5 việc cần làm ngay để xây dựng nền kinh tế tự chủ, tự cường

Góp ý vào dự thảo Văn kiện trình Đại hội 14 của Đảng, đại biểu Quốc hội Phạm Trọng Nghĩa bày tỏ đồng tình với điểm mới quan trọng của dự thảo Báo cáo chính trị được tích hợp từ 3 văn kiện gồm: Báo cáo chính trị, báo cáo kinh tế - xã hội, báo cáo tổng kết xây dựng Đảng.

Theo ông, cách làm này giúp bảo đảm tính nhất quán, ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu, dễ nhớ và thuận lợi trong tổ chức thực hiện.

Xác lập mô hình phát triển mới

Đi vào nội dung cụ thể, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa đánh giá, một trong những vấn đề xuyên suốt trong dự thảo là việc nhấn mạnh các quan điểm, mục tiêu, phương thức và động lực phát triển của mô hình tăng trưởng mới.

Trong đó, dự thảo Báo cáo chính trị xác định rõ: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là động lực chính, giữ vai trò trung tâm của mô hình phát triển; kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế; nguồn nhân lực chất lượng cao và việc khai thác hiệu quả lợi thế của hội nhập quốc tế sâu rộng là yếu tố then chốt thúc đẩy phát triển.

Đại biểu Quốc hội Phạm Trọng Nghĩa

Ông Nghĩa cho rằng, trong bối cảnh kỷ nguyên mới, xây dựng một Việt Nam tự chủ, tự cường là sứ mệnh lịch sử để hiện thực hóa mục tiêu: Đến năm 2030 trở thành nước công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

“Tự chủ, tự cường không phải là tự cung, tự cấp hay đứng ngoài thế giới mà là xây dựng năng lực nội sinh, làm chủ công nghệ, nâng cao sức chống chịu, đồng thời hội nhập sâu rộng để tận dụng tối đa cơ hội toàn cầu”, ông nhấn mạnh.

Xây dựng nền kinh tế tự chủ, tự cường

Từ đó, đại biểu đề nghị dự thảo Báo cáo chính trị cần xác định rõ hơn mục tiêu xây dựng nền kinh tế tự chủ, tự cường trong mô hình phát triển mới với 5 việc cần làm ngay.

Thứ nhất, cần kiểm soát có chiến lược độ mở của nền kinh tế.

Đại biểu phân tích, Việt Nam là nền kinh tế có quy mô nhỏ nhưng độ mở rất cao. Theo Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam thuộc nhóm có tốc độ tăng độ mở nhanh và lớn nhất thế giới. Năm 2025, kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt 882 tỷ USD, gấp 1,7 lần GDP (khoảng 510 tỷ USD).

Độ mở cao là lợi thế, nhưng cũng khiến nền kinh tế nhạy cảm, dễ tổn thương trước biến động toàn cầu, dễ mắc kẹt ở vị trí gia công, giá trị gia tăng thấp và đối mặt nguy cơ rơi vào “bẫy thu nhập trung bình”.

Vì vậy, ông Nghĩa lưu ý đến việc cần kiểm soát có chiến lược độ mở của nền kinh tế, coi đây là chìa khóa bảo đảm phát triển bền vững.

Thứ hai, cần phát triển chuỗi cung ứng nội địa.

Theo đại biểu, doanh nghiệp Việt Nam phải là lực lượng nòng cốt của nền kinh tế tự chủ, tự cường. Do đó, dự thảo Báo cáo chính trị cần bổ sung nội dung ưu tiên doanh nghiệp trong nước tham gia các dự án đầu tư công lớn, nhất là hạ tầng giao thông, công nghệ, năng lượng, nhằm nâng cao năng lực và tạo nền tảng hình thành chuỗi cung ứng nội địa mạnh.

Thứ ba, cần tối ưu hóa thị trường hơn 100 triệu dân.

Đại biểu cho hay, thị trường nội địa phải được xem là trụ cột tăng trưởng bằng việc tiếp tục đẩy mạnh phong trào “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”. Cùng với đó là các chính sách giúp doanh nghiệp trong nước khai thác thị trường, làm chủ công nghệ, làm chủ sản phẩm và nâng cao giá trị.

Thứ tư, cần chú trọng đến việc sử dụng hết nguồn lao động sẵn có để tận dụng hiệu quả giai đoạn “dân số vàng” đang dần khép lại. Việc này đòi hỏi kết hợp chính sách vĩ mô (tổng cầu) và vi mô (cung và chất lượng lao động).

Hiện cả nước có 1,6 triệu thanh niên 15-24 tuổi không đi học, không đi làm, không tham gia đào tạo (chiếm 11,5% tổng số thanh niên). Tỷ lệ thất nghiệp nhóm tuổi này quý 3 năm nay ở mức trên 9%, tiếp tục tăng. Theo ông, đây là lãng phí rất lớn về nguồn lực và cần có đánh giá, giải pháp đồng bộ.

Thứ năm, cần thu hẹp chênh lệch vùng miền trong mô hình phát triển mới.

Đại biểu đề nghị khẩn trương tổng kết các cơ chế đặc thù để đề xuất hoàn thiện pháp luật và xây dựng chính sách mới phù hợp với không gian phát triển sau sáp nhập tỉnh. Qua đó, chúng ta có thể thúc đẩy phân bổ nguồn lực hợp lý hơn, bảo đảm phát triển cân bằng.