4 giai đoạn vàng trong 1000 ngày đầu đời của bé cha mẹ cần biết

1. 4 giai đoạn vàng trong 1000 ngày đầu đời của bé

Sự phát triển của trẻ được chia làm 6 thời kỳ; trong đó, khoảng thời gian 1000 ngày đầu đời của trẻ chiếm 4 thời kỳ:

Giai đoạn 1: Thời kỳ phát triển trong tử cung

Giai đoạn 1 chính là thời kỳ phát triển trong tử cung của mẹ, tính từ khi trứng được thụ tinh đến khi trẻ chào đời (khoảng 270 ngày – 9 tháng), được chia thành 2 thời kỳ nhỏ:

Thời kỳ phôi thai: gồm 8 tuần đầu đời; thai nhi bắt đầu hình thành các cơ quan, bộ phận.

Thời kỳ thai nhi: gồm 7 tháng tiếp theo; thai nhi tăng trưởng và phát triển.

Ở giai đoạn này, mẹ cần chú ý sức khỏe và thói quen ăn uống bởi điều này gây ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của trẻ trong tương lai. Dinh dưỡng thai kỳ kém, thiếu thốn hoặc dư thừa đều gây tác động xấu đến thai nhi, gây suy dinh dưỡng thai nhi hoặc thai nhi tăng cân quá mức. Và cả hai trường hợp này đều có thể gây nên những hậu quả nghiêm trọng lâu dài cho trẻ.

Giai đoạn 2: Thời kỳ sơ sinh

Khoảng thời gian 30 ngày đầu đời của trẻ được gọi là sơ sinh. Thời kỳ sơ sinh đánh dấu những bước khởi đầu quan trọng trong cuộc sống, đặt nền móng cho sự phát triển về sau của trẻ.

Trẻ sẽ tự thích nghi với môi trường bên ngoài bụng mẹ và những thay đổi lớn về thể chất và sinh lý. Dinh dưỡng bằng sữa mẹ và các trải nghiệm trong giai đoạn sơ sinh có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ trong những năm tiếp theo. Sự chăm sóc chu đáo và tình yêu thương của ba mẹ, người thân trong giai đoạn này sẽ giúp trẻ phát triển mạnh mẽ và khỏe mạnh.

1.000 ngày đầu đời là khoảng thời gian được tính kể từ thụ thai, mang thai, đến khi trẻ tròn hai tuổi.

Giai đoạn 3: Thời kỳ bú mẹ

Thời kỳ bú mẹ được tính từ lúc kết thúc thời kỳ sơ sinh đến khi trẻ được 6 tháng tuổi. Trẻ được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ hoàn toàn trong giai đoạn này sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh tật, bao gồm hen suyễn, dị ứng và nhiều bệnh lý mãn tính khác. Bú mẹ giúp trẻ cảm nhận nhiều hơn về tình mẫu tử thiêng liêng, tăng kết nối mẹ – con; trẻ cảm thấy an toàn và thoải mái hơn.

Sữa mẹ cung cấp tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ trong những tháng đầu đời. Bên cạnh đó, sữa mẹ chứa các kháng thể giúp bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nhiễm trùng, tăng cường hệ miễn dịch. Vì vậy, sữa mẹ được coi là nguồn dinh dưỡng tối ưu nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, giúp đảm bảo sự phát triển thể chất và trí tuệ toàn diện.

Giai đoạn 4: Thời kỳ răng sữa

Thời kỳ răng sữa được tính từ khi trẻ tròn 6 tháng tuổi đến hết 1000 ngày đầu đời. Nhu cầu dinh dưỡng cho sự tăng trưởng và phát triển ở trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên đã tăng lên, vượt qua hàm lượng dinh dưỡng mà sữa mẹ có thể cung cấp. Vậy nên, cha mẹ cần chú ý cho trẻ dùng thêm các thực phẩm dinh dưỡng bổ sung thông qua ăn dặm, đảm bảo trẻ được cung cấp đủ chất và an toàn thực phẩm, trong khi tiếp tục được bú mẹ đến 2 tuổi hoặc hơn.

2. Làm gì trong 1000 ngày đầu đời để giúp trẻ phát triển?

Trong 1000 ngày đầu đời, nếu người mẹ chăm sóc, đầu tư tốt dinh dưỡng cho con, quá trình này diễn ra thuận lợi, trẻ phát triển bình thường. Ngược lại, dinh dưỡng không đủ, dư thừa hoặc thiếu bóng trẻ béo, chậm chạp, trí không phát triển chậm, thậm chí là tàn tật trí tuệ.

Chiến lược dinh dưỡng trong 1000 ngày vàng được Tổ chức Y tế Thế giới và các Hiệp hội Nhi khoa khuyến cáo, cần tập trung vào các can thiệp được chứng minh là có hiệu quả, khả thi, có thể triển khai trên diện rộng với chi phí hợp lý và hiệu quả cao, đó là:

Cải thiện dinh dưỡng cho bà mẹ có thai, bao gồm bổ sung sắt/axit folic hoặc đa vi chất

Người mẹ phải được khám thai ít nhất 4 lần trong 3 quý của thai kỳ, phải được tiêm phòng các vắc-xin dành cho người mang thai và xét nghiệm đầy đủ các bệnh lây truyền từ mẹ sang con đồng thời bổ sung viên sắt/axit folic hoặc viên đa vi chất và thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý trong suốt thai kỳ. Việc tăng cân của người mẹ phụ thuộc vào cân nặng trước có thai, trung bình là 10-12 kg cho người có cân nặng bình thường trước có thai. Lúc này khẩu phần ăn là yếu tố quan trọng giúp tăng cân của người mẹ và đứa trẻ trong bụng.

Phụ nữ có con nên cho trẻ bú theo nhu cầu và cho bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và duy trì được nguồn sữa mẹ cho trẻ bú kéo dài đến 24 tháng.

Khuyến khích và hỗ trợ thực hành nuôi con bằng sữa mẹ

Sữa mẹ là thức ăn lý tưởng nhất, hoàn hảo nhất dành cho trẻ. Tại bàn sinh, trẻ được “da kề da” với mẹ và bắt vú sớm trong vòng 1 giờ đầu để bé tận hưởng nguồn sữa non, có giá trị dinh dưỡng cao, nhiều kháng thể giúp tăng sức đề kháng chống lại một số bệnh tật, đặc biệt các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp và tiêu hóa, giúp mẹ xuống sữa nhanh và co hồi tử cung tốt. Cho trẻ bú theo nhu cầu và cho bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Mẹ cần phải bổ sung nguồn dinh dưỡng để phục hồi sức khỏe sau sinh và duy trì được nguồn sữa mẹ cho trẻ bú kéo dài đến 24 tháng.

Cải thiện thực hành ăn bổ sung cho trẻ 6 đến 24 tháng tuổi

Khi trẻ được 6 tháng tuổi, sự phát triển của trẻ tăng lên rất nhanh, vì vậy nhu cầu dinh dưỡng của trẻ cũng tăng lên và sữa mẹ không còn đáp ứng đủ nhu cầu cho trẻ. Từ thời điểm này, cho trẻ ăn bổ sung ngoài sữa mẹ. Bắt đầu cho trẻ ăn dặm từ lỏng đến đặc, từ ít đến nhiều, tập cho trẻ quen dần với nhiều thức ăn mới.

Chú ý:

- Cho trẻ ăn đủ số bữa và đáp ứng yêu cầu về năng lượng hàng ngày theo khuyến nghị;

- Cho trẻ ăn thực phẩm giàu năng lượng và các chất dinh dưỡng, ăn đa dạng thực phẩm với ít nhất 5 trong 8 loại nhóm thực phẩm theo khuyến cáo hàng ngày (bao gồm ngũ cốc, hạt và đậu đỗ, rau quả giàu vitamin A, rau quả khác, thịt/cá/phủ tạng, trứng, sữa, dầu mỡ);

- Cho trẻ ăn thực phẩm giàu sắt, ăn thịt, cá hàng ngày; hỗ trợ và chăm cho trẻ ăn no trong các bữa ăn.

- Đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm khi chế biến thức ăn và cho trẻ ăn.

Khi trẻ được 6 tháng tuổi, sự phát triển của trẻ tăng lên rất nhanh, vì vậy nên cho trẻ ăn bổ sung.

Cải thiện tình trạng vi chất của trẻ

Ăn đa dạng thực phẩm để bổ sung vi chất dinh dưỡng, đặc biệt vitamin A và kẽm. Học cách chế biến thức ăn cho trẻ để không mất vitamin trong quá trình chế biến. Đưa trẻ dưới 5 tuổi tham gia chiến dịch uống bổ sung vitamin A tại địa phương hàng năm.

Đảm bảo nước sạch, vệ sinh cá nhân và điều kiện vệ sinh và tạo môi trường an toàn cho trẻ

Ngoài chế độ dinh dưỡng, cha mẹ cần tạo một môi trường tự nhiên với đầy đủ ánh sáng và không gian rộng rãi, thông thoáng, tránh được các nguy cơ tai nạn sinh hoạt giúp cho trẻ vận động, phát triển cả về thể chất và tinh thần.

SKĐS