1 tỷ đồng tiền tác quyền của Mỹ Tâm

Trong một thị trường giải trí vẫn đang từng bước hoàn thiện hệ sinh thái pháp lý và ý thức bản quyền, Mỹ Tâm là một trong số hiếm nghệ sĩ Việt sớm nhìn thấy tầm quan trọng sống còn của việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Không chỉ nói suông, cô là người tiên phong hành động cụ thể, quyết liệt và để lại nhiều tiền lệ có giá trị đối với toàn bộ ngành công nghiệp âm nhạc trong nước.

Ảnh: FBNV

Khi bản quyền vẫn là "vùng xám"

Trước đây, dư luận liên tục chứng kiến những lùm xùm quanh chuyện vi phạm bản quyền âm nhạc. Nam Em bị nhiều nhạc sĩ như Kai Đinh, Hứa Kim Tuyền công khai phản đối vì hành vi biểu diễn, cover ca khúc mà không xin phép. Trước đó, Văn Mai Hương cũng bị cộng đồng mạng chỉ trích vì liên tục hát một bản hit quốc tế trong các chương trình giải trí mà không có bản quyền biểu diễn. Hay gần đây nhất, Quốc Thiên bị khởi kiện vì vi phạm tác quyền ca khúc Mối tình không tên.

Mặc dù các nghệ sĩ đều đưa ra hướng giải quyết, nhưng những vụ việc này tiếp tục phơi bày thực trạng đáng lo ngại: nhiều người làm nghề tại Việt Nam vẫn chưa nhận thức đầy đủ về giá trị bản quyền, đặc biệt trong bối cảnh các hoạt động biểu diễn, phát hành và khai thác thương mại ngày càng đa dạng và khó kiểm soát hơn.

Trong bức tranh ấy, hành trình của Mỹ Tâm nổi bật như một điểm sáng. Không phải đến khi có tranh cãi thì cô mới lên tiếng. Từ hơn một thập kỷ trước, khi khái niệm “quyền liên quan” còn xa lạ với nhiều nghệ sĩ, Mỹ Tâm đã sớm hành động để bảo vệ thành quả lao động của mình, không chỉ cho cá nhân mà còn để mở đường cho cả một thế hệ.

Ảnh: FBNV

Người đầu tiên đòi được tiền tác quyền biểu diễn và dùng để làm từ thiện

Tháng 8/2009, Mỹ Tâm khiến cả giới giải trí bất ngờ khi công ty đại diện của cô chính thức gửi văn bản đến Hiệp hội Công nghiệp Ghi âm Việt Nam (RIAV) và một số nhà mạng lớn, yêu cầu thanh toán thù lao liên quan đến quyền biểu diễn trong các bản ghi âm, nhạc chờ và nhạc chuông.

Đây là hành động chưa từng có trong Vpop lúc bấy giờ. Mỹ Tâm khẳng định, cô làm việc này không phải để “gây sốc” hay kiếm tiền đơn thuần, mà vì muốn đòi lại những gì nghệ sĩ xứng đáng được hưởng một cách chính đáng và minh bạch. Sau nhiều vòng thương thảo, các đơn vị liên quan đã đồng ý thanh toán tiền tác quyền với tư cách cô là “người biểu diễn”.

Số tiền gần 1 tỷ đồng sau cùng được Mỹ Tâm chuyển toàn bộ vào quỹ từ thiện của cô. Nhưng điều quan trọng hơn là lần đầu tiên, nghệ sĩ Việt chứng kiến một hành động cụ thể mang tính răn đe và định hướng rõ ràng về quyền lợi của người làm sáng tạo trong ngành âm nhạc.

Ảnh: FBNV

Bắt tay với YouTube: Một bước đi mang tính chiến lược

Không dừng lại ở việc đòi quyền lợi trong nước, năm 2012, Mỹ Tâm trở thành nghệ sĩ Việt Nam đầu tiên ký hợp đồng chính thức với YouTube để vận hành kênh "Official Artist Channel". Trong bối cảnh phần lớn nghệ sĩ lúc đó chưa thực sự hiểu cách thức vận hành và phân chia lợi nhuận của nền tảng này, hành động của Mỹ Tâm là một bước đi đón đầu.

Hợp đồng với YouTube không chỉ giúp cô kiểm soát tốt hơn việc phân phối sản phẩm âm nhạc, mà còn đảm bảo các video của Mỹ Tâm sẽ được bảo vệ nghiêm ngặt khỏi tình trạng sao chép trái phép. Điều này không chỉ giúp tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp mà còn góp phần nâng tầm hệ sinh thái nhạc số Việt Nam, khuyến khích các nghệ sĩ khác sớm chủ động "ăn chia sòng phẳng" với các nền tảng toàn cầu.

Ngày nay, chuyện nghệ sĩ Việt có kênh YouTube chính thức, được xác thực, chia lợi nhuận là điều quá quen thuộc. Nhưng nếu không có người tiên phong như Mỹ Tâm, chưa chắc hành lang pháp lý và nhận thức về quyền số hóa trong nghệ thuật đã phát triển nhanh đến vậy.

Không thỏa hiệp với các trang nghe nhạc lậu

Một mảng tối khác trong câu chuyện bản quyền ở Việt Nam là tình trạng phát hành trái phép âm nhạc trên các nền tảng nghe nhạc trực tuyến miễn phí, hoạt động công khai mà không trả bất kỳ chi phí nào cho nghệ sĩ hay tác giả.

Mỹ Tâm từng nhiều lần tuyên bố sẽ mạnh tay với các trang nghe nhạc không bản quyền. Cô và ekip sẵn sàng yêu cầu gỡ toàn bộ sản phẩm khỏi những website vi phạm và nếu cần thiết sẽ kiện ra tòa. Đây không phải lời dọa suông mà là lời cảnh báo rõ ràng từ một nghệ sĩ ý thức cao về quyền sở hữu trí tuệ, sẵn sàng sử dụng công cụ pháp lý để bảo vệ mình.

Trong thời đại 4.0, nơi một bản nhạc có thể bị phát tán tràn lan chỉ sau vài giây, hành động quyết liệt của Mỹ Tâm không chỉ là tự bảo vệ mà còn là lời nhắn gửi đến cộng đồng: “Chất xám không thể bị sử dụng miễn phí”. Sự cứng rắn ấy đã nhận được sự đồng thuận mạnh mẽ từ công chúng, những khán giả hiểu rằng, nghệ thuật có giá trị và giá trị ấy cần được bảo vệ bằng luật pháp.

Ảnh: FBNV

Một tấm gương và một lời nhắc nhở

Việc cover ca khúc đồng nghiệp, biểu diễn không xin phép vẫn là câu chuyện xảy ra mỗi ngày tại Việt Nam. Nhiều người vin vào “sự yêu thích” để biện minh cho hành vi sử dụng chất xám của người khác. Nhưng trong môi trường chuyên nghiệp, lòng yêu mến không thể thay thế những quy định pháp lý.

Hành trình của Mỹ Tâm không mang tính cá nhân. Nó là tuyên ngôn về quyền được tôn trọng của mọi nghệ sĩ. Những người tạo ra giá trị bằng lao động nghệ thuật không thể bị xem nhẹ, và những sản phẩm âm nhạc không thể bị sử dụng tùy tiện.

Cô đã chọn con đường khó: Không dễ chịu, không nhân nhượng, không mập mờ. Nhưng nhờ đó, cô tạo ra tiền lệ, mở đường cho các thế hệ sau mạnh dạn hơn trong việc bảo vệ quyền lợi chính đáng. Sự tiên phong ấy không chỉ khẳng định bản lĩnh của một nghệ sĩ lớn mà còn góp phần xây dựng môi trường sáng tạo minh bạch, chuyên nghiệp điều mà âm nhạc Việt đang rất cần.

Thanh Phúc