AI và các công nghệ tiên tiến được áp dụng ở công trình sân bay Long Thành

Sân bay Long Thành (Đồng Nai) là dự án trọng điểm quốc gia với tổng vốn đầu tư ước tính 336.630 tỉ đồng, quy mô đón 100 triệu khách/năm.

Cùng điểm qua các công nghệ chủ đạo đã được ứng dụng tại công trình sân bay này và vai trò của chúng trong thúc đẩy phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo cho ngành hàng không Việt Nam.

Thi công và xây dựng

Dự án sân bay Long Thành sử dụng các công nghệ xây dựng tiên tiến từ giai đoạn thiết kế đến thi công.

1. BIM (Building Information Modeling) được áp dụng xuyên suốt để quản lý toàn bộ thông tin kỹ thuật và tiến độ. Theo ACV, chủ đầu tư phối hợp các nhà thầu ứng dụng BIM trong thiết kế và thi công để “lường trước các điểm giao cắt giữa các gói thầu, đảm bảo tính đồng bộ giữa các hạng mục kỹ thuật”.

BIM là mô hình thông tin công trình. Đây là công nghệ tạo ra một mô hình 3D kỹ thuật số chứa toàn bộ dữ liệu liên quan đến công trình xây dựng như kiến trúc, kết cấu, hệ thống điện - nước, vật liệu, chi phí và tiến độ thi công. Điểm mạnh của BIM là cho phép các bên liên quan (chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn thiết kế, giám sát…) cùng làm việc trên một mô hình duy nhất, từ đó dễ dàng phát hiện xung đột kỹ thuật, tối ưu chi phí, rút ngắn thời gian thi công và quản lý công trình hiệu quả hơn trong suốt vòng đời của nó.

Ở sân bay Long Thành, BIM còn được các nhà thầu ứng dụng ở cấp độ cao như BIM 5D (tích hợp thêm yếu tố chi phí) và LOD 400 (mức độ chi tiết mô hình rất cao), giúp kiểm soát cả tiến độ, ngân sách và bảo đảm chất lượng thi công ngay từ giai đoạn thiết kế.

2. Thiết bị và máy móc tự động hiện đại: Các tổng thầu sử dụng máy móc hiện đại đạt tiêu chuẩn khí thải cao (Euro 5) giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải. Ví dụ, Vinaconex (Tổng công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam) đầu tư dây chuyền nghiền đá, máy rải bê tông mới giảm ồn và tiêu thụ năng lượng, đồng thời bố trí bạt che chắn và máy phun sương để giảm bụi trong quá trình thi công.

3. Vật liệu xây dựng xanh, sạch: Vật liệu thi công được chọn từ các nhà cung cấp đạt chứng chỉ quản lý môi trường ISO 14001, đảm bảo hạn chế tác động tiêu cực đến hệ sinh thái. Quy trình thi công cũng tuân thủ yêu cầu an toàn - môi trường khắt khe, như sử dụng vật liệu không độc hại và xử lý chất thải xây dựng theo quy chuẩn.

Nhờ kết hợp BIM, thiết bị tự động và vật liệu xanh, dự án xây sân bay Long Thành không chỉ được thi công hiệu quả mà còn hướng đến tiêu chuẩn công trình xây dựng xanh, giảm thiểu lãng phí và sai sót.

Hạ tầng thông minh và quản lý vận hành

Các hệ thống điều hành sân bay Long Thành được thiết kế theo mô hình “sân bay thông minh” với dữ liệu tập trung và tự động hóa cao.

1. Hệ thống quản lý tập trung và dữ liệu lớn:Toàn bộ dữ liệu sân bay (các thông tin về chuyến bay, bãi đỗ, làm thủ tục, hải quan…) được đưa vào một cơ sở dữ liệu tập trung. Điều này giúp nhà quản lý dễ dàng phân bổ cửa lên xuống, bến đỗ và khai thác tài nguyên sân bay một cách hiệu quả, đồng thời giám sát an ninh, phát hiện và xử lý sự cố nhanh chóng.

2. Trí tuệ nhân tạo (AI) và internet vạn vật (IoT): Nhóm tư vấn đề xuất tích hợp IoT kết nối mọi thiết bị kỹ thuật tại nhà ga và sân đỗ.

IoT là công nghệ kết nối các thiết bị vật lý (cảm biến, camera, máy móc, hệ thống điều khiển…) với internet để chúng có thể thu thập, trao đổi dữ liệu và điều khiển từ xa mà không cần con người can thiệp trực tiếp.

Ở sân bay Long Thành, IoT được ứng dụng để giám sát hạ tầng (cảm biến theo dõi tình trạng thiết bị, cầu băng chuyền, thang máy, hệ thống chiếu sáng), quản lý an ninh (camera kết nối IoT phát hiện sự cố và truyền cảnh báo về trung tâm điều hành), tối ưu vận hành (dữ liệu IoT kết hợp với AI dự báo nhu cầu năng lượng, điều phối giao thông nội bộ và quản lý hành lý theo thời gian thực).

AI sẽ được áp dụng tại sân bay Long Thành cho nhiều tác vụ khác nhau - Ảnh: ADCC

Trong khi AI được ứng dụng tại sân bay Long Thành để nhận diện sinh trắc học (khuôn mặt, dấu vân tay) cho thủ tục hành khách và xuất nhập cảnh, giúp tự động hóa quy trình kiểm tra danh tính. Ngoài ra, công nghệ này còn phân tích dữ liệu từ camera an ninh để dự báo luồng hành khách, đề xuất phân bổ nhân sự và cảnh báo kịp thời người bị cấm bay.

Không những thế, AI hỗ trợ phân tích dữ liệu bay, thời tiết và an ninh nhằm xây dựng kế hoạch bay và điều phối khai thác tối ưu, góp phần nâng cao độ an toàn và hiệu quả khai thác.

3. Tự động hóa kiểm soát và an ninh: Sân bay Long Thành được áp dụng nhiều công nghệ tự động hóa hiện đại như hệ thống hỗ trợ hành khách tự làm thủ tục hàng không (self check-in kiosk) và ký gửi hành lý, kiểm soát an ninh tại cổng ra vào tự động, làm thủ tục xuất nhập cảnh tự động và cửa ra tàu bay tự động. Các hệ thống này tương tự công nghệ được sử dụng ở sân bay quốc tế Incheon (Hàn Quốc) hay Changi (Singapore), giúp đẩy nhanh luồng khách và giảm thủ tục thủ công.

Nhờ hạ tầng kết nối thông minh và phân tích dữ liệu thời gian thực, sân bay Long Thành hướng đến mục tiêu trở thành nơi quản lý hiện đại, tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Hệ thống hỗ trợ hành khách tự làm thủ tục hàng không ở Isân bay quốc tế Incheon - Ảnh: Internet

Bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng

Để hạn chế ảnh hưởng đến môi trường xung quanh, chủ đầu tư và các nhà thầu đã triển khai nhiều biện pháp thi công xanh tại dự án sân bay Long Thành. Chẳng hạn, vì muốn hạn chế bụi phát thải ra môi trường, phía nhà thầu đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như tổ chức xe tưới nước định kỳ theo ca, rải đá dăm ở các khu vực có lưu lượng phương tiện lưu thông cao, đồng thời trồng cỏ phủ xanh ở các khu vực đã thi công xong phần nền. Đặc biệt, ở gói thầu 4.6 đường cất hạ cánh và đường lăn, nhà thầu cũng trồng cỏ ở một số khu vực.

Tại những khu vực đào đắp đã đạt đến cao độ thiết kế, nhà thầu cũng nghiên cứu phủ cỏ đồng loạt, đặc biệt là khu bay nhằm hạn chế đất trống, giảm khả năng bụi phát sinh khi gió lớn hoặc thời tiết hanh khô.

Chủ đầu tư và nhà thầu triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường trong quá trình thi công dự án sân bay Long Thành - Ảnh: Internet

Vật liệu và thiết bị được sử dụng đều hướng đến tiết kiệm năng lượng, ví dụ các máy móc khai thác, nghiền đá mới tiêu tốn ít nhiên liệu, quy trình kiểm soát nghiêm ngặt vật liệu đầu vào giúp giảm hao hụt, lắp hệ thống phun sương giảm bụi và ồn.

Bên cạnh đó, kiến trúc xanh của nhà ga cũng chú trọng yếu tố bền vững. Nhà ga trung tâm được thiết kế theo ý tưởng “hoa sen cách điệu”, có thác nước nhân tạo và sân vườn lớn ở khu vực làm thủ tục, kết hợp với ô lấy sáng từ mái kính để đưa ánh sáng tự nhiên vào bên trong. Việc này không chỉ tạo cảnh quan thân thiện mà còn góp phần điều hòa nhiệt độ và giảm nhu cầu chiếu sáng nhân tạo.

Công nghệ hỗ trợ trải nghiệm hành khách

Các dịch vụ hành khách tại sân bay Long Thành được tự động hóa cao nhằm nâng cao tiện ích và tốc độ phục vụ.

1. Làm thủ tục tự động: Các công nghệ ở Incheon T2 (nhà ga số 2 của sân bay Quốc tế Incheon) và Changi T4 (nhà ga số 4 của sân bay Quốc tế Changi) như hệ thống hỗ trợ hành khách tự làm thủ tục hàng không và băng chuyền ký gửi hành lý tự động đều được tích hợp vào sân bay Long Thành. Hành khách có thể tự làm thủ tục và gửi hành lý chỉ bằng vài thao tác trên máy, rút ngắn thủ tục, khác với quầy truyền thống.

2. Nhận dạng sinh trắc học: Hành khách được kiểm soát xuất nhập cảnh bằng sinh trắc học (khuôn mặt/vân tay) thay cho hộ chiếu giấy. Trong đó, AI nhận dạng mặt tự động tại cửa hải quan giúp rút ngắn thời gian làm thủ tục. Tại sân bay quốc tế Changi, công nghệ này giảm thời gian trung bình làm thủ tục nhập cảnh đến 60%.

3. Cổng an ninh và cửa máy bay tự động: Hệ thống cổng kiểm soát an ninh tự động quét vé và sinh trắc học, còn cửa lên máy bay tự động cho phép khách đi thẳng lên tàu bay sau khi hoàn tất kiểm tra an ninh. Những công nghệ này loại bỏ bước kiểm tra nhân viên, đẩy nhanh luồng khách và giảm nhân sự phục vụ.

4. Xử lý hành lý thông minh: Băng chuyền hành lý tích hợp công nghệ RFID (nhận dạng bằng sóng vô tuyến) giúp tự động nhận dạng và theo dõi hành lý với độ chính xác gần như tuyệt đối. Hành khách có thể theo dõi lộ trình vận chuyển hành lý của mình qua ứng dụng điện thoại. Hệ thống này giảm thiểu thất lạc và sai sót, đồng thời tăng cường an toàn soi chiếu trước khi giao hành lý cho khách.

Những công nghệ tự động hóa trên sẽ giúp nâng cao trải nghiệm hành khách tại sân bay Long Thành: Thủ tục nhanh gọn, thời gian chờ giảm, dịch vụ an toàn và hiện đại hơn.

Vai trò trong phát triển bền vững

Các công nghệ tiên tiến giúp đẩy nhanh tiến độ xây dựng cũng như vận hành khai thác thương mại dự án sân bay Long Thành mà vẫn đảm bảo chất lượng.

Ứng dụng BIM và hệ thống quản lý thông minh giảm lỗi thiết kế, tiết kiệm chi phí; thiết bị tự động và máy móc hiện đại rút ngắn thời gian thi công và giảm nhu cầu nhân công thủ công. Các giải pháp xây dựng xanh như tưới nước chống bụi, phủ xanh mặt bằng, sử dụng vật liệu sạch và tiết kiệm năng lượng giúp giảm thiểu tác động môi trường.

Việc áp dụng các công nghệ mới cùng giải pháp tự động hóa tại dự án sân bay Long Thành cho thấy nỗ lực của ngành hàng không Việt Nam trong tiếp cận xu hướng chuyển đổi số và phát triển bền vững.

“Sân bay Long Thành đón chuyến bay đầu tiên vào ngày 19.12”

Sân bay Long Thành hiện luôn có hàng ngàn công nhân, kỹ sư đang thi công ở nhiều hạng mục dự án, đặc biệt là khu vực nhà ga hành khách và các khu vực hạ tầng kỹ thuật về điện, nước. Đây là một đại công trường với các trang thiết bị, máy móc khổng lồ thi công rầm rộ, nhiều đoàn xe ben nối đuôi nhau ra vào liên tục.

Đại diện ACV cho biết dự án thành phần 3 (có 14 gói thầu) hiện còn 11 gói thầu đang được công ty này tổ chức thi công đồng loạt trên toàn bộ mặt bằng công trường theo đúng tinh thần "vượt nắng, thắng mưa, không thua gió bão", "3 ca, 4 kíp", "xuyên lễ, xuyên Tết, xuyên ngày nghỉ" của Thủ tướng. Các liên danh nhà thầu đã huy động hàng trăm mũi thi công, gần 14.000 chuyên gia, kỹ sư, công nhân, người lao động và khoảng 3.000 thiết bị thi công để đẩy nhanh tiến độ.

Theo ACV, các hạng mục như nhà ga hành khách, hệ thống hạ tầng kỹ thuật ngầm, giao thông nội cảng đều đang bám sát tiến độ cam kết. Hạng mục nhà ga hành khách đến nay cơ bản đã hoàn thành phần thô, công tác hoàn thiện mái, mặt dựng kính, hệ thống kỹ thuật và lắp đặt thiết bị công nghệ đang được triển khai đồng loạt.

Sau khi đàm phán điều chỉnh thời gian và biện pháp thi công, đến nay các liên danh nhà thầu thực hiện các gói thầu của dự án đều cam kết rút ngắn tiến độ từ 3 - 6 tháng so với hợp đồng ban đầu.

"Tiến độ xây dựng sân bay Long Thành giai đoạn 1 phấn đấu cơ bản hoàn thành trước 19.12.2025, đưa vào vận hành khai thác thương mại vào nửa đầu năm 2026", theo đại diện ACV.

Cuối tháng 7 vừa qua, ông Nguyễn Tiến Việt, Phó tổng giám đốc ACV, cho biết: "Ngày 19.12 tới đây, nhân sự kiện khánh thành đồng loạt nhiều dự án hạ tầng lớn trên cả nước, sân bay Long Thành sẽ đón chuyến bay đầu tiên từ Hà Nội đến Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Máy bay sẽ lăn vào nhà ga hoàn thiện qua hệ thống ống lồng, hoàn thành thủ tục khánh thành giai đoạn đầu của dự án".

Sơn Vân