18 tháng sau khi cấy chip não Neuralink, 'người tham gia số 1' hiện thế nào?

"Người tham gia số 1" cấy chip não Neuralink Noland Arbaugh khẳng định cuộc đời anh đã thay đổi hoàn toàn sau ca phẫu thuật. Ảnh: Fortune

Tháng 2/2024, tại cuộc họp toàn thể của Neuralink, anh Arbaugh – người bị liệt tứ chi sau tai nạn bơi lội năm 2016 – đã công khai danh tính trước hàng trăm nhân viên công ty. Xuất hiện trên sân khấu với chiếc mũ Texas A&M đỏ rực, nụ cười tươi, anh Arbaugh nhận về tràng pháo tay nồng nhiệt.

Trước đó một tháng, anh đã trải qua ca phẫu thuật tại Viện Thần kinh Barrow (Phoenix, Mỹ). Robot phẫu thuật do Neuralink phát triển đã cấy ghép con chip thử nghiệm cùng hàng nghìn sợi điện cực siêu nhỏ vào vùng vỏ não vận động của anh – nơi kiểm soát cử động. Thiết bị này có khả năng ghi nhận tín hiệu điện não, xử lý và chuyển thành lệnh điều khiển thiết bị kỹ thuật số.

Hình ảnh anh Noland Arbaugh sau ca phẫu thuật cấy chip não.

Ngay ngày đầu tiên sử dụng, Arbaugh đã phá kỷ lục thế giới năm 2017 về tốc độ và độ chính xác trong điều khiển con trỏ giao diện não – máy tính.

Theo cách nói đơn giản, giao diện não – máy tính (Brain-Computer Interface, BCI) cho phép anh Arbaugh điều khiển máy tính bằng ý nghĩ. Nhờ đó, anh có thể chơi trò chơi điện tử, bật tắt tivi, hoặc điều chỉnh máy lọc không khí mà không cần nhúc nhích ngón tay nào. Ngay ngày đầu tiên sử dụng, anh Arbaugh đã phá kỷ lục thế giới năm 2017 về tốc độ và độ chính xác trong điều khiển con trỏ BCI.

Anh chia sẻ: “Học cách sử dụng rất dễ dàng”.

Từ “người đầu tiên” đến người nổi tiếng

Trong lịch sử nghiên cứu thần kinh, đã có khoảng 80 người được cấy ghép các dạng BCI khác nhau. Nhưng Neuralink khác biệt khi thiết bị của công ty có tới hơn 1.000 điện cực, đặt trực tiếp vào vùng vận động – cách tiếp cận xâm lấn hơn so với nhiều đối thủ. Điểm nổi bật khác là chip hoạt động hoàn toàn không dây. Nhược điểm là phải sạc pin khoảng 5 giờ/lần. Anh Arbaugh cho biết Neuralink đã tích hợp cuộn sạc vào một số chiếc mũ để anh có thể nạp năng lượng ngay khi đội mũ.

Thiết bị cấy ghép được phát triển bởi công ty Neuralink của tỷ phú Elon Musk.

Chip não Neuralink có kích thước bằng một đồng xu.

Kể từ khi công khai danh tính, anh Arbaugh trở thành nhân vật thu hút sự chú ý đặc biệt. Anh thường xuyên xuất hiện trên các podcast, tiếp nhà báo tại nhà riêng. Arbaugh không mấy phiền vì điều này: “Tôi lúc nào cũng bận rộn, điều hoàn toàn khác so với trước đây… Tôi thấy mình đang phải bù đắp cho 8 năm chẳng làm gì ngoài ngồi nhìn bốn bức tường”.

Từ tháng 1/2024 đến nay, đã có thêm 8 bệnh nhân khác, trong đó có một phụ nữ, tham gia thử nghiệm lâm sàng của Neuralink tại Mỹ, Canada, Anh và Các Tiểu vương quốc Ảrập Thống nhất. Tất cả đều là người bị liệt hoặc mắc hội chứng xơ cứng teo cơ một bên (ALS).

“Tôi tìm lại được khả năng”

Đối với Arbaugh, thiết bị Neuralink mang đến bước ngoặt cho cuộc đời anh. Anh dành trung bình 10 tiếng mỗi ngày với thiết bị để học tập, đọc sách, chơi game, quản lý lịch trình và thậm chí sắp xếp các buổi phỏng vấn. Hiện anh theo học tại trường cao đẳng cộng đồng ở Arizona, chuẩn bị cho mục tiêu lấy bằng khoa học thần kinh, đồng thời bắt đầu sự nghiệp diễn thuyết. Anh khẳng định: “Tôi cảm thấy như tìm lại được khả năng của mình… và giờ tôi có cách để biến nó thành điều có ý nghĩa”.

Mô phỏng cấy ghép chip não Neuralink.

Hình ảnh anh Noland Arbaugh hiện tại.

Trước đó, khi được bạn bè giới thiệu về chương trình thử nghiệm Neuralink, anh Arbaugh đã ngay lập tức đăng ký. “Tôi chưa bao giờ nghi ngờ trong một giây nào rằng nó sẽ hoạt động”, anh nhớ lại. Quyết định ấy từng khiến cha mẹ lo lắng, song cuối cùng họ vẫn ủng hộ vì nhận ra niềm hào hứng hiếm hoi nơi con trai.

Arbaugh cũng chủ động công khai danh tính vì muốn chứng minh tính an toàn của công nghệ: “Tôi muốn chia sẻ vì cho rằng đây là bước tiến lớn, có thể là một trong những bước nhảy vọt của công nghệ trong thời gian dài”.

Dù từng gặp sự cố khi một số sợi điện cực co rút, anh quyết định giữ im lặng cho đến khi đội ngũ Neuralink khắc phục: “Đó không phải điều tôi muốn. Tôi yêu thiết bị này, yêu những gì Neuralink đang làm và tự hào về tất cả”.

Tương lai của Neuralink và y học công nghệ

Trong bản cập nhật mùa hè 2025, Neuralink công bố kế hoạch thử nghiệm “Blindsight” tại UAE nhằm phục hồi thị lực cho người mù, đồng thời phát triển cánh tay robot gắn liền với cơ thể. CEO Elon Musk cho biết: “Tương lai sẽ rất kỳ lạ, nhưng cũng cực kỳ thú vị”.

CEO Elon Musk tham vọng đưa công nghệ có khả năng thay đổi cuộc sống con người ra khỏi phòng thí nghiệm và đi vào thế giới thực.

Công ty vẫn đối mặt nhiều chỉ trích về mức độ xâm lấn và cáo buộc liên quan đến thử nghiệm trên động vật. Tuy nhiên, ông Elon Musk khẳng định: “Chúng tôi hết sức thận trọng với việc thử nghiệm Neuralink trên người… chăm chút từng trường hợp để đảm bảo không mắc sai sót”.

Với anh Arbaugh, hành trình này không chỉ mang lại sự tự chủ mà còn thay đổi cách anh nhìn về y học: “Tôi thấy công nghệ sẽ giải quyết nhiều vấn đề. Tôi tin công nghệ chính là tương lai của y học”.

Hôm nay, anh Arbaugh vừa có thể cùng cha chơi trò chơi điện tử, vừa trở lại giảng đường và xây dựng sự nghiệp riêng. Anh thừa nhận: “Tôi thực sự chưa từng nghĩ điều này có thể xảy ra”.

Hồng Nhung