80% startup AI Mỹ đang sử dụng mã nguồn mở của Trung Quốc

Ảnh minh họa.

Andreessen Horowitz (a16z) là một trong những quỹ đầu tư mạo hiểm quyền lực nhất Thung lũng Silicon.

Tháng 8 năm nay, tạp chí The Economist từng dẫn thông tin gây nhiều chú ý: ông Martin Casado, đối tác tại a16z, cho biết khoảng 80% các startup AI Mỹ đến gọi vốn tại quỹ này hiện đang dùng mô hình nguồn mở của Trung Quốc thay vì mô hình của OpenAI hay Anthropic.

Đến đầu tháng 11 vừa qua, ông Jensen Huang, Tổng giám đốc Nvidia, tiếp tục lên tiếng cảnh báo vị thế AI của Mỹ đang bị đe dọa trước năng lực ngày càng tiến bộ của Trung Quốc. Ông cho rằng việc Trung Quốc có thể “chiến thắng” trong kỷ nguyên AI là điều mà phương Tây buộc phải suy nghĩ một cách nghiêm túc.

Ông Brian Chesky, Tổng giám đốc Airbnb, bạn thân của nhà đồng sáng lập Open AI Sam Altman, cũng phải thừa nhận rằng công ty ông đang phụ thuộc nhiều vào mô hình Qwen của Alibaba, bởi mô hình này “rất tốt, lại nhanh và rẻ”. Còn về ChatGPT của OpenAI, ông Chesky thẳng thắn: “Tôi không nghĩ nó đáp ứng được yêu cầu hoạt động của Airbnb”.

Theo Nhân dân Nhật báo, Qwen của Alibaba đã ghi nhận hơn 600 triệu lượt tải xuống kể từ năm 2023 và khoảng 170.000 mô hình phái sinh được phát triển dựa trên nó.

Phần lớn lượt tải xuống diễn ra các nước đang phát triển, nơi người dùng hạn chế về tài chính nhưng lại muốn tận dụng các mô hình nguồn mở, chi phí thấp và linh hoạt để xây dựng hệ thống AI của riêng mình.

Tính đến tháng 4 năm nay, Trung Quốc cũng đang sở hữu khoảng 1,6 triệu đơn đăng ký bằng sáng chế liên quan đến AI, chiếm 38,6% tổng lượng đơn trên toàn thế giới, mức cao nhất trong số các quốc gia.

Trên bảng xếp hạng Design Arena, cả 16 mô hình AI nguồn mã nguồn mở hàng đầu trên bảng xếp hạng toàn cầu đều đến từ Trung Quốc. Trong khi mô hình mã nguồn mở của OpenAI GPT-oss-120B lại chỉ đứng ở vị trí thứ 17. Dĩ nhiên, vẫn có người hoài nghi về độ tin cậy của bảng xếp hạng Design Arena.

Mỹ vẫn đang giữ nhiều lợi thế trong cuộc đua AI - Ảnh: Financial Times.

Chatham House, viện nghiên cứu các chính sách thế giới độc lập hàng đầu, có trụ sở tại London, Vương quốc Anh, trong bài phân tích mới đây đã chỉ ra rằng, dù các công ty AI của Mỹ đang nắm lợi thế về chip tiên tiến nhất và hạ tầng trung tâm dữ liệu vững mạnh, nhưng dễ thấy rằng Trung Quốc đang nỗ lực bắt kịp với tốc độ ấn tượng.

Các công ty AI tại Mỹ đang hưởng lợi lớn nhờ tiếp cận không giới hạn các chip mới nhất như Blackwell B200 và B100. Trong khi hiện tại, chip Nvidia tiên tiến nhất mà Trung Quốc có thể tiếp cận theo các quy định của Mỹ là H20, với sức mạnh tính toán chỉ bằng 1/15 lần Blackwell.

Nhưng vì sao dù không được tiếp cận với những bộ xử lý tiên tiến nhất, các mô hình AI của Trung Quốc lại ngày càng hoàn thiện và bắt kịp các mô hình của Mỹ? Nhiều nguồn tin cho biết các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ vẫn chưa hoàn toàn chặt chẽ. Một số chip bị Mỹ cấm vẫn đang bị "buôn lậu" vào Trung Quốc, hoặc được mua lại từ các nước thứ ba. Hay một số chip như Nvidia H800 đã có sẵn trong kho dự trữ của các công ty Trung Quốc trước khi lệnh cấm có hiệu lực.

Tuy nhiên, trên hết, Trung Quốc đang tập trung nghiên cứu nâng cấp thuật toán, nhờ đó, ngay cả khi sử dụng chip kém hơn, các mô hình AI vẫn có thể xử lý dữ liệu hiệu quả và đạt hiệu suất cao.

Một ví dụ điển hình là mô hình Kimi K2 Thinking, được huấn luyện trên các chip Nvidia H800 dự trữ từ trước lệnh cấm cuối năm 2023. Dù sử dụng chip kém hơn, Kimi K2 vẫn vượt trội hơn ChatGPT-5 và Anthropic Claude Sonnet 4.5 trên một số tiêu chuẩn đánh giá. Nguyên nhân chủ yếu là nhờ kiến trúc và phương pháp huấn luyện đổi mới, những bước tiến ấn tượng của Trung Quốc trong AI.

Ngoài chip, Mỹ cũng có nhiều trung tâm dữ liệu hơn Trung Quốc, nhờ đó dễ dàng đào tạo hoặc cập nhật các mô hình mới. Tuy nhiên, Trung Quốc cũng đang nỗ lực bắt kịp. Họ đưa ra chính sách ưu đãi về điện và trợ cấp năng lượng để thúc đẩy xây dựng hàng loạt trung tâm dữ liệu. Một số trung tâm mới được đặt ở các vùng sa mạc, sử dụng năng lượng mặt trời giá rẻ, nâng cao khả năng cạnh tranh và giảm chi phí vận hành.

Chatham House nhấn mạnh nếu lợi thế cạnh tranh còn lại của các công ty AI Mỹ bị xói mòn, trong khi các mô hình của họ khó lòng cạnh tranh ngay cả trên thị trường nội địa trước các đối thủ Trung Quốc, thì những khoản đầu tư khổng lồ vào AI, vốn là động lực chính kéo thị trường chứng khoán Mỹ, rất có thể biến thành những canh bạc rủi ro...

Bạch Dương