7 tiêu chí chọn cổ phiếu giá trị theo Benjamin Graham

Benjamin Graham – “cha đẻ” của trường phái đầu tư giá trị

Xếp hạng chất lượng: Graham khuyến nghị ưu tiên doanh nghiệp được các tổ chức xếp hạng uy tín đánh giá từ mức trung bình trở lên. Điểm số này phản ánh mức độ ổn định, khả năng tăng trưởng và phần nào cho thấy triển vọng tương lai.

Đòn bẩy tài chính: Nên chọn doanh nghiệp có tỷ lệ nợ ở mức có thể kiểm soát, với các công ty công nghiệp lý tưởng là nợ/tài sản không quá 110%. Gánh nặng nợ cao làm giảm khả năng linh hoạt khi gặp khó khăn.

Thanh khoản: Doanh nghiệp cần đủ tài sản ngắn hạn để đáp ứng nghĩa vụ đến hạn. Một công ty “đẹp trên giấy tờ” nhưng thiếu nguồn lực chi trả trước mắt vẫn tiềm ẩn rủi ro.

Tăng trưởng thu nhập: Theo dõi lợi nhuận trong 5 năm; nếu lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu (EPS) tăng tối thiểu một phần ba, đó là tín hiệu doanh nghiệp biết cách mở rộng biên lợi nhuận và tối ưu hoạt động.

Định giá theo P/E: Graham ưa cổ phiếu có hệ số giá trên lợi nhuận (P/E) không quá 9 lần. Mức P/E thấp cho thấy khả năng cổ phiếu đang bị thị trường định giá thấp so với sức kiếm tiền hiện tại.

Giá so với giá trị sổ sách (P/B): Ông tìm kiếm cổ phiếu có P/B dưới 1,2 lần – tương đương mua tài sản ròng của doanh nghiệp với “chiết khấu”. Đây là vùng định giá giúp tăng biên an toàn khi nắm giữ.

Cổ tức: Khi thị trường cần thời gian để “nhận ra” giá trị thật, cổ tức mang lại dòng tiền đều đặn và là chỉ dấu sức khỏe tài chính. Doanh nghiệp duy trì chi trả cổ tức thường thể hiện kỷ luật vốn và dòng tiền ổn định.

Nhìn tổng thể, bộ tiêu chí của Graham đề cao cả chất lượng (xếp hạng, thanh khoản, tăng trưởng lợi nhuận) lẫn định giá (P/E, P/B), cộng thêm bộ lọc kỷ luật tài chính (nợ) và chính sách cổ tức để tạo “vành đai an toàn” cho nhà đầu tư.

Trong bối cảnh hiện nay, các nguyên tắc của Graham vẫn mang tính nền tảng, nhưng các nhà đầu tư đã điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện thị trường.

Theo đó, nhiều nhà đầu tư sử dụng công cụ sàng lọc số hóa để quét nhanh hàng nghìn mã, tìm ra nhóm đáp ứng ngưỡng P/E ≤ 9, P/B ≤ 1,2 và các điều kiện về nợ, thanh khoản, tăng trưởng. Bên cạnh đó, ngưỡng định giá có thể cần điều chỉnh tùy ngành. Với công nghệ – nơi tài sản vô hình và kỳ vọng tăng trưởng cao – P/E, P/B thường ở mức cao hơn; còn nhóm tài chính chấp nhận mức đòn bẩy lớn hơn đặc thù ngành, nên tiêu chí nợ/tài sản cần nới phù hợp.

Ngoài số liệu định lượng, nhà đầu tư giá trị hiện đại thường bổ sung các yếu tố định tính như lợi thế cạnh tranh bền vững, chất lượng đội ngũ quản trị, xu hướng ngành và mức độ mở rộng toàn cầu. Rủi ro theo từng thị trường – gồm ổn định chính trị, biến động tiền tệ và khung pháp lý cũng nên được đưa vào mô hình đánh giá để tránh “bẫy giá rẻ”.

Cách tiếp cận của Benjamin Graham đòi hỏi kiên nhẫn, kỷ luật và sự nhất quán trong việc bám sát chất lượng tài sản, sức khỏe tài chính và vùng định giá hợp lý. Khi các điều kiện này được đáp ứng, nhà đầu tư có cơ sở để nắm giữ dài hạn với biên an toàn rõ ràng hơn.

Lê Minh