21 bài toán lớn về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số: Khung định hướng cho tương lai

Phòng nghiên cứu công nghệ nano hiện đại của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh minh họa: TTXVN phát

Đây được coi là một bước đi then chốt của Bộ trong nỗ lực hiện thực hóa Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong thời đại số. Không chỉ mang tính định hướng, danh mục này còn đưa ra những đề nghị cụ thể, lời hiệu triệu gửi đến cộng đồng doanh nghiệp khoa học công nghệ Việt Nam, từ đó cùng nhau kiến tạo tương lai số cho đất nước.

Những bài toán lớn cho tầm nhìn quốc gia

Danh mục 21 bài toán lớn được Bộ Khoa học và Công nghệ công bố trải rộng ở nhiều lĩnh vực trọng điểm như: Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), công nghệ sinh học, viễn thông thế hệ mới (5G, 6G), bán dẫn, blockchain, dữ liệu lớn, công nghệ không gian và nhiều lĩnh vực liên ngành khác. Những bài toán này đều xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, định hướng chiến lược của đất nước và có khả năng ứng dụng cao trong tương lai.

Các bài toán lớn này không chỉ là “khung tham chiếu” để định hướng đầu tư, mà còn là nhiệm vụ cụ thể giao cho các cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ và cộng đồng doanh nghiệp công nghệ Việt Nam triển khai, từ đó đặt nền móng để phát triển những công nghệ cốt lõi mang thương hiệu Việt.

Một số bài toán tiêu biểu có thể kể đến như: Xây dựng nền tảng dữ liệu sinh học quốc gia tích hợp trí tuệ nhân tạo phục vụ nghiên cứu, phát triển và thương mại hóa sản phẩm công nghệ sinh học tại Việt Nam; nghiên cứu và sản xuất thiết bị 5G, 6G, cùng hệ sinh thái mạng lõi, truyền dẫn; xây dựng nhà máy chế tạo chip bán dẫn quy mô nhỏ, công nghệ cao, phục vụ nghiên cứu, đào tạo và sản xuất chip chuyên dụng; phát triển các mô hình trí tuệ nhân tạo Make in Vietnam, trong đó có mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt đạt tối thiểu 100 tỷ tham số, ứng dụng trong nhiều ngành như tài chính, pháp luật, nông nghiệp, văn hóa; đầu tư trung tâm điện toán đám mây công suất 80MW do Việt Nam làm chủ, góp phần xây dựng hạ tầng dữ liệu quốc gia.

Mỗi bài toán lớn trên đều được giao cho một đơn vị chủ trì cụ thể, cho thấy sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong khâu tổ chức triển khai, cũng như quyết tâm của Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc thúc đẩy thực chất các hoạt động đổi mới sáng tạo.

Gắn nghiên cứu với thị trường, doanh nghiệp là trung tâm

Điểm nổi bật trong việc công bố 21 bài toán là sự thay đổi rõ rệt trong tư duy tiếp cận: Nhà nước định hướng để doanh nghiệp thực hiện. Không còn là những chương trình nghiên cứu khoa học thuần túy, các bài toán lớn hướng thẳng vào nhu cầu thị trường, ứng dụng thực tiễn, với mục tiêu cuối cùng là tạo ra các sản phẩm, dịch vụ công nghệ mang tính đột phá, khả thi và thương mại hóa được. Điển hình là các bài toán về: Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và Internet vạn vật (IoT) trong giám sát sức khỏe vật nuôi, truy xuất dịch bệnh và tối ưu hóa chuỗi chăn nuôi - thú y tại Việt Nam; phát triển nền tảng số và cảm biến thông minh phục vụ nuôi trồng thủy sản bền vững; xây dựng hệ thống quản lý và giám sát tài nguyên rừng quốc gia trên nền tảng số và công nghệ viễn thám, AI.

Cùng với đó là bài toán nghiên cứu và phát triển nền tảng số AI, IoT trong công nghệ bảo quản giữ tươi lâu dài nông sản sau thu hoạch nhằm ổn định chất lượng nông sản đạt chuẩn xuất khẩu; nghiên cứu và phát triển phụ gia sinh học, vật liệu bê tông sinh thái cho công trình hạ tầng ven biển và hải đảo, thúc đẩy phát triển bền vững hệ sinh thái biển và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế biển tại Việt Nam; xây dựng nhà máy chế tạo chíp bán dẫn quy mô nhỏ, công nghệ cao phục vụ nghiên cứu, đào tạo, thiết kế, chế tạo thử, kiểm chứng công nghệ và sản xuất chíp bán dẫn chuyên dụng của Việt Nam; nghiên cứu, sản xuất và chế tạo vệ tinh tầm thấp; xây dựng trợ lí ảo hỗ trợ công chức, viên chức; đầu tư 1 trung tâm điện toán đám mây quy mô 80 MW do Việt Nam làm chủ.

Cũng tại Quyết định trên, Bộ Khoa học và Công nghệ giao doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam nghiên cứu, huy động nguồn lực, chủ động tiếp cận, giải quyết các bài toán lớn. Quyết định cũng nêu rõ: Các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ chủ trì bài toán lớn tích cực phối hợp, hỗ trợ, kết nối thông tin cho doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam tham gia hiệu quả, thiết thực. Đây là cơ chế mở, thể hiện sự linh hoạt và tính tương tác cao giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Các doanh nghiệp thực sự được trao cơ hội đóng góp cho quá trình vươn mình phát triển của dân tộc.

Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chính là những động lực quan trọng giúp Việt Nam phát triển vượt bậc trong thời đại cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Việc phát triển các ngành công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ sinh học và năng lượng tái tạo không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển bền vững của Việt Nam mà còn là cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ khoa học và công nghệ toàn cầu. Điều này không chỉ tạo ra giá trị gia tăng cho nền kinh tế mà còn giúp Việt Nam vượt qua bẫy thu nhập trung bình và hướng đến mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao.

Với việc công bố Danh mục 21 bài toán lớn và tinh thần đồng hành cùng doanh nghiệp công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ đã mở ra một cánh cửa phát triển mới cho quá trình số hóa, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững đất nước.

Thu Phương (TTXVN)