5 món ăn bài thuốc tăng sức đề kháng cho người cao tuổi trong mùa lạnh

Sức đề kháng suy giảm có thể khiến người cao tuổi dễ mắc các bệnh như cảm cúm, viêm đường hô hấp và các vấn đề về tim mạch trong mùa lạnh. Để bảo vệ sức khỏe, việc tăng sức đề kháng là vô cùng quan trọng.

Theo quan điểm của Y học cổ truyền, người cao tuổi thường có tình trạng "chính khí hư", các tạng phủ suy yếu dần theo thời gian. Mùa đông thuộc hành Thủy, chủ về thận, khí lạnh (hàn tà) dễ xâm nhập vào cơ thể, làm suy giảm sức đề kháng.

Vì vậy, chế độ ăn trong mùa lạnh cần chú trọng nguyên tắc ôn bổ, ích khí, dưỡng huyết, giúp cơ thể chống chọi với tác động bất lợi của thời tiết.

Theo ThS.BS. Nguyễn Quang Dương - khoa Ngoại, Bệnh viện Tuệ Tĩnh một số món ăn bài thuốc sau giúp tăng sức đề kháng cho người cao tuổi trong mùa lạnh.

1. Cháo gà ác hạt sen – bồi bổ khí huyết, nâng cao miễn dịch

Gà ác từ lâu được xem là thực phẩm – vị thuốc quý trong Y học cổ truyền, có tác dụng bổ khí huyết, tăng cường sức đề kháng. Khi kết hợp với hạt sen và ý dĩ, món cháo này giúp bồi bổ cơ thể, cải thiện giấc ngủ, phù hợp với người cao tuổi suy nhược, ăn uống kém hoặc mới ốm dậy.

Cách chế biến khá đơn giản:

Nguyên liệu: Gà ác 1 con (300g), hạt sen 30g, ý dĩ 20g, gạo tẻ 50g.

Cách chế biến: Gà ác làm sạch, hầm mềm cùng hạt sen, ý dĩ và gạo tẻ đến khi cháo nhừ; nên ăn khi còn nóng, dùng 2 - 3 lần mỗi tuần trong mùa lạnh để đạt hiệu quả tốt.

Cháo gà ác hạt sen giúp tăng sức đề kháng cho người cao tuổi trong mùa lạnh.

2. Cháo đậu xanh – gừng – hành hoa phòng cảm lạnh

Đậu xanh có tác dụng thanh nhiệt, giải độc; gừng và hành hoa giúp tán hàn, làm ấm cơ thể. Sự kết hợp này tạo nên món cháo phù hợp với người cao tuổi khi có dấu hiệu nhiễm lạnh nhẹ như sổ mũi, ho khan, ớn lạnh.

Nguyên liệu (2–3 người ăn):Gạo tẻ 100 g (có thể cho thêm 20–30 g gạo nếp cho cháo sánh); đậu xanh 50 g; gừng tươi 1 nhánh nhỏ (10 - 15 g); hành hoa 2–3 nhánh.

Cách chế biến:Gạo vo sạch, để ráo; đậu xanh rửa sạch, ngâm nước 30 phút cho mềm (giúp cháo nhanh nhừ); gừng rửa sạch, thái sợi nhỏ hoặc đập dập; hành hoa rửa sạch, thái nhỏ. Cho gạo và đậu xanh vào nồi cùng nước, đun lửa vừa. Khi cháo chín, cho gừng vào nấu thêm 5 phút; nêm muối vừa ăn, tắt bếp, múc cháo ra bát, rắc hành hoa lên trên; có thể thêm chút tiêu xay hoặc vài giọt dầu mè cho ấm bụng.

Cháo đậu xanh – gừng – hành hoa nên dùng khi mới chớm cảm lạnh, giúp cơ thể ra mồ hôi nhẹ, tăng khả năng tự bảo vệ trước các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, người đang tiêu chảy hoặc cơ thể quá suy nhược không nên sử dụng.

Cháo đậu xanh gừng hành hoa tăng cường miễn dịch ở người cao tuổi.

3. Canh xương hầm hoài sơn – kỷ tử mạnh gân cốt, tăng sức đề kháng

Hoài sơn và kỷ tử là hai vị thuốc quen thuộc trong các bài thuốc bổ thận, ích tinh, dưỡng huyết. Khi hầm cùng xương ống, món canh này không chỉ giàu dinh dưỡng mà còn giúp cải thiện tình trạng đau nhức xương khớp, thường gặp ở người cao tuổi trong mùa lạnh.

Nguyên liệu: Xương sườn heo 500 g, hoài sơn 20 - 30 g, kỷ tử 10 - 15 g, táo đỏ (đại táo) 3–5 quả (có thể gia giảm), gừng tươi 5 - 10 g, gia vị muối vừa đủ.

Cách chế biến: Xương rửa sạch, trần qua nước sôi để loại bỏ mùi hôi, sau đó rửa lại bằng nước sạch, cho xương vào nồi cùng khoảng 1,5–2 lít nước, thêm gừng đập dập, đun sôi, hớt bọt, hạ nhỏ lửa và hầm trong 45 - 60 phút.

Hoài sơn rửa sạch, ngâm nước cho mềm; táo đỏ rửa sạch, bỏ hạt. Khi xương đã mềm, cho hoài sơn và táo đỏ vào nồi, tiếp tục hầm thêm 20–30 phút. Trước khi tắt bếp khoảng 5–10 phút, cho kỷ tử vào, nêm muối vừa ăn, dùng nóng.

Canh xương hầm hoài sơn – kỷ tử nên dùng 1–2 lần mỗi tuần, đặc biệt phù hợp với người cao tuổi hay mệt mỏi, đau lưng, mỏi gối, ngủ kém.

4. Cháo cá chép thì là – gừng dễ tiêu, ấm tỳ vị

Cá chép có tác dụng bổ khí huyết, lợi tiểu; thì là và gừng giúp ấm bụng, hỗ trợ tiêu hóa. Món cháo này thích hợp cho người cao tuổi có hệ tiêu hóa kém, hay đầy bụng, ăn không ngon miệng khi trời lạnh.

Nguyên liệu (2–3 người ăn): Cá chép tươi 1 con khoảng 700–900 g, gạo tẻ 100 g (có thể thêm 20 g gạo nếp cho cháo sánh), thì là 1 mớ nhỏ, hành khô 1–2 củ, gừng tươi 1 nhánh nhỏ, gia vị muối, nước mắm, nước khoảng 1–1,2 lít.

Cách chế biến: Cá chép đánh vảy, bỏ ruột, rửa sạch. Dùng muối hạt hoặc nước gừng xát nhẹ để khử mùi tanh, rửa lại bằng nước sạch. Cho cá vào nồi luộc với vài lát gừng và hành khô đập dập, cho cá lúc nước đã sôi, chín thì vớt ra. Gỡ lấy thịt cá, bỏ xương, để riêng. Phần đầu và xương cho lại vào nồi nước luộc, đun nhỏ lửa 10–15 phút để lấy nước ngọt, sau đó lọc bỏ xương.

Gạo vo sạch, cho vào nồi nước dùng cá, đun sôi. Hạ nhỏ lửa, ninh khoảng 30–40 phút cho gạo nhừ, cháo sánh mịn. Phi thơm hành khô với chút dầu ăn, cho thịt cá vào đảo nhẹ. Nêm chút nước mắm cho dậy mùi, không xào quá lâu để cá không khô.

Cho cá đã xào vào nồi cháo, khuấy đều, đun thêm 5 phút. Nêm muối vừa ăn, tắt bếp. Khi múc ra bát, rắc thì là thái nhỏ lên trên.

Mẹo giúp cháo thơm, không tanh:Luộc cá với gừng và hành khô để khử mùi tanh.Thì là chỉ cho sau cùng để giữ mùi thơm đặc trưng.Không khuấy mạnh sau khi cho cá để tránh cá nát.

Cháo cá chép thì là – gừng nên ăn nóng, tránh để nguội, có thể dùng 2 lần mỗi tuần để hỗ trợ nâng cao thể trạng cho người cao tuổi.

Trà gừng táo đỏ kỷ tử giúp tăng sức đề kháng cho người cao tuổi trong mùa đông.

5. Trà gừng – táo đỏ – kỷ tử tăng đề kháng hằng ngày

Bên cạnh các món ăn, người cao tuổi có thể sử dụng trà gừng – táo đỏ – kỷ tử như một thức uống giúp làm ấm cơ thể, bổ khí huyết, giảm ho khan do lạnh. Trà nên uống ấm, dùng vào buổi sáng hoặc trưa, tránh uống quá muộn vào buổi tối.

Nguyên liệu (1–2 người dùng):Gừng tươi 5–10 g (3–5 lát mỏng), táo đỏ (đại táo) 3–5 quả, kỷ tử 10–15 hạt, nước 400–500 ml, mật ong hoặc đường phèn.

Cách pha: Gừng rửa sạch, thái lát mỏng hoặc đập dập. Táo đỏ rửa sạch, cắt đôi, bỏ hạt. Kỷ tử rửa nhanh qua nước, ngâm nước ấm 5–10 phút cho nở. Cho gừng và táo đỏ vào nồi cùng nước, đun sôi. Khi sôi, hạ nhỏ lửa, đun thêm 10–15 phút cho nước trà dậy mùi thơm. Cho kỷ tử vào đun thêm 3–5 phút rồi tắt bếp. Lọc lấy nước trà, uống ấm; có thể thêm mật ong hoặc đường phèn khi trà còn ấm (không quá nóng).

6. Lưu ý khi sử dụng

Các món ăn bài thuốc chỉ có tác dụng hỗ trợ, không thay thế thuốc điều trị. Người cao tuổi mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu cần lựa chọn món ăn phù hợp, hạn chế gia vị, đường, muối. Bên cạnh đó, cần duy trì vận động nhẹ nhàng, giữ ấm cơ thể và thăm khám y tế định kỳ.

Việc kết hợp hài hòa giữa dinh dưỡng hợp lý và các món ăn bài thuốc theo Y học cổ truyền sẽ giúp người cao tuổi nâng cao sức đề kháng, phòng bệnh hiệu quả, góp phần sống khỏe mạnh hơn trong mùa lạnh.

Mai Hương