4 bước cần thiết để chấm dứt xung đột Nga - Ukraine

Tình hình chưa đến mức quá bi quan?

Đàm phán Nga - Ukraine tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) vào ngày 2/6/2025 đã không đạt được mục tiêu đem lại một lệnh ngừng bắn giữa đôi bên. Hai phía đều bám lấy yêu sách tối đa, ít biểu hiện nhượng bộ. Ukraine muốn có một lệnh ngừng bắn làm khúc dạo đầu cho thương lượng hòa bình. Nga thì nhất quyết yêu cầu phải giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của xung đột trước khi triển khai bất cứ lệnh ngừng bắn nào. Chiến sự tiếp tục leo thang khi Nga tập kích đường không vào Ukraine dữ dội hơn, còn Ukraine đẩy mạnh phá hoại ngầm sâu bên trong lãnh thổ Nga.

Lính cứu hỏa Ukraine nỗ lực dập lửa sau khi Nga tập kích UAV vào thủ đô Kiev. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, tình hình không xấu đến mức vô vọng.

Tổng thống Mỹ đã tập trung vào các yêu cầu cần thiết cho hòa bình dù ông có thể đánh giá thấp mức độ khó khăn của nhiệm vụ này. Mặc dù Ukraine và Nga rất xa cách về yêu sách, vẫn có cách để đạt được một lệnh đình chiến và giải pháp hòa bình lâu dài.

Những đòi hỏi cần thiết

Trước tiên, phải khởi động một cách nghiêm túc hoạt động đàm phán bí mật chứ không phải công khai như đã diễn ra ở Istanbul. Chỉ khi đàm phán kín, người ta mới dám đưa ra những thỏa hiệp nhạy cảm cần thiết cho việc đạt một thỏa thuận. Tất nhiên, điều này không có nghĩa là không còn chỗ cho những lúc đàm phán công khai. Đàm phán ở Istanbul vẫn mang lại sự nhất trí có giá trị về trao đổi tù binh. Quan trọng hơn, hoạt động này có thể che chắn những hoạt động ngoại giao ngầm bằng cách đánh lạc hướng chú ý của truyền thông.

Thứ hai, đàm phán Nga - Ukraine phải được gắn vào thảo luận những vấn đề về ổn định chiến lược và an ninh của châu Âu. Xung đột Nga - Ukraine chỉ là một khía cạnh của xung đột rộng lớn hơn giữa Nga và phương Tây. Tiến bộ thực chất trong chấm dứt chiến tranh là điều bất khả thi nếu thiếu các cuộc đàm phán song song về những vấn đề rộng lớn hơn này. Đàm phán về ổn định chiến lược sẽ cần sự tham gia trực tiếp nhất của Nga và Mỹ. Nga và Ukraine sẽ là nhà trung gian chính về những vấn đề hẹp hơn, như trao đổi tù binh.

Thứ ba, chính quyền Tổng thống Mỹ Trump cần tham gia tích cực vào ngoại giao. Ban lãnh đạo Mỹ được trông mong điều phối các cuộc đàm phán về xung đột Nga - Ukraine, an ninh châu Âu và ổn định chiến lược, bởi vì Mỹ là một nhân vật quan trọng trên nhiều phương diện.

Do có ảnh hưởng đối với cả Nga và Ukraine, Mỹ nắm giữ chìa khóa dẫn tới một lệnh đình chiến kéo dài và nền hòa bình tương lai. Kiev đang rất cần sự ủng hộ về vật chất và tinh thần, trong khi Moscow nhìn nhận việc bình thường hóa quan hệ với siêu cường thế giới (tức Mỹ) là điều kiện cần thiết để củng cố vị thế cường quốc của Nga. Mỹ là nước có thể đơn phương thay đổi các điều khoản về an ninh châu Âu.

Ngoài ra, Nga là một trong những cường quốc hạt nhân có khả năng quyết định các đường nét của ổn định chiến lược.

Liên quan đến xung đột Nga - Ukraine, nhiệm vụ trước mắt của Mỹ là phát triển một thỏa thuận khung, một bộ quy tắc và thông số cho ngừng bắn cùng giải pháp lâu dài, có thể bắc cầu nối quan điểm của Nga và Ukraine. Những vấn đề thách thức nhất sẽ là bảo đảm an ninh cho cả hai nước và cách thức xử lý lãnh thổ tranh chấp.

Mỹ là bên bảo đảm thiết yếu an ninh châu Âu kể từ Thế chiến II. Có lẽ những bảo đảm an ninh từ phía Mỹ có thể hòa giải cả hai bên, giúp họ đạt được một giải pháp cho tranh chấp lãnh thổ dù giải pháp này chưa đáp ứng được những yêu sách tối đa của mỗi bên.

Thứ tư, Mỹ có thể giúp Ukraine thuyết phục Nga rằng giải pháp nằm ở thương lượng, mỗi bên cần từ bỏ yêu sách tối đa để nghiêng sang những điều cần thiết cho an ninh của nước này.

Tất nhiên hội tụ cả 4 điều kiện này, hành trình tới hòa bình ở Ukraine vẫn dài lâu và gian nan. Các thỏa hiệp cần thiết không đến một cách dễ dàng. Và giải pháp hòa bình có thể không hoàn mỹ. Tuy nhiên, Mỹ, EU và Ukraine sẽ phải tìm cách chung sống hòa bình với Nga. Ở đây, hòa bình là ưu tiên hàng đầu.

Trung Hiếu/VOV.VN biên dịch Nguồn: National Interest