80 năm ngành nông nghiệp và môi trường: 'Nền tảng xanh cho đất nước hùng cường thịnh vượng'

80 năm hành trình phát triển đầy tự hào

Theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, 80 năm qua là một hành trình lịch sử đầy gian khó nhưng vô cùng vẻ vang với ngành nông nghiệp và môi trường; là bản hùng ca về sức mạnh ý chí, trí tuệ và tinh thần lao động sáng tạo của các thế hệ, góp phần tạo dựng nên một Việt Nam xanh, hùng cường, phát triển.

Lễ kỷ niệm 80 năm ngành Nông nghiệp và Môi trường vươn tới kỷ nguyên xanh.

Ngay từ những ngày đầu lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã căn dặn: “Nông dân ta giàu thì nước ta giàu, nông nghiệp ta thịnh thì nước ta thịnh." Người cũng nhấn mạnh: “Thiên nhiên đã cho ta đất, nước, rừng, biển, khí hậu để sinh sống. Ta phải biết giữ gìn, tôn trọng, phát triển…”

"Những lời dạy thiêng liêng ấy đã trở thành kim chỉ Nam cho mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong suốt 80 năm qua để xây dựng nền nông nghiệp thịnh vượng, nông dân giàu có, nông thôn văn minh, môi trường bền vững,” ông Thắng nhấn mạnh.

Nhớ lại lịch sử 80 năm về trước, trong hai cuộc kháng chiến (1945-1975), ông Thắng cho biết dù trong “mưa bom bão đạn” ác liệt, thiên tai hà khắc, nông nghiệp vẫn duy trì vừa sản xuất vừa chiến đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ “tay cày, tay súng,” chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến. Hàng triệu ha đất được khai hoang, hàng vạn công trình thủy lợi được xây dựng, tạo nên kỳ tích “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người.”

Sau ngày thống nhất (năm 1975), Đảng và Nhà nước xác định phát triển nông nghiệp là nhiệm vụ trung tâm, ổn định đời sống nhân dân là ưu tiên hàng đầu. Ngành đã nhanh chóng khôi phục sản xuất, củng cố cơ sở vật chất kỹ thuật, phát triển hợp tác xã, nông - lâm trường quốc doanh, triển khai các chương trình khai hoang, thủy lợi, cải tạo đồng ruộng, trồng rừng.

Bước vào công cuộc đổi mới năm 1986, nông nghiệp có bước phát triển vượt bậc. Các chính sách mang tính đột phá, như Luật Đất đai (năm 1993), cùng các chương trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ứng dụng khoa học - công nghệ, xây dựng nông thôn mới,… đã mở ra thời kỳ phát triển toàn diện. Từ chỗ thiếu ăn, phải nhập khẩu lương thực trong thập niên 1980, Việt Nam đã tự bảo đảm an ninh lương thực và trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới. Các mặt hàng, như gạo, cà phê, hạt điều, hồ tiêu, thủy sản, rau quả,… liên tục nằm trong nhóm 5 nước xuất khẩu lớn nhất toàn cầu, mang lại hàng chục tỷ USD mỗi năm, ông Thắng chia sẻ.

Chỉ riêng ba thập kỷ qua, ông Thắng cho biết giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tăng gần 50 lần, đưa Việt Nam vào top 15 quốc gia xuất khẩu nông sản lớn nhất thế giới; hơn 78% xã đạt chuẩn, hạ tầng được cải thiện; tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm từ 58% (năm 1993) xuống còn 4,06% (năm 2024).

Các chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu cũng đã được triển khai mạnh mẽ. Công tác bảo vệ môi trường trở thành trụ cột của phát triển bền vững, không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế. Nhờ vậy, tỷ lệ che phủ rừng duy trì trên 42%, nhiều hệ sinh thái được phục hồi, chất lượng môi trường được cải thiện.

Đến năm 2024, Việt Nam đã được xếp thứ 54/166 quốc gia về phát triển bền vững (tăng 34 bậc so với 2016), đứng thứ 2 ASEAN; tỷ lệ thu gom, xử lý rác sinh hoạt đạt 97,28% ở đô thị và 83,1% ở nông thôn, qua đó góp phần bảo đảm cân bằng sinh thái và an ninh tài nguyên quốc gia.

5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới

Bước vào giai đoạn phát triển mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, đất nước ta đang đứng trước những chuyển biến sâu sắc của thời đại. Trong thời gian tới, Bộ trưởng Trần Đức Thắng nói ngành Nông nghiệp và Môi trường sẽ tập trung thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng phát biểu tại buổi lễ.

Thứ nhất, hoàn thiện thể chế và mô hình quản trị hiện đại, thống nhất. Rà soát, sửa đổi toàn diện pháp luật về đất đai, nước, rừng, môi trường, khí hậu và nông nghiệp bảo đảm đồng bộ, minh bạch. Kiện toàn mô hình Bộ tinh gọn, đa ngành, có khả năng hoạch định chiến lược và quản lý tổng hợp theo vùng, lưu vực và hệ sinh thái.

Thứ hai, phát triển nông nghiệp sinh thái, kinh tế xanh và tuần hoàn. Chuyển mạnh từ tăng trưởng chiều rộng sang giá trị bền vững dựa trên khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nhân rộng mô hình phát thải thấp, bảo tồn đa dạng sinh học, quản lý rừng bền vững. Thiết lập tiêu chuẩn xanh, nâng tầm thương hiệu nông sản Việt Nam gắn với truy xuất nguồn gốc, chỉ dẫn địa lý và tín chỉ carbon.

Thứ ba, quản lý, sử dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên quốc gia. Khai thác tiết kiệm đất, nước, rừng, khoáng sản, biển phục vụ phát triển lâu dài. Bảo đảm an ninh nguồn nước, nhất là các lưu vực xuyên biên giới như Mekong. Số hóa, công khai dữ liệu tài nguyên - môi trường, nâng cao quản trị dựa trên kết quả, bằng chứng.

Thứ tư, thúc đẩy khoa học - công nghệ và chuyển đổi số làm động lực bứt phá. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, cảm biến, chuỗi khối trong giám sát tài nguyên và nông nghiệp thông minh. Đẩy mạnh nghiên cứu giống cây, con thích ứng khí hậu; hỗ trợ khởi nghiệp và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo ở nông thôn.

Thứ năm, nâng cao hiệu lực quản trị và huy động nguồn lực cho chuyển đổi xanh. Bộ máy phải tinh gọn, cán bộ phải vững chuyên môn, chắc bản lĩnh, đáp ứng yêu cầu quản lý đa ngành. Khai thông nguồn lực trong nước và quốc tế, nhất là tài chính về khí hậu, ODA thế hệ mới, vốn tư nhân cho đầu tư xanh...

Bộ trưởng Trần Đức Thắng đề nghị toàn thể cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong ngành tiếp tục phát huy truyền thống 80 năm vẻ vang. Mỗi cá nhân trong ngành cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, đoàn kết, sáng tạo, thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao; góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh, môi trường bền vững, đưa đất nước ta phát triển nhanh, bền vững và hùng cường, ông Thắng mong mỏi.

Gia Hồng