An sinh - xã hôịGiảm nghèo đô thị còn nhiều thách thức tiềm ẩn

Thách thức từ những đối tượng đặc thù

Tại Tọa đàm "Giải pháp nào cho những người nghèo giữa phố" do Báo NTNN/Điện tử Dân Việt tổ chức mới đây, một vấn đề được các chuyên gia thảo luận rất quan tâm là tỷ lệ nghèo ở khu vực đô thị đã giảm đáng kể, nhưng giảm nghèo đô thị vẫn là một bài toán phức tạp, đòi hỏi các giải pháp toàn diện và bền vững.

Các chuyên gia đánh giá giảm nghèo đô thị là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi các giải pháp toàn diện và bền vững. Ảnh Khổng Chí

Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo Nguyễn Lê Bình cho biết: tỷ lệ hộ nghèo đô thị cuối năm 2024 chỉ còn 0,39% theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia, một con số rất thấp so với khu vực nông thôn. Thậm chí, nhiều đô thị lớn đã không còn hộ nghèo, chỉ còn lại một tỷ lệ nhỏ hộ cận nghèo. Điều này cho thấy hiệu quả của các chính sách trong thời gian qua.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Lê Bình, tỷ lệ thấp không có nghĩa là vấn đề nghèo đô thị đã hết và dễ giải quyết. Thách thức lớn nhất hiện nay nằm ở những đối tượng đặc thù như người di cư, lao động tự do và những người bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19. Sự đa dạng của nghèo đô thị cũng được thể hiện qua việc 9 địa phương đã ban hành chuẩn nghèo đa chiều riêng.

Đơn cử, TP Hồ Chí Minh đã bổ sung những tiêu chí thiếu hụt về tiếp cận các dịch vụ xã hội, phản ánh đúng đặc thù của một đô thị lớn, nơi thu nhập có thể cao nhưng các chi phí sinh hoạt và tiếp cận dịch vụ lại rất tốn kém. Điều này cho thấy một thực tế, dù có thu nhập đủ để không bị xếp vào diện nghèo, nhiều người vẫn phải đối mặt với "nghèo đa chiều" vì thiếu hụt các dịch vụ cơ bản.

Dòng chảy di cưáp lực lên người nghèo giữa phố

Chuyên gia Đặng Đình Ngọc (Tổ chức Care) nhận định rằng, người nghèo di cư từ nông thôn ra thành thị là một xu thế tất yếu ở Việt Nam. Các đô thị lớn mang lại nhiều cơ hội việc làm và thu nhập tốt hơn mà người dân không thể có được ở quê hương. Nhiều người dân tộc thiểu số đã rời các vùng núi phía Bắc để làm công nhân tại các khu công nghiệp phía Nam, trở thành một bộ phận quan trọng đóng góp vào kinh tế địa phương.

Lao động phi chính thức là nhóm đối tượng yếu thế nhất trong hành trình di cư ra các đô thị. Ảnh: Hữu Hạnh

Chuyên gia về giảm nghèo Phạm Minh Thu cũng đồng tình rằng có nhiều yếu tố thúc đẩy dòng di cư này. Ngoài cơ hội việc làm, người dân còn mong muốn tiếp cận các dịch vụ xã hội tốt hơn như y tế và giáo dục, bởi chất lượng dịch vụ ở đô thị vượt trội so với nông thôn. Thậm chí, ảnh hưởng của truyền thông cũng là một yếu tố, khi hình ảnh về một đô thị văn minh, hiện đại đặc biệt hấp dẫn giới trẻ.

Lao động phi chính thức là nhóm đối tượng yếu thế nhất trong hành trình di cư. Bà Phạm Minh Thu phân tích, họ thường không được bảo vệ bởi pháp luật lao động, không có bảo hiểm và chế độ an sinh xã hội kèm theo. Công việc và thu nhập của họ không ổn định, rủi ro mất việc làm rất cao. Khi có dịch bệnh, lao động phi chính thức là nhóm chịu tác động đầu tiên.

Hơn nữa, việc tiếp cận dịch vụ tốt hơn cũng là một thách thức lớn. Nếu không có nhà ở hoặc vị trí cư trú cố định, họ khó có thể tiếp cận các dịch vụ về giáo dục và y tế tại địa phương mới. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn, khi họ di cư để tìm kiếm cuộc sống tốt hơn nhưng lại đối mặt với những khó khăn mới, dễ bị tái nghèo.

Các chuyên gia đều thống nhất, người nghèo di cư ra thành phố làm việc, trở thành người nghèo đô thị là xu hướng tất yếu. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để giảm nghèo cho các đối tượng “thu nhập không nghèo nhưng nghèo đủ thứ”. Giải pháp cần tập trung vào việc tạo điều kiện cho họ tiếp cận các dịch vụ xã hội một cách công bằng.

Theo ông Nguyễn Lê Bình, các chính sách và chương trình cần thực hiện cải cách để tạo thu nhập, tạo việc làm, tiếp cận dịch vụ cơ bản và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân đô thị. Chẳng hạn, cần có các chương trình hỗ trợ để người lao động di cư có thể chuyển bảo hiểm y tế hoặc cho con học mầm non với chế độ tương tự như người bản địa.

Diệu Thảo