc thép hạng trung, được trang bị pháo 40 mm sử dụng công nghệ tháp pháo CT40, có tốc độ 70 km/h và trọng lượng khoảng 38 tấn.

Xe được tích hợp hệ thống cảm biến quang điện tử, radar trinh sát mặt đất và tổ hợp cảm biến chiến trường cho phép thu thập dữ liệu theo thời gian thực.

Thiết kế của Ajax hướng đến việc đưa lực lượng trinh sát Anh tiến gần hơn tới năng lực tác chiến theo mô hình chiến trường số hóa, trong đó mọi dữ liệu từ tiền tuyến được truyền về trung tâm chỉ huy nhanh hơn và chính xác hơn.

Tuy nhiên, ưu thế cảm biến và hỏa lực của Ajax lại bị lu mờ bởi một loạt vấn đề nội tại. Báo cáo trước đây từng chỉ ra rằng khi di chuyển ở tốc độ cao hoặc vượt địa hình gồ ghề, rung lắc trong khoang xe vượt chuẩn khiến binh sĩ khó quan sát, khó vận hành thiết bị và dễ gặp chấn thương.

Ngay cả khi tiếng ồn đã được giảm xuống, theo tuyên bố của quân đội, cảm giác “say xe” mạnh vẫn là dấu hiệu của một nền tảng chưa thực sự tương thích với yêu cầu hoạt động thực tế.

Về chiến lược, sự cố lần này đặt ra câu hỏi về năng lực triển khai lực lượng trinh sát của Anh trong tương lai gần.

Thiết giáp Ajax vốn được xem là mảnh ghép quan trọng trong kế hoạch hiện đại hóa Lữ đoàn Tác chiến Sâu, lực lượng hạt nhân của chiến dịch trinh sát tầm xa và tác chiến đa miền.

Nếu thiết giáp Ajax tiếp tục bị đình chỉ hoặc phải sửa đổi sâu, Anh sẽ đối mặt với khoảng trống năng lực, đồng thời kéo dài sự phụ thuộc vào các nền tảng cũ như CVR(T) đã hoạt động từ thập niên 70.

Sự cố cũng có thể tác động đến niềm tin của chính phủ Anh đối với các chương trình công nghiệp quốc phòng trong nước.

Được đặt hàng từ 2010, Ajax đã tiêu tốn gần 5 tỷ USD nhưng vẫn chưa đạt trạng thái sẵn sàng chiến đấu đầy đủ.

Một dự án đầu tư lớn nhưng liên tục gặp lỗi kỹ thuật có thể làm chậm các kế hoạch tái cấu trúc quân đội, trong khi môi trường chiến lược châu Âu đang thay đổi nhanh chóng bởi chiến sự Ukraine và yêu cầu tăng cường năng lực răn đe.

Đối với binh sĩ Anh, điều quan trọng nhất lúc này là xác minh nguyên nhân chính xác của vụ việc.

Nếu tiếng ồn hoặc rung lắc tiếp tục là yếu tố gây hại, điều đó đồng nghĩa cần tiến hành cải tiến cấu trúc khoang xe, hệ thống treo hoặc thậm chí thiết kế lại toàn bộ mô-đun tháp pháo.

Nếu nguyên nhân đến từ lỗi vận hành hay điều kiện huấn luyện đặc thù, quân đội cần xây dựng quy trình nghiêm ngặt hơn để bảo đảm an toàn cho lực lượng.

Dù nguyên nhân nào được kết luận, vụ việc tại Salisbury Plain cho thấy bài toán lớn hơn: khi một nền tảng quân sự được quảng cáo hiện đại nhưng lại không tương thích với điều kiện hoạt động thực tế, hiệu quả chiến đấu trên chiến trường sẽ bị giảm đáng kể.

Thiết giáp Ajax vì thế trở thành biểu tượng của thách thức lớn trong hiện đại hóa quân đội: công nghệ mới chỉ phát huy giá trị nếu nó thực sự phù hợp với con người đang sử dụng nó.

Việt Hùng

Theo AP, Breaking Defense