80 năm Quốc khánh: Dấu mốc khởi đầu cho hành trình đến với Việt Nam

Giáo sư-Tiến sỹ Furuta Motoo là một nhà nghiên cứu về Việt Nam kỳ cựu, thông thạo tiếng Việt. (Ảnh: TTXVN phát)

Cách mạng Tháng Tám không chỉ là dấu mốc quan trọng trong lịch sử Việt Nam mà còn là nguồn cảm hứng, động lực cho rất nhiều nhà nghiên cứu quốc tế tìm hiểu và khám phá đất nước.

Một trong những người như vậy là Giáo sư Furuta Motoo, một học giả Nhật Bản nổi tiếng với những nghiên cứu về Việt Nam.

Nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám (19/8/1945 – 19/8/2025) và Quốc khánh Việt Nam (2/9/1945 – 2/9/2025), Giáo sư Furuta đã dành cho phóng viên TTXVN tại Nhật Bản buổi chia sẻ về những cảm nhận sâu sắc của ông đối với hai dấu mốc quan trọng này.

Cách mạng Tháng Tám - Nguồn cảm hứng đầu tiên

Giáo sư Furuta bắt đầu quan tâm đến Việt Nam sau khi thực hiện luận văn tốt nghiệp đại học về Cách mạng Tháng Tám. Được truyền cảm hứng bởi một cuộc cách mạng vĩ đại đã lật đổ thực dân Pháp và Nhật, chàng thanh niên Furuta lúc đó cảm thấy tò mò muốn tìm hiểu về sức mạnh bí ẩn của Việt Nam, một quốc gia nhỏ bé nhưng đầy kiên cường và giành chiến thắng trước những đế quốc lớn.

Điều đặc biệt nữa là Cách mạng Tháng Tám không chỉ có ý nghĩa đối với Việt Nam, mà còn có ảnh hưởng sâu rộng đối với phong trào giải phóng thuộc địa trên toàn thế giới.

Năm 1974, nhà khoa học trẻ Furuta đến miền Bắc Việt Nam với mục đích khám phá những câu hỏi về sức mạnh đặc biệt mà ông gọi là "sức mạnh bí ẩn" của Việt Nam.

Khi đó, đất nước Việt Nam đang trong cuộc kháng chiến chống Mỹ và việc một quốc gia nhỏ bé như vậy lại có thể giành chiến thắng trước các quốc gia lớn khiến ông càng muốn tìm đáp án cho những câu hỏi của mình.

Giáo sư Furuta không thể tưởng tượng rằng chính sự lựa chọn này sẽ dẫn đến một hành trình nghiên cứu sâu rộng về Việt Nam và gắn bó lâu dài với đất nước này. Sự tò mò về Cách mạng Tháng Tám đã trở thành điểm khởi đầu cho sự nghiệp nghiên cứu nổi bật của ông tại Nhật Bản.

Một trong những công trình lớn nổi tiếng của Giáo sư Furuta liên quan đến Cách mạng tháng Tám là cuốn sách "Nạn đói năm 1945 - Những chứng tích lịch sử" được công bố vào năm 1995.

Đây là kết quả của sự hợp tác giữa ông và Giáo sư Văn Tạo, Viện trưởng Viện Sử học Việt Nam, về thảm họa nạn đói năm 1945 đã cướp đi mạng sống của khoảng 2 triệu người dân ở miền Bắc Việt Nam.

Giáo sư Furuta đã dành nhiều năm để nghiên cứu và làm sáng tỏ nguyên nhân, hậu quả của nạn đói này. Nghiên cứu của ông đã chỉ ra chính sách bóc lột lương thực của thực dân Pháp và Nhật là yếu tố dẫn đến một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến xã hội Việt Nam.

Trong nghiên cứu của mình, Giáo sư Furuta không chỉ đi sâu vào các nguyên nhân trực tiếp của nạn đói, mà còn làm rõ những hậu quả nghiêm trọng đối với nền kinh tế và xã hội Việt Nam, bao gồm sự di cư của người dân, sự gia tăng bệnh tật và sự suy sụp của nền kinh tế nông thôn. Nghiên cứu của ông đã đóng góp quan trọng vào việc hiểu rõ hơn về thảm kịch này.

Sự ủng hộ mạnh mẽ từ gia đình

Không chỉ có bản thân Giáo sư Furuta, mà cả gia đình ông đều hết lòng ủng hộ sự lựa chọn nghiên cứu về Việt Nam. Người cha của Giáo sư Furuta đã truyền cho ông một tâm nguyện sâu sắc, đó là nghiên cứu về Cách mạng T.háng Tám và sự kiện lịch sử này.

Trước khi qua đời, cha ông đã để lại cho con trai một khoản tiền, và di nguyện của ông là sử dụng số tiền này để nghiên cứu về nạn đói năm 1945 ở Việt Nam với mong muốn vấn đề được tìm hiểu thấu đáo.

Điều này không chỉ giúp Giáo sư Furuta có thêm động lực mà còn tạo ra một nền tảng tài chính cho công trình nghiên cứu quan trọng sau này của ông.

Năm 1990, ông Nguyễn Quang Ân, nguyên Trưởng phòng Tư liệu Viện Sử học Việt Nam, cùng với nhóm nghiên cứu của mình, đã thực hiện một dự án nghiên cứu lớn về nạn đói năm 1945.

Dự án này nhận được sự hỗ trợ tài chính từ Giáo sư Furuta, người đã trao tặng khoản tiền lớn khi đó là 100 triệu VND theo di nguyện của cha mình để giúp nhóm nghiên cứu thực hiện các nghiên cứu thực địa và thu thập tư liệu.

Sự hỗ trợ này không chỉ giúp các nhà nghiên cứu tại Việt Nam có thêm nguồn lực để thực hiện nghiên cứu, mà còn tạo ra một dấu ấn sâu đậm trong quan hệ hợp tác giữa các nhà nghiên cứu Việt Nam và Nhật Bản.

Vợ của Giáo sư Furuta, bà Furuta Kazuko, một học giả nổi tiếng trong lĩnh vực kinh tế châu Á tại Đại học Keio, cũng đã ủng hộ ông hết mình trong việc chọn Việt Nam làm lĩnh vực nghiên cứu chính.

Cùng với những hỗ trợ từ gia đình, Giáo sư Furuta đã có đủ sức mạnh tinh thần để tiếp tục hành trình nghiên cứu và khám phá Việt Nam.

Hành trình đến với Việt Nam

Khi Giáo sư Furuta bước chân đến miền Bắc Việt Nam vào năm 1974, ông không thể tưởng tượng được rằng mối quan hệ giữa Việt Nam và Nhật Bản sẽ phát triển mạnh mẽ như hiện nay.

Những công trình nghiên cứu công phu về Việt Nam đã đưa Giáo sư Furuta trở thành một trong những nhà nghiên cứu Nhật Bản hàng đầu về Việt Nam.

Sự lựa chọn của ông đã mở ra một hướng đi mới, không chỉ cho ông mà còn cho các thế hệ nghiên cứu Việt Nam sau này.

Từ chuyến đi đầu tiên đến Việt Nam vào năm 1974, giờ đây Việt Nam đã trở thành một phần bản thể, một yếu tố định hình danh tiếng của Giáo sư Furuta.

Hiện nay, thời gian ông ở Việt Nam dường như còn nhiều hơn thời gian ông ở Nhật Bản.

Với vai trò Hiệu trưởng Đại học Việt Nhật, Giáo sư Furuta không chỉ chủ trì công tác đào tạo nhân lực chất lượng cao cho Việt Nam, mà còn đóng vai trò là cầu nối giữa Việt Nam và Nhật Bản.

Gặt hái thành công từ những năm tháng gắn bó với Việt Nam trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, cũng như vai trò quan trọng của mình trong việc tăng cường sự hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Nhật Bản, Giáo sư Furuta đã tận tâm xây dựng và phát triển quan hệ hợp tác giữa hai quốc gia,

Hành trình nghiên cứu của Giáo sư Furuta đã bắt đầu từ những câu hỏi về Cách mạng tháng Tám và sự bí ẩn của sức mạnh Việt Nam. Qua những công trình nghiên cứu của mình, ông đã đóng góp quan trọng vào việc làm sáng tỏ lịch sử Việt Nam.

Việc chọn Việt Nam làm lĩnh vực nghiên cứu chính không chỉ là sự nghiệp cá nhân của ông mà còn là sự kết nối sâu sắc giữa Việt Nam và Nhật Bản. Giáo sư Furuta đã và đang tiếp tục đóng góp vào sự nghiệp nghiên cứu và đào tạo, góp phần củng cố mối quan hệ hợp tác giữa hai quốc gia./.

(TTXVN/Vietnam+)