80 năm báo chí cách mạng ở Đồng Nai

Nhà báo Đỗ Trung Tiến (bìa phải) cùng bộ đội Đồng Nai tại mặt trận bảo vệ biên giới Tây Nam năm 1978. Ảnh: TL

Những chặng đường phát triển

Giai đoạn kháng chiến chống Pháp (1945-1954) khơi mở dòng mạch báo chí cách mạng ở Biên Hòa - Đồng Nai, cơ sở khơi nguồn là Ban Tuyên tuyền chỉ với một chiếc radio, một bàn máy đánh chữ, gồm những cây bút: Mai Văn Bộ, Hoàng Trọng Quý, Lý Văn Sâm, Ngô Văn Long, Hoàng Thơ, Lương Văn Lựu, Nguyễn Thị Bông, Lê Ngọc Liệu, Lưu Văn Văn, Tiêu Như Thủy, Ấn, Tư Bông… thực hiện. Đến năm 1946, bắt đầu có các bản tin in xu xoa (rau câu).

Hai tờ báo cách mạng đầu tiên ra đời ở Chiến khu Đ năm 1946 là BáoĐồng Nai của Ty Thông tin Biên Hòa và Tiếng rừng của Chi đội 10.

BáoĐồng Nai là cơ quan chiến đấu của Đảng bộ tỉnh Biên Hòa, in ronéo, khổ lớn, mỗi tuần một kỳ, 2 trang, phát hành đến chi bộ và các cơ quan dân, chính; với những cây bút quen thuộc: Dương Minh Cưu, Nguyễn Trạc, Tiêu Như Thủy, Hoàng Thơ, Phạm Thiều, Huỳnh Văn Nghệ, Bùi Cát Vũ, Lý Văn Sâm… với nhiều cộng tác viên ở nhiều đơn vị.

Tiếng rừng do Chính trị viên Chi đội 10 Phan Đình Công phụ trách, khổ nhỏ (như quyển vở 100 trang), mỗi tuần 1 số, mỗi số 2-4 trang, in xu xoa, phát hành nội bộ đến cấp trung đội của Chi đội 10.

Ngoài 2 tờ báo “chính thống” nêu trên, ở các cơ quan, đơn vị còn có phong trào báo tường để cổ vũ hoạt động kháng chiến. Trên địa bàn tỉnh, còn có Báo Tiền Đạo của Bộ Tư lệnh Khu miền Đông. Năm 1948, xuất hiện thêm 2 tờ báo Biên Hòa và Thông tin tuyên truyền Biên Hòa do Ty Thông tin Biên Hòa ấn hành. Năm 1949, Mặt trận Việt Minh tỉnh Biên Hòa cho ra đời tờ Báo Địch vận viết bằng tiếng Pháp do Đoàn Văn Sinh chủ biên.

Năm 1951, do thành lập tỉnh Thủ Biên, tờ báo Thông tin Biên Hòa đổi tên thành Thông tin Thủ Biên, duy trì khổ to, 3 ngày ra một số, mỗi số 500-600 bản. Sau bão lụt năm Nhâm Thìn 1952, do nhiều khó khăn về vật liệu, Báo Thủ Biên chuyển sang khổ nhỏ, giảm số lượng và số trang để đủ sức ra đều kỳ 3 ngày một số. Cùng với Báo Thủ Biên, còn có tập san Xây Dựng.

Báo chí Cách mạng Biên Hòa - Đồng Nai gia đoạn 1945-1954 đi từ không đến có, từ kỹ thuật in thô sơ đến in chữ chì, số lượng không nhiều, không đều kỳ, đội ngũ làm báo không chuyên; nhưng có tiến bộ vượt bậc, làm tròn sứ mệnh tuyên truyền, chuyển tin, cổ vũ tinh thần cách mạng trong công cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp.

Giai đoạn 1954-1975, báo chí cách mạng Biên Hòa - Đồng Nai theo nhịp chiến đấu của quân dân giải phóng kháng chiến chống đế quốc Mỹ và chính quyền tay sai. Những năm 1954-1959, cách mạng miền Nam hoạt động bí mật, công tác tuyên truyền mang tính báo chí thể hiện trong hình thức “Tài liệu vấn đáp về đường lối cách mạng Việt Nam”.

Báo Đồng Naido Tỉnh ủy Biên Hòa quyết định thành lập, chính thức ra số báo đầu tiên ngày 25-1-1962 (dịp Tết Nhâm Dần), khổ in 30x40cm, 38 trang, phát hành 3.000 bản mỗi số. Từ tháng 3-1963 đến tháng 12-1966, Báo Đồng Nai 2 lần đổi manchette và đổi tên thành Báo Giải phóng do Tỉnh ủy Bà Biên (sáp nhập 3 tỉnh Bà Rịa - Biên Hòa - Long Khánh) lãnh đạo. Đến năm 1967, trở lại tên Báo Đồng Nai. Tên tuổi các lãnh đạo và người làm BáoĐồng Nai được lưu danh gồm những: Tiêu Như Thủy, Nguyễn Văn Thạch, Ba Ngôn, Bảy Trổ, Nguyễn Văn Trị, Ba Tùng, Văn Thanh, Hoàng Bến, Bảy Trang, Chính Nghĩa, Huỳnh Hồng Hoa, Vĩnh Tân, Huyh Thắng, Lê Mai, Nguyễn Nam Ngữ, Thanh Hải, Phương Thảo...

Giai đoạn này, báo chí cách mạng ở Biên Hòa - Đồng Nai trưởng thành về chất lượng và lực lượng làm báo, biểu hiện tính chiến đấu cao, bao gồm chức năng thông tin, tuyên truyền, giáo dục cách mạng và chức năng văn nghệ, giải trí; kịp thời thông tin, tuyên truyền về các sự kiện cách mạng, hướng tư tưởng và trái tim yêu nước của quân dân Đồng Nai vượt qua gian khó, hy sinh đi đến thắng lợi giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Sau ngày chiến thắng 30-4-1975, đầu tháng năm, Khu ủy miền Đông quyết định xuất bản số báo đầu tiên của tờ Báo Biên Hòa thuộc tỉnh Biên Hòa; tiếp đó BáoĐồng Nai do Ban Tuyên huấn tỉnh Đồng Nai quản lý ra số đầu tiên vào tháng 1-1976; từ số 33 ra ngày 15-10-1976, chuyển thành cơ quan ngôn luận của Đảng bộ tỉnh Đồng Nai, ấn hành hàng tuần, mỗi số 8 trang, với các trang tin thời sự, thời luận, phóng sự, văn nghệ… Chủ nhiệm là ông Lê Quang Thành, ông Lê Tư Huyền làm Tổng biên tập, ông Đoàn Ngọc Giao làm Phó tổng biên tập; các ban chuyên môn và đội ngũ làm báo được củng cố, dần đi vào nền nếp.

Cùng với Báo Đồng Nai, Tỉnh ủy chỉ đạo xây dựng đài truyền thanh để phủ sóng toàn tỉnh. Đàitruyền thanh BiênHòa được thành lập trên cơ sở sử dụng máy phát, máy nổ của Đài Mẹ Việt Nam do các đồng chí Nguyễn Văn Thọ, Nguyễn Văn Nhiên, Nguyễn Minh Trưng đưa từ chiến khu về giao Lê Ánh Vân phụ trách.

Sau một thời gian chuẩn bị, đúng 19h ngày 19-11-1976, ĐàiPhátthanhĐồng Nai phát sóng đầu tiên chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Đồng Nai lần thứ nhất, phụ trách đài đầu tiên là Vũ Khánh, tiếp đến là Lê Tư Huyền; giọng xướng ngôn viên đầu tiên được ghi nhận là Đoàn Bửu và Nguyễn Thị Thuyết. Đến năm 1989, ĐàiPhátthanhĐồng Nai được đổi tên thành ĐàiPhátthanh - truyền hình Đồng Nai. Từ ngày 26-1-1995, đài chính thức phát sóng truyền hình VHF trên kênh 12 với công suất 5kW, cột anten cao trên 100m, phim trường và thiết bị chuyên dụng được đầu tư hiện đại.

Từ năm 1977, gia đình báo chí cách mạng Đồng Nai có thêm Phân xã Thông tấn xã Việt Nam do Võ Thế Đại làm Trưởng phân xã. Tiếp đó, các đài truyền thanh Sông Ray, Vũng Tàu, Long Thành, Xuân Lộc, Vĩnh Cửu, Tân Phú lần lượt ra đời. Ngày 22-12-1979, Hội Văn học nghệ thuật Đồng Nai tổ chức đại hội thành lập, ra mắt tờ Văn nghệ Đồng Nai do Chủ tịch hội Lý Văn Sâm làm Tổng biên tập.

Trong quá trình phát triển, ở Đồng Nai xuất hiện thêm nhiều hình thức báo chí: các tờ tin Côngđoàn, Cao su, Tuổi trẻĐồng Nai, các tạp chí khoa học của các sở, ngành, một số trang tin điện tử, báo online… trong đó, tờ tin CôngđoànĐồng Naitừ tháng 10-1993 phát triển thành Báo Lao động Đồng Nai, do Nguyễn Thành Tuấn làm Tổng biên tập, đến 1-9-2019 hợp nhất với Báo Đồng Nai theo Quyết định số 1616 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy.

Từ đó, báo chí cách mạng ở Đồng Nai trở thành hệ thống bền chặt, đầy đủ các chức năng ngôn luận, không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng nội dung và đội ngũ; cùng nhau, phối hợp làm nhiệm vụ báo chí, tiên phong trong công tác tư tưởng, phản ảnh chân thực hoạt động thực tiễn, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của công chúng, kịp thời chuyển đến cơ quan chức năng, tham vấn và phản biện xã hội đối với các sự việc hệ trọng của đất nước.

Tin yêu và mong đợi

Báo chí cách mạng ở Đồng Nai được Đảng tin, dân yêu, đồng nghiệp tin cậy do bởi tính chân thực, tính khoa học, tính chiến đấu được thể hiện bền bỉ bằng trái tim nhân văn và phong cách chuyên nghiệp của đội ngũ người làm báo.

Báo chí Đồng Nai khởi nguồn từ lòng yêu nước đã trải qua một hành trình gắn bó chặt chẽ với sự nghiệp cách mạng của tỉnh. 80 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam đã khẳng định vị thế là một phần máu thịt của sự nghiệp cách mạng dân tộc; đã, đang và sẽ mãi là ngọn lửa trí tuệ và lương tri, đồng hành cùng quê hương trên mọi chặng đường phát triển. Báo chí Đồng Nai đã hình thành một hệ thống chuyên nghiệp, năng động. Đội ngũ nhà báo ngày càng được trẻ hóa, ứng dụng công nghệ số mạnh mẽ. Các giải thưởng và sản phẩm báo chí đạt tầm khu vực và quốc gia. Lịch sử báo chí Đồng Nai là một chặng đường giàu truyền thống, đậm chất chiến đấu, thấm đượm tình yêu quê hương đất nước, xứng đáng được tôn vinh trong dòng chảy 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam.

Công chúng mong đợi báo chí cách mạng Đồng Nai tiếp tục đổi mới nội dung và hình thức, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, giữ vững bản lĩnh chính trị, trau dồi đạo đức nghề nghiệp, trở thành kênh thông tin tin cậy, dẫn dắt dư luận, góp phần xây dựng Đồng Nai giàu đẹp, văn minh, nghĩa tình, vươn mình cùng dân tộc trong kỷ nguyên mới.

Huỳnh Văn Tới