24 tuổi, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư nhận giải thưởng 5 cây vàng

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tư. Ảnh: Đông A.

Tại buổi ra mắt cuốn Nghề làm sách - Những câu chuyện khó quên diễn ra tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, ông Lê Hoàng - nguyên Giám đốc Nhà xuất bản (NXB) Trẻ - đã kể lại câu chuyện ươm mầm, kích hoạt tài năng văn chương của nhà xuất bản.

Kích hoạt tài năng văn chương

Theo đó, ông Lê Hoàng cho biết nhà văn Nguyễn Ngọc Tư là một gương mặt trẻ được NXB Trẻ góp phần phát hiện nhờ cuộc vận động sáng tác "Văn học tuổi 20". Năm 2000, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư đạt Giải Nhất Cuộc vận động sáng tác Văn học tuổi 20 lần II với tác phẩm Ngọn đèn không tắt. Nguyên giám đốc NXB Trẻ cho biết giá trị giải thưởng khi đó là 5 cây vàng - tương đương khoảng 750 triệu đồng theo tỷ giá hiện tại.

Đây là Giải thưởng Văn học đầu tiên nhà văn nhận được, khi 24 tuổi, trước khi nhà văn trở thành tâm điểm của nền văn học đương đại. Sau giải thưởng của NXB Trẻ, Nguyễn Ngọc Tư bừng sáng với hàng loạt giải thưởng trong nước, quốc tế khác như: Giải thưởng văn học ASEAN, Giải thưởng LiBeraturpreis...; tác phẩm được dịch ra nhiều thứ tiếng, chuyển thể thành kịch, phim điện ảnh.

Cũng theo ông Lê Hoàng, cuộc thi "Văn học thiếu nhi lần II" của NXB Trẻ năm 2000 cũng phát hiện ra Nguyễn Ngọc Thuần - một tác giả nổi tiếng với tác phẩm Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ. Tác giả Nguyễn Ngọc Thuần đạt giải nhất cuộc thi "Văn học thiếu nhi lần III", cũng nhận được giải thưởng giá trị 5 cây vàng ở thời điểm đó.

Ông Lê Hoàng cho rằng nhiệm vụ ươm mầm, kích hoạt điều kiện cho những tác phẩm đỉnh cao ra đời chính là công việc của người làm xuất bản.

Tại buổi ra mắt sách "Nghề làm sách - Những câu chuyện khó quên" chiều 16/11, ông Lê Hoàng chia sẻ về các giải thưởng của nhà xuất bản đã nâng đỡ các tác giả. . Ảnh: Thụy An.

Chia sẻ thêm, nguyên Giám đốc NXB Trẻ kể lại bối cảnh TP.HCM những năm 2000, người dân - đặc biệt là nhóm trẻ em, học sinh mới lớn - rơi vào tình trạng "đói sách". Các em phải chép tay sách, chuyền tay nhau những cuốn sách để đọc. Trước nhu cầu có thật đó, ông Lê Hoàng đã lập ra Tuyển tập thơ văn Tuổi hồng gồm các tác phẩm cho thiếu nhi, Tuyển tập thơ văn Áo trắng gồm các tác phẩm cho tuổi mới lớn.

Nhưng các tuyển tập này in một thời gian cũng hết tác phẩm để in. "Vấn đề lúc này lại là thiếu tác phẩm mới", ông Lê Hoàng chia sẻ. Chính lúc đó, ông đã quyết định tổ chức Cuộc vận động sáng tác "Văn học tuổi 20" và "Văn học thiếu nhi", treo giải thưởng có trị giá lớn, nhằm khuyến khích tác giả viết tác phẩm, phục vụ thị trường thiếu sách.

Cầm thêm nhiều vườn ươm văn chương

Chia sẻ với Tri thức - Znews, nguyên Giám đốc NXB Trẻ cho rằng dù giải thưởng, nhà xuất bản có khả năng ươm mầm, nuôi dưỡng nhà văn; giải thưởng và nhà xuất bản vẫn chỉ có thể đóng vai trò "tiếp sức", hỗ trợ nhà văn. Điều quan trọng, nhà văn vẫn cần phải là người tự rèn giũa năng lực của mình, sẵn sàng dám viết những chủ đề gai góc, những chủ đề đương thời, nhờ vậy mới có những tác phẩm lớn, những tên tuổi lớn như Nguyễn Ngọc Tư, Nguyễn Ngọc Thuần.

Trong thực tế, không thể phủ nhận rằng tác giả hiện nay gặp những thách thức lớn hơn thế hệ tác giả trước kia, khi mạng xã hội và các nội dung nghe - nhìn đã lấn lướt văn hóa đọc. Tuy nhiên, ông Lê Hoàng và PGS.TS Đinh Xuân Dũng đều cho rằng vẫn có những tác giả tài năng, giàu sức viết hiện nay. Trong thời gian tới, Giải thưởng Sách Quốc gia lần VIII sẽ trao giải cho những cây bút sáng giá nhất trong mùa này.

Trong suốt nhiều thập kỷ, NXB Trẻ được xem như “vườn ươm” quan trọng của văn chương Việt Nam đương đại, nơi nhiều cây bút trẻ lần đầu bước vào đời sống xuất bản và tạo dấu ấn. Nhà xuất bản này đã khởi xướng, duy trì nhiều năm nhiều Giải thưởng Văn học, góp phần phát hiện ra hàng loạt những cái tên còn gây tiếng vang ở hiện tại như Nguyễn Ngọc Tư với Cánh đồng bất tận, Nguyễn Ngọc Thuần với Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ, hay những tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Nhật Ánh được NXB Trẻ đồng hành xuất bản qua nhiều năm…

Ngoài giải thưởng thường kỳ, NXB Trẻ còn tổ chức các buổi tọa đàm dành cho cây bút mới, khuyến khích văn chương trẻ thử nghiệm đề tài, lối viết và giọng kể mới. Chính hệ sinh thái hỗ trợ ấy đã giúp NXB Trẻ trở thành một trong số ít nhà xuất bản không chỉ in sách, mà còn thực sự làm công tác phát hiện, nuôi dưỡng và phát triển thế hệ nhà văn mới cho văn học Việt Nam.

Với nhiều nhà văn, các cuộc thi là nơi họ có sáng tác đầu tay hoàn chỉnh, bởi việc có hạn nộp bản thảo, có hội đồng thẩm định uy tín và có giải thưởng đủ lớn đã tạo áp lực tích cực để họ hoàn thiện tác phẩm. Không ít bản thảo vốn chưa hoàn thiện đã trở thành những cuốn sách đoạt giải, mở ra con đường văn nghiệp sau này.

Các giải thưởng cho nhà văn trẻ không chỉ giúp quảng bá hình ảnh của họ với công chúng mà còn góp phần định hình tiêu chí thẩm mỹ cho thế hệ viết mới, khuyến khích người viết khám phá những đề tài đương đại, những giọng văn khác biệt. Hội đồng chấm giải thường quy tụ các nhà phê bình, nhà văn uy tín, giúp cuộc thi có tính chọn lọc cao và đảm bảo giá trị lâu dài cho tác phẩm đoạt giải. Nhờ vậy, giải thưởng không chỉ là phần thưởng vật chất, mà là một sự công nhận có sức nặng, tạo cơ hội để các tác giả trẻ tiếp tục được xuất bản, được giới thiệu với độc giả quốc tế, hoặc bước vào những giải thưởng lớn hơn.

Thụy An